XVII. Yüzyıldan günümüze Türk kadın bestecilerinin eserlerinde geleneksel Türk sanat müziği makamları

Müziksel yaratı süreci içinde, kadının ilkçağlardan itibaren erkeklebirlikte var olduğu bilinen bir gerçektir. Ancak dünyada olduğu gibi Türki- ye’de de kadın besteciler erkeklere oranla tarih sayfalarında daha az yeralmıştır. Fırsatlar ve sosyo-kültürel şartların kadın ve erkeğe eşit orandasunulmamasının bir sonucu olarak nitelendirilebilecek bu duruma rağ- men, Türk kadın bestecilerin Geleneksel Türk Sanat Müziğinde farklı ma- kamlardan çeşitli eserler verdiği bilinmektedir.Müzik yaşayan bir varlıktır, dolayısıyla gerek müzik türleri gereksebu türler içinde yer alan unsurlar değişime uğrarlar. Türk Sanat Müziği’- nin en temel yapı taşı olan makamlar da bu unsurlardan birisidir. Tarihboyunca yüzlerce makam kullanılagelmiştir. Bu makamların kullanımsıklığı zamana bağlı olarak farklılıklar göstermektedir.Tarama modeline dayalı olan bu çalışmada, gerek Türk kadın bestecilerevurgu yapmak gerekse onların eserlerindeki makamların değişim çizgilerini or- taya koymak amacıyla, XVII. yüzyıldan günümüze kadar Türk Sanat Müziğieserleri bestelemiş olan 187 kadın besteci tespit edilerek, eserleri incelenmiştir.

Tradational Turkish Art Music Makams in Turkish Female Composers Work From 17th Century Until Present Time

There is a known fact that, since ancient times women have beenwith men in the process of musical creativity. But, female composers have been allocated less place in history in Turkey just as it is in the worldwhen compared to male composers. Despite this case which can be iden- tified as a result of not offering opportunities and socio-cultural conditionsto males and females in an equal manner, it is known that Turkish fema- le composers have composed several works of arts in various Makams inTraditional Turkish Art Music.Because of music is a living entity, either music species or theirs ele- ments have been varied. Makam, the most basic part of Turkish Art Music,is one of those elements. Throughout history have been used hundreds ofMakams. The frequency of use of those Makams vary depending on time.In this study of descriptive research, it is intended for underline theTurkish women composers and theirs works. In this research, 187 femalecomposers who have composed works of art in Turkish Art Music from17th century until present time have been found out.

PDF

___

Aksüt, Sadun, Türk Musikisinin 100 Bestekarı, İnkılap Yayınevi, İs- tanbul, 1993.
Beşiroğlu, Şefika Şehvar, “İstanbul’un Kadınları ve Müzikal Kimlikle- ri”, İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, s. 3-19, 2006.
Çakar, Şeref, Türk Müziği Teorisi ve Makamlar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: 3684, Devlet Kitapları Müdürlüğü, İstanbul, 2004.
Çetinoğlu, Oğuz, “Türk Müziğinin Genç Dehası Fatih Salgar ile Melodi Ahenginde Bir Sohbet”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Cilt: 48, Sayı: 287, s. 32-36, İstanbul, 2010.
Göher, Feyzan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadın Besteciler”, Ulus- lararası-Disiplinlerarası Kadın Çalışmaları Kongresi, Sakarya Üniversite- si, 5-7 Mart, II. Cilt, s. 111-118, Sakarya, 2009.
Körükçü, Çetin, Türk Sanat Müziği, Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacı- lık A.Ş., İstanbul, 1998.
Levendoğlu, Öner Oya, “XIII. Yüzyıldan Günümüze Kadar Varlığını Sürdüren Makamlar ve Değişim Çizgileri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2002.
Levendoğlu, Öner Oya, “XIII. Yüzyıldan Bugüne Uzanan Makamlar ve Değişim Çizgileri”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 17, Yıl: 2004/2, s. 131-138.
Özalp, Nazmi M., Türk Musiki Tarihi (Derleme), TRT Müzik Dairesi Ba- kanlığı Yayın No. 34. Basılı Yayınlar Müdürlüğü Yayın No. 200, Cilt II., Ankara (tarih yok).
Özkan, İsmail Hakkı, Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul, 1990.
Öztuna, Yılmaz, Türk Musikisi Ansiklopedisi, Cilt I, Milli Eğitim Ba- sımevi, İstanbul, 1969.
Öztuna, Yılmaz, Türk Musiki Ansiklopedisi, Cilt II, Milli Eğitim Basım- evi, İstanbul, 1976.
Öztuna, Yılmaz, Türk Musikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi, Ata- türk Kültür Merkezi Yayını: 245, Ankara, 2000.
Öztürk, Okan Murat, Zeybek Kültürü ve Müziği, Pan Yayıncılık, İstan- bul, 2006.
Rona, Mustafa, 50 Yıllık Türk Musikisi - Bestekarları ve Güfteleri İle, Türkiye Basımevi, İstanbul, 1960. Signell, Karl L., Makam-Türk Sanat Musikisinde Makam Uygulaması, Çev: İ. Gökçen, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2006.
Taşan, Turhan, Kadın Besteciler, Pan Yayıncılık, İstanbul, 2000. Türk Sanat Musikisi Sözlü Eserler Repertuarı, TRT Basılı Yayınlar Mü- dürlüğü, Ankara, 1989.
Türk Sanat Müziği Sözlü Eserler Repertuar Kitabı, Türkiye Radyo Tele- vizyon Kurumu, Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara, 1997.
Türk Sanat Müziği Seçme Eserler, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara, 1998.