Hena ALTUN, Gamze Nur YÜKSEL, Yurdagül GÜNAL

Ortaokul Öğrencilerinin Okul Etkililiği Algıları ile Okul Terki Düşüncelerinin İncelenmesi: Bir Karma Yöntem Araştırması

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin okul etkililiği algı düzeylerini belirlemek ve okul etkililiği algı düzeyleriyle ilişkili olarak okul terkine yönelik düşüncelerini incelemektir. Araştırma, karma yöntem desenlerinden açımlayıcı sıralı desen olarak yürütülmüştür. Araştırmanın nicel verileri, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Van ve Trabzon ilindeki 286 8. sınıf öğrencisinden “Okul Etkililiği Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu” uygulanarak toplanmıştır. Analiz sonucunda öğrencilerin okul etkililiği algıları yüksek bulunmuştur. Okul etkililiği algıları, bulunulan okul türüne göre anlamlı farklılık göstermiştir. Araştırmanın nitel katılımcıları, nicel analiz sonuçlarına bağlı olarak ölçekten düşük ve yüksek puan alan ortaokul ve imam hatip ortaokulu öğrencilerini temsil eden 10 kişiden oluşmaktadır. Nitel veriler, belirlenen öğrencilerin okul etkililiği algılarının, okul terkine ilişkin düşüncelerine etkisi olup olmadığını incelemek amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla elde edilmiştir. Okul etkililiği düşük çıkan öğrencilerin okul ortamındaki ilişkileri saygısız ve saldırgan olarak betimlediği, adaletsiz tutum ve kıyaslamaya dayalı davranış biçimleri ile karşılaştıkları belirtilmiştir. Eğitim ortamındaki başarı değerlendirmelerinin etkili ve yeterli olmadığı, okul ortamının güvenli ve temiz olmadığı ve öğrenciler için belirlenen hedeflerin eksik algılandığı görülmüştür. Okul ortamına ilişkin olumsuz betimlemelerin varlığına rağmen öğrencilerin okul terkine sıcak bakmadıkları ve öğrenim hayatlarına örgün eğitimden devam etmek istedikleri bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Okul Etkililiği, Okul Terki, Ortaokul Öğrencisi, Karma Yöntem

Examination of Secondary School Students' Perceptions of School Effectiveness and Their Thoughts on Dropout: A Mixed Method Research

This study aims to determine secondary school students' perception levels of school effectiveness and to examine their thoughts on school dropout concerning school effectiveness perception levels. The research was carried out as an explanatory sequential design, one of the mixed-method designs. The quantitative data of the study were collected from 286 (8th grade) students in Van and Trabzon by applying the "School Effectiveness Scale" and "Personal Information Form". Consequently, students' perceptions of school effectiveness were found to be high. School effectiveness perceptions differed significantly according to the type of school they attended. The qualitative participants of the research consist of 10 people representing secondary school and imam hatip secondary school students who got low and high scores from the scale, depending on the results of the quantitative analysis. Qualitative data were obtained through semi-structured interviews in order to examine whether the perceptions of school effectiveness of the designated students have an impact on their thoughts about leaving school. It was stated that the students with low school effectiveness described the relationships in the school environment as disrespectful and aggressive, and they encountered unfair attitudes and behaviors based on the comparison. It has been seen that the evaluations of success in the educational environment are not effective and sufficient, the school environment is not safe and clean, and the goals set for the students are perceived as inadequate. Despite the presence of negative descriptions of the school environment, it has been found that the students do not prefer leaving school and want to continue their education life in formal education.

Keywords:

School Effectiveness, Dropout, Middle School Student, Mixed Method,

PDF

___

Akbaşlı, S., Kösece, P. & Uçan, M. B. (2018). Okul değişkenlerinin akademik başarıya olan etkisine yönelik öğrenci görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Scientific Educational Studies, 2(2), 93-110.
Akdağ, M. & Güneş, H. (2003). Öğretmen rolünün yaratıcı bir sınıf ortamı oluşturmasındaki önemi. Milli Eğitim Dergisi, 159, 60-73.
Babad, E. (1995). The “teacher’s pet phenomenon,” students’ perceptions of teachers’ differential behavior and students’ morale. Journal of Educational Psychology, 87, 361–374.
Babad, E., Inbar, J. & Rosenthal, R. (1982). Pygmalion, Galatea and the Golem: Investigations of biased and unbiased teachers. Journal of Educational Psychology, 74(4), 459–474.
Başaran, İ. E. (2000). Eğitim yönetimi: Nitelikli okul. Ankara: Feryal Matbaası
Bayar, T. & Önder, E. (2016). İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi(56), 183-193.
Bayhan, G. & Dalgıç, G. (2012). Liseyi terk eden öğrencilerin tecrübelerine göre okul terki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 107-130.
Blyth, D. A., Simmons, R. G. & Carlton-Ford, S. (1983). The adjustment of early adolescents to school transitions. The Journal of Early Adolescence, 3(1-2), 105-120.
Brattesani, K. A., Weinstein, R. S. & Marshall, H. H. (1984). Student perceptions of differential teacher treatment as moderators of teacher expectation effects. Journal of Educational Psychology, 76(2), 236–247.
Brophy, J. E. (1983). Research on self-fulfilling prophecy and teacher expectations. Journal of Educational Psychology, 75(5), 631-661.
Campbell, L. (2003). As strong as the weakest link: Urban high school dropout. The High School Journal, 87(2), 16-24.
Chistle, C. A., Jolivette, K. & Nelson, M. (2007). School characteristics related to high school dropout rates. Remedial and Special Education, 28(6), 325-339.
Chory, R. M., Horan, S. M., Carlton, S. T. & Hauser, M. L. (2014). Toward a further understanding of students’ emotional responses to classroom injustice. Communication Education, 63, 41–62.
Creswell, J. W. & Plano-Clark, V. L. (2017). Designing and conducting mixed methods research. Thousand Oaks: Sage Publications.
Creswell, J. W., Plano-Clark, V. L., Gutmann, M. & Hanson, W. (2003). Advanced mixed methods research designs. A. Tashakkori & C. Teddlie (Ed.), Handbook on mixed methods in the behavioral and social sciences içinde (s. 209-240) Thousand Oaks, CA: Sage.
Çelik, V. (1991). İş doyumunun çağdaş eğitim denetimindeki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 15(79), 26-31.
Çubukçu, Z. & Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 121-136.
Çuhadar-Öncü, E. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin açık öğretim lisesine geçiş nedenlerine ilişkin öğrenci, okul yöneticisi, öğretmen ve veli görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
De Maeyer, S., Van Den Bergh, H., Rymenans, R., Van Petegem, P. & Rijlaarsdam, G. (2010). Effectiveness criteria in school effectiveness studies: Further research on the choice for a multivariate model. Educational Research Review, 5(1), 81-96.
Demir, C. E. (2007). Ortaokul öğrencilerinin okula ilişkin algılarının bir yansıması olarak metaforlar: Kültürler arası bir analiz. Eğitim Araştırma ve Değerlendirme, 13(2), 89-107.
DuFour, R. & Eaker, R. (2008). Revisiting professional learning communities at work: New insights for improving schools. Monroe: Solution Tree.
Duranay-Yıldırım, P. (2005). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerini karşılama düzeyleri (İzmir örneği). (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Ebie, B. D. (2005). An investigation of secondary school students' self-reported reasons for participation in extracurricular musical and athletic activities. Research and Issues in Music Education, 3(1), 1-11.
Edmonds, R. (1979). Effective schools for the urban poor. Educational Leadership, 37(1), 15-24.
Ehrle, J. & Moore, K. A. (1999). 1997 NSAF Benchmarking Measure of Child and Family Well-Being. Report No. 6. Urban Institute.
Ertürk, R. & Memişoğlu, S. P. (2018). Öğretmenlerin etkili okula yönelik görüşleri. Akademik Sosyal Bilimler Çalışmaları Dergisi, 1(68), 55-76.
Finn, J. D. (1993). School engagement & students at risk. Washington: National Center for Education Statistics.
González-Rodríguez, D., Vieira, M. & Vidal, J. (2019). Factors that influence early school leaving: A comprehensive model. Educational Research, 61(2), 214-230.
Good, T. L. & Brophy, J. E. (2003). Looking in classrooms. New-York: Allyn & Bacon.
Gözübüyük-Tamer, M. (2014). Trabzon ili genel liselerde okulu terk nedenlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Education, 3(2), 16-37.
Greenberger, E., Lessard, J., Chen, C. & Farruggia, S. P. (2008). Self-entitled college students: Contributions of personality, parenting, and motivational factors. Journal of Youth and Adolescence, 37, 1193-1204.
Gurbetoğlu, A. & Tomakin, E. (2011). Sevilen ve sevilmeyen öğretmen davranışlarına ilişkin öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(12), 261-276.
Günal, Y. (2014). Etkili okul değişkenlerinin öğrenci başarısı ile ilişkisi ve okul hesap verebilirliği. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Günal, Y. & Demirtaşlı, R. N. (2016). A pathway to educational accountability: the relationship between effective school characteristics and student achievement. Universal Journal of Educational Research, 4(9), 2049-2054
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analiz (7. b.). Upper Saddle River: Pearson Education.
Harter, S. (1996). Teacher and classmate influences on scholastic motivation, self-esteem, and level of voice in adolescents. J. Juvonen & K. Wentzel (Ed.), Social motivation: Understanding children's school adjustment içinde (s. 11-42). New York: Cambridge University Press.
Havelka, D., Neal, C. S. & Beasley, F. (2003). Student evaluation of teaching effectiveness: What criteria are most important. Annual Lilly Conference College Teaching, Miami University, Oxford.
Helvacı, M. A. & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
Hollingworth, L., Olsen, D., Asikin-Garmager, A. & Winn, K. M. (2018). Initiating conversations and opening doors: How principals establish a positive building culture to sustain school improvement efforts. Educational Management Administration & Leadership, 46(6), 1014-1034.
Iulia, H. R. (2015). The importance of the personal development activities in school. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 209, 558-564.
Jacobson, S. L., Johnson, L., Ylimaki, R. & Giles, C. (2005). Successful leadership in challenging US schools: Enabling principles, enabling schools. Journal of Educational Administration, 43(6), 607–618.
Johnson, R. B. & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26.
Karacabey, M. F. (2016). Ortaöğretimde okul terkinin bireysel ve kurumsal nedenleri: Şanlıurfa ili örneği. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Karacabey, M. F. & Boyacı, A. (2018). Okulu terk eden ortaöğretim öğrencilerinin okulu terk etme nedenleri ve sosyo-ekonomik profilleri: Şanlıurfa örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(2), 247-293.
Kılıç, M., Kaya, A., Yıldırım, N. & Genç, G. (2004). Eğitimci gözüyle öğretmen ve öğrenci. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulmuş bildiri, İnönü Üniversitesi.
Kitsantas, A., Ware, H. W. & Martinez-Arias, R. (2004). Students’ perceptions of school safety: Effects by community, school environment, and substance use variables. The Journal of Early Adolescence, 24(4), 412-430.
Koçak, S. & Nartgün, Ş. S. (2020). Relationship between teacher's work engagement and effectiveness of school: Öğretmenlerin işe angaje olmaları ile okul etkililiği arasındaki ilişki. Journal of Human Sciences, 17(3), 792-811.
Lezotte, L. (2001). Revolutionary and evolutionary: The effective schools movement. Okemos, MI: Effective Schools Products.
Liu, X. & Alison-Zhou, Y. H. (2009). Who drops out? A study of secondary school dropouts in connecticut. NERA Conference Proceedings içinde (s. 4).
Lumsden, L. (1997). Expectations for students. ERIC Digest, 116. http://eric.uoregon.edu/publications/ digests/digest116.html sayfasından erişilmiştir.
Lundetre, K. (2011). Does parental educational level predict drop-out from upper secondary school for 16-to 24-year-olds when basic skills are accounted for? A cross country comparison. Scandinavian Journal of Educational Research, 55(6), 625-637.
Magen-Nagar, N. & Shachar, H. (2017). Quality of teaching and dropout risk: A multi-level analysis. Journal of Education for Students Placed at Risk, 22(1), 9-24.
McCown, R. R., Driscoll, P. M. & Roop, P. (1992). Educational psychology: A learning centered approach to classroom practice. Boston: Allyn and Bacon.
MEB & UNICEF (2013). Ortaöğretimde Sınıf Tekrarı, Okul Terk Sebepleri ve Örgün Eğitim Dışında Kalan Çocuklar Politika Önerileri Raporu. Ankara: Aydoğdu Ofset. http://www.meb.gov.tr/earged/unicef/Sınıf%20Tekrarı,%20Okul%20Terki%20Politika%20Roru.pdf sayfasından erişilmiştir.
MEB. (2021). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim. http://sgb.meb.gov.tr/www/resmiistatistikler/ icerik/64 sayfasından erişilmiştir.
Memduhoğlu, H. B. & Karataş, E. (2017). Öğretmenlere göre çalıştıkları okullar ne kadar etkili? Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi (EBAD), 7(2), 227-244.
Mili Eğitim Temel Kanunu. (1973). T.C. Resmî Gazete, 1739, 14 Haziran 1973.
Mitchell, M. M., Bradshaw, C. P. & Leaf, P. J. (2010). Student and teacher perceptions of school climate: A multilevel exploration of patterns of discrepancy. Journal of School Health, 80(6), 271– 279.
Murray, C. (2009). Parent and teacher relationships as predictors of school engagement and functioning among low-income urban youth. The Journal of Early Adolescence, 29(3), 376-404.
Nejat, İ. R. A., Çetin, T. G. & Doğan, M. (2019). Örgütsel etkililik ve okul terki. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling, 8(2), 61-70.
O’Brien, E. & Rollefson, M. (1995). Extracurricular participation and student engagement. National Center for Education Statistics Policy Issues, 95(741), 1-4.
Onur, A. & Engin, C. (1996). Is civic education in Turkish schools conducive to education for democracy? The First Balkan Civitas Conference’da sunulmuş bildiri, Bulgaristan.
Pekarsky, D. (2007). Vision and education: Arguments, counterarguments, rejoinders. American Journal of Education, 113(3), 423–450.
Roeser, R. W., Eccles, J. S. & Sameroff, A. J. (2000). School as a context of early adolescents' academic and social-emotional development: A summary of research findings. The Elementary School Journal, 100(5), 443-471.
Rossman, G. B. & Wilson, B. L. (1985). Numbers and words: Combining quantitative and qualitative methods in a single large-scale evaluation study. Evaluation Review, 9(5), 627-643.
Rumberger, R. & Lim, S. A. (2008). Why students drop out of school: A review of 25 years of research. Santa Barbara, CA: California Dropout Research Project.
Smimou, K. & Dahl, D. W. (2012). On the relationship between students’ perceptions of teaching quality, methods of assessment, and satisfaction. Journal of Education for Business, 87(1), 22-35.
Stearns, E. & Glennie, E. J. (2006). When and why dropouts leave high school. Youth & Society, 38(1), 29-57.
Strand, S. (2010). Do some schools narrow the gap? Differential school effectiveness by ethnicity, gender, poverty, and prior achievement. School Effectiveness and School Improvement, 21(3), 289-314.
Sweeten, G. (2006). Who will graduate? Disruption of high school education by arrest and court involvement. Justice Quarterly, 23, 462–480.
Şanlı, Ö., Altun, M. & Karaca, R. (2014). Okul yöneticilerinin iletişim becerilerinin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 1-12.
Şenel, T. & Buluç, B. (2016). İlkokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişki. TÜBAV Bilim Dergisi, 9(4), 1-12.
Şimşek, Y. (2003). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Tashakkori, A., Teddlie, C. & Teddlie, C. B. (1998). Mixed methodology: Combining qualitative and quantitative approaches. Thousand Oaks: Sage Publications.
Tezcan, M. (2015). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Tırpancıoğlu, M. (2019) Ortaokul öğrencilerinde okul terki riski, okul tükenmişliği ve algılanan sosyal desteğin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Konak ilçesi örneği). (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Tippin, G. K., Lafreniere, K. D. & Page, S. (2012). Student perception of academic grading: Personality, academic orientation, and effort. Active Learning in Higher Education, 13(1), 51-61.
Urhahne, D. (2015). Öğretmen yargısı ile öğrencilerin motivasyonu ve duyguları arasındaki ilişkinin aracısı olarak öğretmen davranışı. Öğretmenlik ve Öğretmen Yetiştirme, 45, 73-82.
Way, N., Reddy, R. & Rhodes, J. (2007). Students’ perceptions of school climate during the middle school years: Associations with trajectories of psychological and behavioral adjustment. American Journal of Community Psychology, 40(3), 194-213.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, İ. (2015). Okul yöneticilerinin kişilik ve denetim odağı özelliklerinin öğretmenlerin iş doyumu ve okul etkililiği açısından incelenmesi. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Yüksel, G. N. (2019). Van İlindeki ortaöğretim öğrencilerinin açık liseye geçiş nedenlerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
Zhang, Q. & Zhang, J. (2013). Instructors’ positive emotions: Effects on student engagement and critical thinking in U.S. and Chinese classrooms. Communication Education, 62, 395–411.