1990`ların Ilk Yarısında Türkiye`nin Güney Kafkasya Stratejisinde Azerbaycan Cumhuriyeti

1990'lı yılların başında dünya siyasi haritasındaki küresel değişimler, SSCB'nin çöküşüyle ilişkilendirilmekteydi. SSCB coğrafyasında 15 yeni devletin kurulması, Avrasya`da önemli bir jeopolitik olay oldu. Eski SSCB üyesi olan Azerbaycan Cumhuriyeti bağımsızlığını kazandı ve uluslararası hukukun konusu oldu. Daha sonra, Güney Kafkasya'daki en önemli devlet konumuna gelerek uluslararası ve bölgesel güçlerin odak noktası olmaya başladı. Güney Kafkasya'daki çıkarlarını korumaya çalışan Rusya`yla, burada kendi konumunu güçlendirmeye çalışan İran ve Türkiye'nin gizli jeopolitik üçgeni arasında kalan Azerbaycan için gizli ve açık bir savaş başladı. Bu süreçte Azerbaycan ve Türkiye arasındaki geleneksel manevi, etnik ve dini yakınlık, ikincinin burada hızla güçlü bir pozisyon kazanmasına yol açmıştır. 80`li yıllarından sonundan itibaren “Karabağ sorunu”nun, siyasi ve iktisadi sorunların çözümü ve dünya birliğine entegrasyon gibi konularda Türkiye Azerbaycan`a büyük umut olmuştu. Jeopolitik coğrafi konumu nedeniyle önemli olan, Orta Asya`ya köprü rolünü oynayan, zengin doğal kaynaklar ve enerji taşıyıcılarına malik olan Azerbaycan da Türkiye için büyük öneme sahiptir. Ancak Türkiye kesin politik adımlar atarak diğer rakipleri olan Rusya ve İran`ı kızdırmak istemiyordu. Bağımsızlığın ilk yıllarında Azerbaycan, gereğinden fazla Türkiye`ye eğilimli olmanın, içteki sosyo-politik durum ve Karabağ sorununun tehlikeli sonuçlarının şahidi olmuştu. Bu süreç sonrası Azerbaycan, mevcut jeopolitik üçgen, Rusya-İran-Türkiye, arasında dengeli bir dış politika yürütmeye başlasa da, bir takım projelerde üstünlüğü yine de Batı(Türkiye) yönüne verdi.

___

  • ALIYEV H.(1997). Azerbaycan Petrolü Dünya Politikasında, IV, Bakü: Azerneşr.
  • ALLAHVERDIYEV K. ve SULTANZADE V.(2005). Haydar Aliyev ve Şark(Türkiye Cumhuriyeti), III, Bakü: Çaşıoğlu.
  • ALLAHVERDIYEV K. ve SULTANZADE V.(2003). Haydar Aliyev ve Şark(Türkiye Cumhuriyeti), III, Bakü: Tahsil.
  • ABDULLAYEV A. (2003). Ermeni Saldırısı, Acı Gerçekler, Felaketli Sonuçlar. Bakü: ADİÜ.
  • Azerbaycan Cumhuriyeti(1991-2001), (Ed:Ramiz Mehdiyev), Bakü: Azerneşr.
  • XX Yüzyıl Azərbaycan Tarihi.(2009), II, (Üniversiteler için ders kitabı), Bakü: Tahsil.
  • KASIMOV M.(1996). Azerbaycan Uluslararası İlişkiler Sisteminde (1991-1995-ci illər). Bakü: Gençlik.
  • Kararlılığın Gösterisi(tarihi belgesel).(1995). Bakü: Korkut.
  • SAFAROV P. (2011). Azerbaycan Cumhuriyeti Rusiya-İran ve Türkiye’nin Jeopolitik İlgisinde. Bakü: İlm ve Tahsil.
  • ÜNAL Ö.(2000).Osmanlı-Azerbaycan ilişkileri (1918-1920), Journal of Qafqaz University.(6). Journal of Qafqaz University
  • ЧЕРНЯВЕКИЙ С.И.(2002). Новый Путь Азербайджана. Москова: Молодая Гвардия.
  • ЗВЕРЕВ А.(1996). Этнические Конфликты на Кавказе на 1988-1994 гг., см: Спорные Границы на Кавказе, Под Редакцией Бруно Коллитерса, Москова: СУЛТАНОВ Ч.А.(2008). Нефтегазовые Стратегии и Политика в XXI Веке. Баку: Нурлан. МАККАРТНИ ДЖ.(2017). Турки и Армяне. Национализм и Конфликт в Османской Империи. Москва: Политическая Энциклопедия.