İttihat ve terakki döneminde adana valiliği tarafından tahtacı yörükler hakkında hazırlanan bir rapor

1918 yılında Adana sınırları içerisinde yaşayan Tahtacılar hakkında hazırlanan raporda, bölge insanının yaşadığı coğrafyanın özellikleri ve bu özelliklere bağlı olarak bitki örtüsü ve iklim şartları ele alınır. Özellikle coğrafi özelliklerin bütün ayrıntıları ile verilmesiyle, Tahtacıların hangi şartlara tabi olarak yaşadıkları hakkında önemli bir veriye sahip olunur. Bu coğrafi şartların sahip olduğu iklim özelliklerine de dikkat çekilerek bu iklimin bitki örtüsü ile birlikte, insanların ihtiyaçlarına ne gibi katkı sunduğu da anlaşılmış olur. İklimin insanların yaşamıyla doğrudan ilgisi olmakla birlikte, sağlık şartları açısından da son derece etkili olduğu görülür. Belli hastalıkların ortaya çıkması veya hastalıklardan korunmanın iklim ve bitki örtüsü ile doğrudan ilgisi bulunmaktadır. Tahtacıların yerleşim alanları ile birlikte nüfus dağılımları ve bulundukları yerleşim merkezlerinin dağılımı verilerek bu dağılım içerisinde kendi aralarındaki gruplaşmaları da ele alınır. Çaylaklar ve Üsküdarlılar olmak üzere iki gruba ayrılan Tahtacıların az da olsa aralarında inanç uygulamalarında farklılıklar görülmektedir. Dikkat çeken en önemli hususlardan biri de Tahtacıların kimi araştırmacıların ifade ettiği gibi farklı bir ırktan olmayıp özbeöz Türk oldukları ve Horasan bölgesinden gelmeleridir. Tahtacıların inançlarının temelini cemler oluşturmakta ve bu cemleri de dedeler yürütmektedir. Hemen tamamına yakını Hacı Bektaş Velî ve Balım Sultan’a bağlı olup İmam Cafer Buyruğu’na tabidirler. Geçimlerini ağaççılıkla sağlayan Tahtacıların adının da bu uğraş alanlarından aldığı ifade edilir. Türkiye’nin birçok bölgesine dağılan Tahtacıların günümüzde eski uğraş alanlarından uzaklaştıkları, birçok farklı meslekle hayatlarını kazandıkları görülür.

A report about the tahtacıs prepared by adana governorshıp ın unıon and progess era

In the report written about the Tahtacıs who lived in Adana in 1918, the geographical features of the people in that region and flora and climate which result from these features are concerned. We have important data about the circumstances where the Tahtacıs lived by giving a lot of information especially about the geographical features. By pointing out the climatic features that geography has, how this climate together with its flora met the humans’ needs is understood. It is seen that climate is directly related to human life and is highly effective in terms of health conditions. There is a direct relationship between the spring of some illnesses or the avoidance of illnesses and climate and flora. The habitat of the Tahtacıs, their distribution of population and habitatsa are given and the groupings among them are handled. The Tahtacıs, who were grouped as the noob ones and the ones from Usküdar, had differences in their belief applications even if these differences are small. One of the striking aspects is that they, as some researchers highligt, are ot from another race but are Turkish in essence and came from Horasan. Cem houses constitute the basis of the Tahtacıs and Grandfathers run these houses. Almost all of them follow Haci Bektash Veli and Balım Sultan and are included in Imam Cafer Buyruks. It is known that the Tahtacıs made their living from forestry and they got their name from this field of occupation. It is seen that they have expanded to many regions of Turkey, moved away from their old occupations today and make their living from many different jobs.

___

ASAN, Veli (1998): “Tahtacılarda Eğlence Semahı”, Cem Dergisi, C.30, S.77, İstanbul.

BİLGİLİ, Ali Sinan. (2000): “Tarsus Türkmenleri (Varsaklar)”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu, Kültür Bakanlığı-YÖRTÜRK Vakfı, Tarsus

BİLGİLİ, Ali Sinan. (2001): Osmanlı Döneminde Tarsus Sancağı ve Tarsus Türkmenleri

BOZKURT, Fuat (1995): Semahlar, İstanbul, Cem Yayınevi.

ÇIBLAK, Nilgün (2005): Mersin Tahtacıları, Halk Bilimi Araştırmaları, Ankara, Ürün Yayınları.

DEVELLİOĞLU, Ferit (2000): Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, Aydın Yayınevi.

ER, Piri (1998): Geleneksel Anadolu Aleviliği, Ankara, Evrak Yayınları.

SALCI, Vâhit Lütfi (1941): Gizli Türk Dinî Oyunları, İstanbul, Numune Matbaası.

SELÇUK, Ali. (2004): Tahtacılar. İstanbul: Yeditepe Yayınevi

SÜMER, Faruk (1962): Ağaç-Eriler, Türk Tarih Kurumu Belleten, Türk Tarih Kurumu Basımevi, C.26, Sayı: 101-104, Ankara.

YAMAN, Ali (2004): Alevilikte Dedelik ve Ocaklar, İstanbul, Karacaahmet Sultan Derneği Yayınları.

YÖRÜKAN, Yusuf Z. (2002): Anadolu’da Aleviler ve Tahtacılar, Eklerle Yay. Haz. Turhan Yörükan, Kültür Bakanlığı yayınları, Ankara.