SULTAN II. MAHMUD’A AİT İKİ VAKIF ESER: ARABACILAR KIŞLASI VE NUSRETİYE CAMİLERİ

XVIII. yüzyılın ikinci yarısı ile XIX. yüzyılda İstanbul Boğazı’nın her iki yakasına Beylerbeyi, Emirgan, Ortaköy camileri gibi birçok vakıf eser inşa edilmiştir. Bunlardan birisi de Tophane’de Sultan III. Selim’in inşa ettirdiği Arabacılar Kışlası Camisi’dir. Camilerle ilgili yapılan çalışmalarda önce III. Selim ve ardından da 1826 yılında II. Mahmud tarafından yeniden yaptırıldığı anlatılmaktadır. Ancak Arabacılar Kışlası ve Nusretiye Camileri ile ilgili verilen bilgiler genelde Ayvansarâyî’nin verdiği bilgilerle sınırlı kalmıştır. Bu eserdeki eksik ve yanlış bilgiler daha sonra yapılan çalışmalarda tekrar edilmiştir. Bu çalışmayla Arabacılar Kışlası ve Nusretiye Camisi ile ilgili yanlış bilgiler düzeltildiği gibi, vakfiye ve arşiv belgelerinden istifade edilmek suretiyle birçok yeni bilgi de gün yüzeyine çıkarılmıştır.

Two Charitable Foundations Owned By Sultan Mahmud The 2nd: The Mosques Of Arabacilar Kislasi and Nusretiye

A lot of endowments were constructed on both sides of the Bosphorus in the second half of the 18th century and in the 19th century, such as Beylerbeyi, Emirgan, Ortaköy Mosques. One of these endowments is Arabacilar Kislasi Mosque, ordered to be built in Tophane by the Sultan Selim the 3rd. In the studies about the mosques, it was expressed that this mosque was ordered to be rebuilt at first by the Sultan Selim the 3rd, then by the Sultan Mahmud The 2nd. However, the information on Arabacilar Kislasi Mosque and Nusretiye Mosque is generally restricted to the information provided by Ayvansarâyî. The missing or inaccurate information in his study was repeated in the following studies. In this study, however, not only is the inaccurate information on Arabacilar Kislasi Mosque and Nusretiye Mosque corrected, but also new information about them is brought to light, by making use of endowment and archive documents.

PDF

___

Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Sultan Mahmud-ı Sânî Bezm-i Âlem ve Pertevniyal Vâlide Sultân Vakfiyeleri, Defter No: 634.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Evkaf Muhasebe, 00475.00100; EV.MH, 00478.00189; EV.MH, 00514.00190, EV.MH, 00566.00164; EV.MH, 00594.00082; EV.MH, 01029; EV.MH, 001118.
ASLANAPA, Oktay: Osmanlı Devri Mimarisi, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 2004.
Ayvansarâyî Hüseyin Efendi-Ali Sâtı’ Efendi-Süleymân Besîm Efendi, Hadîkatü’l-Cevâmi’, Hazırlayan: Ahmed Nezih Galitekin, İşaret Yayınları, İstanbul, 2001.
DENİZ, Şefaattin: “Sultan Abdülmecid Vakıflarından Çırağan Mecidiye Camii”, VD., Sayı: 43, Ankara, 2015.
EYİCE, Semavi: “Nusretiye Camii, DİA., Cilt: 33, İstanbul, 2007.
İbnülemin Mahmud Kemal İnal: Son Hattatlar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1970.
İPŞİRLİ, Mehmet: “Cuma Selamlığı”, DİA., Cilt: 8, İstanbul, 1993.
KOÇU, Reşad Ekrem Koçu: “Nusretiye ve Dolmabahçe Camileri”, Hayat Tarih Mecmuası, Cilt: 2, Sayı: 7, İstanbul, 1966.
Mehmed Es’ad Efendi: Vak’a-Nüvis Es’ad Efendi Tarihi, Haz. Ziya Yılmazer, OSAV, İstanbul, 2000.
PAMUKCİYAN, Kevork: “Balyan, Kirkor Amira”, İstanbul Ansiklopedisi, Haz. Reşad Ekrem Koçu, Cilt: 4, İstanbul, 1960.
Ressam Hüsni: Bedâyi’-i Âsâr-ı Osmâniyye, Matbaa-i Harbiyye, 1335.
TUĞLACI, Pars: Osmanlı Mimarlığı’nda Batılılaşma Dönemi ve Balyan Ailesi, İnkılap ve Aka Yayınları, İstanbul, 1981.
ÜNAL, Mehmet Ali: Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 2011.
WALSH, R.: “Nusretiye Camii”, Hayat Tarih Mecmuası, Çeviren: Özcan Erektiren, Cilt: 6, Sayı: 12, İstanbul, 1971.
YAKIT, İsmail: Türk-İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, Ötü- ken, İstanbul, 1992.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin, “Vakıf Istılahları Lügatçesi”, VD, Sayı: 17, Ankara, 1983.