Kazak Türkçesinde Geçen Eski Türkçe Kelimeler (Old Turkish Words in Kazakh Turkic)

Kazaklar, 15. yüzyılın ikinci yarısında Altınordu Hanlığı’nın parçalanmasından sonra teşekkül etmiş olan bir Türk boyudur. Kazak Türkleri, Türk boylarının kuzey, yani Kıpçak koluna; Kazak Türkçesi de Kıpçak lehçe grubuna dâhil edilmektedir. Türk lehçeleri içerisinde en geniş sahada konuşulan Türk lehçesidir. Kazak Türkçesi bugün dağınık olarak Kazakistan, Doğu Türkistan, Özbekistan, Türkmenistan gibi bölgelerde yaşayan Kazaklar tarafından konuşulmaktadır. Bu çalışmada, Kenan Koç, Ayabek Bayniyazov ve Vehbi Başkapan’ın hazırlamış olduğu Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü’nden hareketle günümüz Kazak Türkçesinde yaşayan Eski Türkçe kelimeler tespit edilmeye ve bu kelimelerin tarihsel süreçteki durumlarını gösterilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Kazak, Kazak Türkçesi, Eski Türkçe, kelime, tarih

-

The Kazakhs are a Turkic tribe that emerged in the second half of the 15th century after the collapse of the Golden Horde Khanate. The Kazakhs belong to the Northern Turkic tribes, that is the Kipchak, and so their language belongs to the Kipchak dialects group. Kazakh is the Turkic dialect spoken in the largest area of all Turkic dialects. Kazakh is, today, spoken by the Kazakhs living in Kazakhstan, eastern Turkistan, Uzbekistan and Turkmenistan. In this study, we have found out the Orkhun Turkic words still living in contemporary Kazakh through examining the Kazakh- Turkish Dictionary prepared by Kenan Koç, Ayabek Bayniyazov and Vehbi Başkapan and showed their conditions through the historical process

Keywords:

Kazakh, Kazakh Turkic, Orkhun Turkic, word, history,

PDF

___

ATALAY, Besim (1986), Divanü Lûgat-it-Türk Dizini, Ankara, Türk Tarih Kurumu Bası- mevi.
CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre Thirteenth-Centruy Turkish, Oxford.
ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation, A Functional Approach to the Lexi- on C I-II, Wiesbaden.
EREN, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara.
GABAİN, A. Von. (1941), Alttürkische Grammatik, Leipzig.
GÜLENSOY, Tuncer (2011), Köken Bilgisi Sözlüğü A-N, O-Z, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1996), Karahanlı Türkçesi Grameri, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
HARTMANN, Martin (1331), “Divânü Lugâti’t- Türk’e ait Birkaç Mülahaza”, Milli Te- tebbular Mecmuası, Sayı: 4 Eylül-Ekim.
KOÇ, Kenan-BAYNİYAZOV, Ayabek-BAŞKAPAN, Vehbi (2003), Kazak Türkçesi Türki- ye Türkçesi Sözlüğü, Ankara, Akçağ Yayınları.
NALBANT, Mehmet Vefa (2008), Divânü Lugâti’t- Türk Grameri- I İsim, İstanbul, Bil- geoğuz Yayınları.
NİŞANYAN, Sevan (2002), Sözlerin Soyağacı. Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, İs- tanbul, Adam Yayınları.
PARLATIR, İsmail-GÖZAYDIN, N.-ZÜLFİKAR, Hamza (1998), Türkçe Sözlük C I-II,
Ankara, Türk Dil Kurumu.
Tarama Sözlüğü, 1963-1972, C 6, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
TEKİN, Talât (2010), Orhon Yazıtları, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
———————- (2003), Orhon Yazıtları Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk, İstanbul, Yıl- dız Dil ve Edebiyat.
TOPARLI, Recep-VURAL, Hanifi-KARAATLI, Recep (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
ÜNLÜ, Suat (2012), Karahanlı Türkçesi Sözlüğü, Konya, Eğitim Kitabevi.
———————— (2012), Harezm Altınordu Türkçesi Sözlüğü, Konya, Eğitim Kitabevi.
———————— (2013), Çağatay Türkçesi Sözlüğü, Konya, Eğitim Kitabevi.