Osmanlı idaresinde telafer

Türkler İslamiyet'i kabul ettikten sonra Uluğ Türkistan'dan Anadolu ve çevresine doğru büyük bir akın halinde gelmeye başlar. Bu akınlar sonucu Anadolu ile birlikte bugün Irak topraklarında bulunan Musul, Kerkük ve Telafer bölgesi de Türklerle meskûn bir bölge haline gelir. Selçuklu ve Beylikler döneminde Türklerin egemenliğinde kalan bölge 1514 tarihinde Osmanlı hâkimiyetine geçer. Böylece bugün Kuzey Irak topraklarında yer alan Sincar, Erbil, Kerkük, Îmadiye, Musul ve Telafer'de Osmanlı hâkimiyetine bağlanmış olur. Bugünkü Kuzey Irak topraklarında 350.000'i aşan nüfusu ile dünyanın en büyük ilçelerinden biri konumundaki Telafer, Osmanlı hâkimiyetine bağlandığı yıllarda Sincar sancağına bağlı bir nahiye merkezidir. Telafer, zaman içerisinde birçok idari değişikliğe uğrar. 1895 tarihli idari taksimata göre Sincar Kazasına bağlanır. Telafer'in stratejik konumunu her geçen gün artması dikkate alınarak 25 Mart 1914 tarihinde ikinci sınıf nahiyeden birinci sınıf nahiyeye çevrilir. Telafer, 1917 yılı içerisinde de bağlı bulunduğu Sincar'dan ayrılarak kaza olur.

Telafer under Ottoman

Turks started to flooded into Anatolia and in the vicinitiy of it from Ulug Türkistan at full steam surges after they had embraced Islam. Result of these surges, Mosul, Kirkuk and Telafer region located in Iraqi lands today have become like a settlement with Turks. The Ottoman em- , pire dominated East and Southeastern Anatolia lands wholly after having accomplished the unity of Anatolia to a large scale by defeating Sa-farid dynasty in 1514. After these conquests Sincar, Erbil, Kirkuk, Imadi-ye, Mosul and Telafer situated in Iraqi lands today were also bounded up with Ottoman rule. Telafer, in the population over 350,000 in North Iraqi lands today, had the characteristics of a village allied with Sincar district on years of its being bounded with Ottoman sovereignty. Telafer has administrative changes in the course time according to administrative divisions which is dated from 1895. It is occupied with Sincar town. Telfair is transformed into the first borough from the second borough on the date of strategic location each passing day. Telafer becomes a town deporting Sincar consisting in also in 1917.

PDF

___

Arşiv Kaynakları BOA, A. DVNS. MHM. d, 25, 60, 100, 111.
BOA, A, MKT. MHM, 757/115.
BOA, A. MKT. UM, 423/94.
BOA, C. DH, 13239.
BOA, G. ML, 185/7732.
BOA, DH. İD, 183-2/4.
BOA, DH. EUM. 2. Şb, 10/47.
BOA, DH. MKT, 484/55; 679/42; 682/10; 726/52; 744/2; 778/1; 844/41; 1171/31; 1572/29; 1476/29,46; 1965/80; 1891/29; 1930/36; 2120/75; 2280/25.
BOA, DH. MUİ, 91-2/16. BOA, DH. SAD.d, 107/377. BOA, DH. ŞFR, 83/88, 179.
BOA, HAT, 233, 2088, 3430. BOA, İ. DH, 252/15458; 596/41492.
BOA, İ. MVL, 223/7580; 245/8892; 300/12237, 433/19095.
BOA, Y. MTV, 26/90. TSM, TD, 998.
Kitaplar
Arsal, Sadri Maksudî, Türk Tarihi ve Hukuk, C. 1, İstanbul, 1947.
Bayatlı, Nilüfer, XVI. Yüzyılda Musul Eyaleti, TTKY, Ankara, 1999.
Celepoğlu, Hamza, Dünden Bugüne Irak Türkmenleri, Basılmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ, 2006.
Gündüz, Ahmet, Osmanlı İdaresinde Musul, Elazığ, 2003.
Heyet, Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Musul, Global Strateji Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2005.
Hoca Sadettin Efendi, Tacü't-Tevarih, C. IV, (Haz. İsmet Parmaksızoğlu), Kültür Bakanlığı Yayınları, Eskişehir, 1992.
Hut, Davut, Musul Vilayeti'nin İdari, İktisadi ve Sosyal Yapısı 1864-1909, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İst., 2006.
Hürmüzlü, Erşat, Irak'ta Türkmen Gerçeği, Kerkük Vakfı Yayınları, İstanbul, 2006.
Hürmüzlü, Habib-Pamukçu, Ekrem, Irak'ta Türkmen Boy ve Oymakları, Global Strateji Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2005.
Kafesoğlu, İbrahim, Türkmen Adı Manası ve Mahiyeti Jean Deny Armağanı, İstanbul, 1958.
Marufoğlu, Sinan, Osmanlı Döneminde Kuzey Irak, Eren Yayınları, İstanbul, 1998.
Mehmed Neşri, Kitab-ı Cihan-nüma (Neşri Tarihi), C. I, (Yay. Faik Reşit Unat, Mehmed Altay Köymen), TTKY, Ankara, 1995.
Mustafa Koçi Bey, Koçi Bey Risalesi, (Sad. Zuhuri Danışman), Ankara, 1985.
Musul Vilayeti Salnamesi, Musul Matbaası 1325.
Sümer, Faruk, Oğuzlar, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul, 1992.
Togan, A. Zeki, Umumi Türk Tarihine Giriş, C. 1, İstanbul, 1970.
Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, İstanbul, 1994.
Yakuboğlu, Enver, Irak Türkleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1976.
Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. IV/I, TTKY, Ankara, 1995.
Makaleler
Asım, Necib, "Musul ve Havalisinde Türkler", Anadolu Mecmuası, C. I, S. 4, (1 Temmuz 1340).
Banguoğlu, Tahsin, "Oğuzlar ve Oğuz Eli Üzerine, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı", Belleten, S. 180.
Bayatlı, Nilüfer, "Osmanlı Döneminde Bağdat Valiler (1534-1917)", Türk Dün-yası Araştırmaları Dergisi, S. 158, Eylül-Ekim, 2005.
Bayatlı, Nilüfer, "Türkmen Şehri Olan Gazi Telaferin Tarihçesi", Kardaşlık, S. 31, Temmuz-Eylül 2006.
Darkot, Besim, "Musul", İ.A., C. VIII, MEB, İstanbul, 1993.
Erpolat, Mehmet Salih, "XVI. Yüzyılda Diyarbekir Beylerbeyliğindeki Yer İsimlerinin Kültür ve Tarih Açısından Taşıdığı Değer", Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi, 7-9 Nisan, 1999, Konya, 2000.
Gündüz, Ahmet, "Musul Sancağında Aşiretler ve Şekavetleri (1523-1575)", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 143, Nisan, 2003.
Gündüz, Ahmet, "Osmanlı Devrinde Musul'un İdari Yapısı", Türkler, C. 10, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.
Halaçoğlu, Yusuf, "Basra", DÎA, C. V, DVY, İstanbul, 1992.
http:// www.panoramio. com/photo/ 8433693.
Kasapoğlu, Saad, "Türk Hakimiyetinde Musul",
http://www. tarihonline.org/2008/05 /trk-hakimiyetindeki-musul. html
Köprülü, Sadun, www.adkistihbarat(com/Dosyalar/irak-turklerinde-taninan-oymaklar.doc
Köymen, Mehmet Altay, "Tuğrul Bey", İ.A., MEB, C. 12/11, İstanbul, 1993.
Kramers, J.H., "Kerkük", Î.A., MEB Yayınları, VI, Eskişehir, 1997.
Orkun, Hüseyin Namık, "İsparta'da Türk Boyları", Ün Dergisi, İsparta Halkevi Yayınları, S. 112.
Râşid Mehmet Efendi, Tarihi Râşid, C. II, İstanbul, 1282 (1865).
Saatçi, Suphi, "Musul Salnamelerine Göre Türkmen Bölgeleri", Global Strateji, S. 1, İlkbahar, 2005.
Sahillioğlu, Halil, "Osmanlı Döneminde Irak'ın İdarî Taksimatı", (Çevr. Mustafa Öztürk), Belleten, C. LIV, S. 211, Ankara, 1991.
Sümer, Faruk, "Selçuklular Devrinde Türk Beyleri", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 44, Ekim, 1986.
Turan, Betül, "Irak Türkmenlerinin Varolma Mücadelesi", Global Strateji, C. IV, S. 13, İlkbahar, 2008.
Yılmazçelik, İbrahim, "XIII. Yüzyıl İle IX. Yüzyılın İlk Yansında Diyarbakır Eyaletinin İdari Yapısı ve İdari Teşkilatlanması" Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 18, S. 29, 1996.
Yinanç, Mükrimin H., "Diyarbekir", İ.A., C. III, MEB, İstanbul, 1993.