CAFER CABBARLI’NIN EDEBÎ FAALİYETLERİ VE AYDIN DRAMI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Azerbaycan’da çok sevilen, hakkında pek çok inceleme ve araştırma yapılmış olan, Azerbaycan edebiyatındaki anlam ve öneminin daha iyi anlaşılması için adına anma programları düzenlenen, evi müze hâline dönüştürülen Cafer Cabbarlı’nın eserlerinin Türkiye Türkçesine aktarılması ve incelenmesi ile Türk edebiyatında da tanınması önemlidir.Cafer Cabbarlı, genel olarak aşk, vatan sevgisi, özgürlük, eşitlik ve adalet, bireysel haklar, kadın sorunları, kadın erkek eşitliği, halkın eğitimi, irtica ve din istismarı, tiyatro sorunları gibi konuları ele alan şiirleri, hikâye ve dramaları ile Azerbaycan edebiyatının önemli edebî şahsiyetlerinden biridir. Üstelik eserlerini fakirlikle geçen gençlik yıllarında, henüz on altı yaşındayken yazmaya başlamıştır.Cabbarlı’nın Aydın eseri, yazarın diğer araştırmacılar tarafından üç döneme ayrılan edebî kişiliğinin ikinci dönemini en iyi temsil eden eser olarak kabul edilebilir. Azerbaycan tiyatrosu erken dönem örneklerinden biri olan Aydın, XX. yüzyıl Azerbaycan tiyatrosunun başlangıç dönemi özelliklerine sahiptir. Ayrıca eserde, dönemin dili ve görüşleri de felsefi sunumlarla verilmektedir.Cabbarlı, Azerbaycan toplumunda cahillik nedeniyle eğitim, sosyal ilişkiler ve işçi hakları konularında meydana gelen sorunları ele almayı amaç edinmiştir. Bu sorunların bireysel hayata yansımalarını sahne üzerine eleştirel bir üslupla taşımıştır.Bu çalışmada hem Türk edebiyatı ve kültür tarihini hem de Azerbaycan edebiyatı ve kültür tarihini çok boyutlu olarak değerlendirebilmek için Cafer Cabbarlı’nın tanınmasının önemini belirtmek gerekir. Bu çalışmada, Aydın adlı drama eserinin incelemesinde Azerbaycan tiyatrosu alanında Cafer Cabbarlı’nın edebî gücü, fikirlerinin Azerbaycan aydınlarına yansımaları, Azerbaycan halkının kültür ve sosyal hayatına katkılarının ana çizgileriyle değerlendirilmesi hedeflenmiştir.
Literary Activities of Jafar Jabbarlı and Review of the Drama Aydın
Jafar Jabbarli is very popular and important person in Azerbaijan. Hehas been investigated and researched a lot. In order to better understandhis meaning and importance in Azerbaijani literature, he has beencommemorated. His house has been turned into a museum. Recognitionof his works and translation into Turkey Turkish are also important to beexamined. Jabbarli is one of the important literary figures of Azerbaijaniliterature. In general, he has poems, stories and dramas dealing with topicssuch as love, patriotism, freedom, equality and justice, individual rights,women’s issues, gender equality, public education, reaction and religiousabuse and theatre problems. Moreover, he started to write his works whenhe was only sixteen years old, during his poverty years. Jabbarli’s work titled as Aydın can be regarded as the play that bestrepresents the second period of the author’s literary personality, whichwas divided into three periods by other researchers. Aydın, one of theearly examples of Azerbaijani theatre, has the characteristics of the early20th century Azerbaijani theatre. In addition, the language and views of theperiod are presented with philosophical presentations in the Aydın drama. Jabbarli aims to deal with the problems of education, social relations andworkers’ rights in Azerbaijan society due to ignorance. He carried the reflectionsof these problems on individual life with a critical style on the stage. In this study, it is necessary to emphasize the importance of therecognition of Jafar Jabbarli in order to evaluate both Turkish literatureand cultural history as well as Azerbaijani literature and cultural history.In this study, it is aimed to evaluate the literary power of Jafar Jabbarliin the field of Azerbaijani theatre, reflections of his ideas on Azerbaijaniintellectuals, and his contribution to the cultural and social life of theAzerbaijani people in the analysis of his drama named Aydın.
___
- Ahmadov, H. (2020). Abdurrahim Bey Hakverdiyev ve Çağdaş Azerbaycan Tiyatrosu. Ankara: İksad Yayınevi.
- Ahmedov, R. (2019). “Türkiye’de Modern Azerbaycan Edebiyatına Dair Araştırmalar”. Her Boydan Dünya Edebiyatından Şiir ve Yazılar. İstanbul: Anadolu Yazarlar Birliği Yayınları.
- Akpınar, Y. ve Ağca, F. (2012). “Azerbaycan’da Tiyatro (XX. Yüzyılda Oluşumu ve Gelişmesi)”. Çağdaş Türk Edebiyatları I, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Aksay, S. (2007). Cafer Cabbarlı’nın Drama Eserleri Üzerine Bir İnceleme. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Cabbarlı, G. (2002). Cəfər Cabbarlı Seçilmiş Əsərləri [Mətn]: 3 Cilddə (I), Bakı: QAPP-Poliqraf.
- Ceylan, M. (2016). Türk ve Dünya Edebiyatında Öldürülen Şairler II. Ankara: Gülce Edebiyat.
- Hacıyeva, A. (2016). ‘‘Abdulla Şaiqin Dərsliklərində Ümumtürk Mədəniyyətinin Təhlili və Qiymətləndirilməsi’’. I Türkoloji Qurultayın 90 İlliyinə Həsr Olunmuş “Türkoloji Elmi-Mədəni Hərəkatda Ortaq Dəyərlər və Yeni Çağırışlar” Mövzusunda Beynəlxalq Konfransın Materialları (I Hissə). Bakı.
- Kaplan, M. (2017). Azerbaycan Edebiyat Muhitinde Tevfik Fikret. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ardahan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ardahan.
- Nebiyev, B. (2007). ‘‘Azərbaycanın Ədəbiyyat Elmi Mühacirətdə’’. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi), Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri (Cilt III). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
- Nutku, Ö. (2001). Dram Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Özakman, T. (2004). Oyun ve Senaryo Yazma Tekniği. Ankara: Bilgi Yayınları.
- Rüstəmli, A. (2005). Cəfər Cabbarlı Əsərləri Dörd Cilddə (II. cild). Bakı: Şərq-Qərb.
- Uygur, E. (2002). Cafer Cabbarlı’nın Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Uygur, E. (2004, Nisan). “Azerbaycanlı Şair ve Yazar Cafer Cabbarlı”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi-Turkish Journal of Social Research, 1, 9-33.
- Yagublu, N. (2015). Mehmet Emin Resulzade Ansiklopedisi. Ankara:Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları.
- ISSN: 1301-0077
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1996
- Yayıncı: Türk Dil Kurumu