Türk iktisat tarihi açısından bir Anadolu Selçuklu dönemi vakfiyesi ve mülknamesi: Hacı İbrahim Sultan vakfı ve zaviyesi

Anadolu Selçuklu ve Beylikler dönemi, tasavvuf tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Türk-İslam uygarlığının ve Türk müslümanlığının önemli bir boyutunu oluşturan tasavvuf düşüncesi, bu düşüncenin yansıması olan tarikatların ekonomik ilişkilerine ışık tutan vakıflar ve bunların belgeleri olan vakfiyename ve mülknameleriyle tarihsel olduğu kadar toplumsal olarak da değer taşıyan kurumlardır. Mülknameler bir vakfın gelir ve gider kalemlerini aynı zamanda mülklerini de içeren belgelerdir. XIII. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devletinin zayıfladığı dönemde ortaya çıkan tasavvuf hareketleri ve tarikatlar, tarih açısından önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmanın temel problematiği olarak Anadoluda XIII. yüzyılda etkili olan Vefailik tarikatının, büyük bir olasılıkla mensubu olan Hacı İbrahim Sultan vakfının ve mülknamelerinin, fonksiyonunun mali boyutu hakkında bir fikir edinebilmek olduğu söylenebilir. Ayrıca bu alandaki bilimsel anlamdaki görülen boşluk da çalışmaya girişilmesindeki ayrı bir etken olarak değerlendirilebilir. Çalışmada kullanılan yöntem betimsel bir yaklaşımla vakfiyenamenin transkripsiyonu olmuştur. Çalışmada üzerinde yoğunlaşılan başlıca temel özellik Hacı İbrahim Sultan Vakfı Mülknamesi 1366 (H:768), vakfiyenamesinden 1378 (H:780) daha önce düzenlenmiş olup şu ana kadar pek çok vakfiyenin tarihsel olarak öncülüğünü yapmış olmasıdır. Bu vakfiyename ve mülknamenin önemli bir özelliği ve ayırt edici vasfı, Anadolu Selçuklu ve Beylikler dönemine ait olan orijinal vesika olmasıdır.

A charity and mulkname of the State of Anatolian Seljuk from The viewpoint of Turkish economy history: the charity and zawiya of Hacı Ibrahim Sultan

The Anatolian Seljuk and the period of Seigneurs (Beylik) have historical importance in Sufi movements. Sufi thought which constitutes an important dimension of Turkish-Islamic civilization and the Turkish Islam , where the sects are the products of this thought. The charters of foundations waqf (Vakıfname) and deeds of property conveyances (Mülkname) which are historically and socially valuable institutions shed important light on the economic relations of the sects. Conveyances (Mülkname) are the documents contain the information about the incomes and expenditures as well as the properties of a foundation. The sects and the Sufi movements, which emerged in 13th century during the downfall of The Anatolian Seljuk had an important social place. It can be said that the essential problematic of this study is to get an idea about the financial aspect of the conveyances (Mulkname) of the Hacı Ibrahim Sultan, which probably was a branch of Vefailik, an effective sect of 13th century. In addition, the gap in this area is another reason to carry out this study. The conveyances (Mülkname) of the Charity of Hacı Ibrahim Sultan, which is the main focus of this study arranged in 1366 before its waqf (Vakifname) (1378), which pioneered many succeeding waqf (Vakifname). An important feature of these waqf (Vakıfname) and conveyances (Mülkname) is that they are copied from original documents, which belong to the period of Anatolian Seljuk and the Seigneurs.

PDF

___

ANONİM: Miratüs Makadis, Ayosofya Kütüphanesi Tarihsiz.
PAŞAZADE, Aşık: Aşık Paşazade Tarihi, Mostar Yayınları, İstanbul, 2008.
BARKAN, Ömer Lütfi: Kolonizatör Türk Dervişleri, Vakıflar Dergisi, II. Cilt, 1950.
BARKAN, Ömer Lütfi: Türkiyede Toprak Meseleleri, Toplu Eserler I, Gözlem Yayınevi, 1980.
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA), Buyruldu Defteri, Numara: 6.
BAYAR, Muharrem: V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1996.
CIPOLLA, M. Carlo: Akdeniz Dünyasında Para, Fiyatlar ve Medeniyet, Çeviren: Ali İhsan Karaca, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1956.
CİN, Halil: Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması, Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya, 1992.
EL-VANİ, Muhammet bin Mustafa: Lügatı Vankulu, Üsküdar, 1216.
GİMPEL, Jean: Ortaçağda Endüstri Devrimi, Tübitak Yayını, Ankara, 2004.
GÖLPINARLI, Abdulbaki: İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı,
Cilt: I-II, İstanbul Üniversitesi Yayını, İstanbul, 1949-1950. KARAMUSTAFA, T. Ahmet: Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2005.
KÖPRÜLÜ, Fuat: Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
KÖPRÜLÜ, Fuat: Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, 6. Baskı, Diyanet İşleri Basımevi, Ankara.
KONYALI, H. İbrahim: Nasrettin Hocanın Şehri Akşehir, Numune Matbaası, İstanbul, 1945.
MADEN, Fahri: Bektaşi Tekkelerinin Kapatılması (1826) ve Bektaşiliğin Yasaklı Yılları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2010.
Manisa Halk Kütüphanesi, Numara: 1390.
MÜTERCİM, Asım: Kamusu Okyanıs, İstanbul, 1305.
OCAK, A. Yaşar: Osmanlı Devletinin Kuruluşu Efsaneler ve Gerçekler, İmge Yayınevi, İstanbul, 2004.
OCAK, A. Yaşar, Hacı Bektaş Maddesi, DİA, Cilt: 14, İstanbul, 1996.
OCAK, A. Yaşar: Menakıb Nameler, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1997.
OCAK, A. Yaşar: Kalenderiler, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1992.
OCAK, A. Yaşar: Anadoluda Baba Resul İsyanı ve Anadolunun İslamlaşması Tarihindeki Yeri, Dergah Yayınları, İstanbul, 1980.
PAKALIN, M. Zeki: Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimler Sözlüğü, Cilt: II-III, Milli Eğitim Basım Evi, İstanbul, 1993.
ŞEMSEDDİN, Sami: Kamus-i Türki, İstanbul, 1317.
TOKMAKÇIOĞLU, Erdoğan: Bütün Yönleriyle Nasrettin Hoca, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981.
TURAN, Osman: Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1999.
TURAN, Osman: Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, Nakışlar Yayınevi, İstanbul, 1984.