Turhan ADA

Atatürk'ün düşünce yapısını şekillendiren unsurlar

Mustafa Kemal Atatürk, askerlikten tarihe, dilden uygarlığa, sosyolojiden psikolojiye ve felsefeden ekonomiye kadar uzanan geniş bir entelektüel alana sahipti. Bu geniş yelpazeli fikir alanını esas almak suretiyle kendine özgü bir bileşkeye ulaşmıştı. Çocukluk ve gençlik yıllarını geçirdiği Selanikin Osmanlı Devletinin Batıya açılan kapısı olması, Mustafa Kemali, Fransız devrim ilkelerinin esin kaynağı ve taşıyıcısı olan fikir adamlarına yaklaştırmış, bu olgu doğal olarak kendisinin fikrî ve siyasi etkinliklerini doğrudan etkilemişti. Cumhuriyetçi Rousseau ve Montesquieu, halkçı Durkheim, pozitivist Tevfik Fikret ve Filibeli Ahmet Hilmi, milliyetçi Ziya Gökalp, Namık Kemal ve Mehmet Emin (Yurdakul) gibi fikir önderlerinin genç Mustafa Kemal üzerindeki etkileri, bu açıdan bakıldığında son derece doğal bir yansımaya işaret etmektedir. Konuya bir de askerlik mesleğinin mensuplarına kazandırdığı sosyolojik deneyimler eklendiğinde, Mustafa Kemal Atatürkü şekillendiren temel dinamikler son şekillerini almakta ve Türk Devrim Tarihinin baskın figürü niteliğini taşıyan bir aksiyon adamının düşünce bütünlüğü ortaya çıkmaktadır.

The elements shaping Ataturk s mentality

Mustafa Kemal Atatürk had a wide intellectual hinterland ranging from soldiering to history, language to civilization, sociology to psychology and philosophy to economics. He had reached his own intersection based on this wide spectrum intellectual hinterland.The fact that Thessaloniki, where he had spent his childhood and adolescence, was a gate to the West made Mustafa Kemal get closer to the men of intellect who were the inspirers and carriers of the principles of the French Revolution. Naturally this fact had a direct effect on his intellectual and political events. The effects of such intellectual leaders as the republican Rousseau and Montesquieu, democratic Durkheim, Positivist Tevfik Fikret and Filibeli Ahmet Hilmi, nationalist Ziya Gökalp, Namık Kemal and Mehmet Emin (Yurdakul) on young Mustafa Kemal indicated an extremely natural reflection from this perspective. Given that Mustafa Kemal Atatürk won military men sociological experiences, basic dynamics started to take the final shape and the intellectual completion of a man of action who was the dominant figure of Turkish Revolution History appeared.

PDF

___

ADIVAR, Halide Edip: Türkün Ateşle İmtihanı, İstanbul, 1962.
Atatürkün Hatıra Defteri, (Editör: Yahya Tezer), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1972.
Atatürkün Söylev ve Demeçleri, Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, C. III, 4. Baskı, Ankara, 1989.
AYDEMİR, Şevket Süreyya: Tek Adam, C. I, Remzi Kitabevi, İstanbul 1963.
BERKES, Niyazi: Atatürk ve Devrimler, Adam Yayınları, İstanbul, 1982.
BORAK, Sadi: Atatürkün Okuduğu Kitaplar ve Kitaplığı, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, C. IX, Sayı: 25, Kasım, 1992.
CEBESOY, Ali Fuat: Sınıf Arkadaşım Atatürk, Baha Matbaası, İstanbul, 1967.
CİHAN, Erol: Atatürk İnkılâbı ile Ziya Gökalp Arasında Ortak Olan, Olmayan Noktalar, 60. Yılında Ziya Gökalp, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1986.
EROĞLU, Hamza: Atatürk Hayatı ve Üstün Kişiliği, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1994.
GİRİTLİ, İsmet: Atatürkçülük İdeolojisi, Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 1988.
GÜNDÜZ, Ahmet: 1789 Fransız İhtilali Fikirlerinin Osmanlı İmparatorluğunda Yayılması ve Balkanlardaki İsyanlar, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 160, Şubat, 2006.
GÜNDÜZ, Asım: Hatıralarım, (Editör: İhsan Ilgar), İstanbul, 1973.
İLHAN, Suat: Atatürkün Yetiştiği Ortam, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. II, Sayı: 5.
İNAN, Afet: Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, II. Baskı, Ankara, 1968.
KAPLAN, Mehmet: Ziya Gökalpin Düşünce Sistemi İçinde Kültür Kavramının Yeri, 60. Yılında Ziya Gökalp, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1986.
KARAL, Enver Ziya: İnsan Olarak Atatürk, Türk Dili Dergisi, Sayı: 256, 1968.
KILIÇ, Ali: Atatürk Hususiyetleri, Sel Yayınları, İstanbul, 1955.
KİNROSS, Lord: Atatürk-Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Sander Yayınları, IX. Baskı, İstanbul, 1984.
KONGAR, Emre: Devrim Tarihi ve Toplum Bilim Açısından Atatürk, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993.
SEZER, Baykan: Ziya Gökalp ve Durkheim, 60. Yılında Ziya Gökalp, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1986.
ŞENALP, Leman: Atatürkte Okuma Tutkusu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. V, Mart, Sayı: 14.
TURAN, Şerafettin: Atatürkün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar, Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
ÜRETEN, Bahir Mazhar: Kemalizm Çağdaş Devlet-Çağdaş Toplum, İstanbul, 1998.