Ayşegül ERDEMİR DEMİRHAN

Ord. Prof. Dr. Tevfik Salim Sağlam ve Ord. Prof. Dr. Abdülkadir Noyan'ın Lekeli tifo hakkındaki yazılarının Türk tıp tarihi açısından önemi ve yorumlamalar

Ord. Prof. Dr. Tevfik Salim Sağlamın Lekeli Tifo adlı küçük kitabı, 1911de tıp fakültesine verdiği ve lekeli tifo ya da lekeli hummayı anlatan bir eser olup konferans niteliğindedir. Yine Ord. Prof. Dr. Abdülkadir Noyanın 1940 tarihli Lekeli Tifo ve Hümmayı Racia adlı yazısında da bu konu işlenir. Özellikle 19. yüzyılın ve 20. yüzyıl başlarının önemli bir bulaşıcı hastalığı olan Lekeli Tifo vakalarının sayısında, gerek dünyada ve gerekse Türkiyede 20. yüzyıl başlarında alınan önlemlerle önemli bir düşüş olmuştur. Bu konu hem bu yazarların kitaplarından, hem arşiv belgelerinden alınan bilgilerle incelenmektedir.

Importance of the books of Tevfik Salim Sağlam and Abdülkadir Noyan About the Spotted Fever (Lekeli Tifo) from the point of the Turkish history of medicine and camments

Small book of Ord. Prof. Dr. Tevfik Salim Sağlam on Spotted Fever (Lekeli Tifo) was a conference and he gave this topic to the medical school as a lecture in 1911. Moreover, Ord. Prof. Dr. Abdülkadir Noyan also studied this disease in his paper with the date of 1940. Some preventive precautions were applied for Spotted Fever, an important epidemic disease in the nineteenth century and at the beginning of the twentieth century. So, thenumber of case of this disease highly decreased. In this paper, this topic is studied according to the knowledges in these books and some archive documents.

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgesi, DH.İ.UM.EK, Dosya: 28, Gömlek: 12, H. 1335.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgesi, DH.İ.UM.EK, Dosya: 28, Gömlek: 119, H. 1335.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgesi, DH.İ.UM.EK, Dosya: 29, Gömlek: 45, H. 1335.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgesi, DH.İ.UM, Dosya: 19/09, Gömlek: I/99, H. 1338.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgesi, DH.İ.UM, Dosya: 19/17, Gömlek: I/56, H. 1339.
Demirhan, A.E., Tıbbi Deontoloji ve Genel Tıp Tarihi, Nobel Tıp Kitab- evleri, İstanbul 1996.
Demirhan, A.E., Kısa Tıp Tarihi, s. 1-170, Bursa 1982.
Garrison, F., Introduction to the History of Medicine, Press of W.B. Saunders, London 1929.
Karatepe, M., I. Dünya Savaşında Kafkas Cephesinde Tifüsle Mücadele, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, 8:107-162, (2002).
Lekeli Hummaya Karşı İttihaz Olunacak Tedabir-i Tahufifuziye ve Mania-i İstilaiye Üzerine Talimatname, Matbaa-i Osmaniye, İstanbul 1330.
Namal, A. - Aras, Ş. - Yürür, G., İstanbul Üniversitesi Rektörlerinden Ord. Prof. Dr. Tevfik Salim Sağlam 1882-1963, Nobel Medicus, Online Dergi.
Noyan, A., Lekeli Tifo ve Hummayı Racia, Harp Salgınları, Gülhane Klinik Dersleri, No. 2, Cilt: 3, İstanbul 1940.
Noyan, A., Son Harplerde Salgın Hastalıklarda Savaşlarım, Ankara Tıp Fakültesi Yayınları, No: 54, s. 16, Ankara 1956.
Sağlam, T.S., Lekeli Tifo (18 Nisanda Tıp Fakültesinde Verilen Konferans), Kader Matbaası, İstanbul 1329/1911.
Sağlam, T.S., Harb-i Umumide 3. Orduda Lekeli Humma Aşısı Tatbikatı, Cer. Tıb. Ask. 1919; (26) 48:724-733.
Sağlam, T.S., Nasıl Okudum?, Yay. Haz. Hüsrev Hatemi-Aykut Kazancıgil, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İstanbul 1981.
Schrciber, W. İnfectio, İnfectious, Discases in the History, Editions Roche, S. 146, Schvitzerland 1987.
Seferde Hizmet-i Sıhhiyye Hakkında Malumat-ı Umumiye ve Sari Hastalıklara Karşı Tedabir, Harbiye Nezareti Sıhhiye Dairesi, İstanbul.
Server, Kamil, Kafkas Cephe-i Harbinde Lekeli Humma, Matbaa-ı Vilayet, s. 56-85, Sivas 1332.
Server, Kamil, Bulaşıcı Hastalıklar Hakkında Tedabir-i Tahaffuziye, Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye, Kırk Üçüncü Sene, No. 13, s. 399-402, Şubat 1334.
Unat, E.K., Osmanlı İmparatorluğunda İnsanın Bulaşıcı Hastalıklarına Karşı Yapılan Koruyucu Aşılar, Dirim Dergisi, 53 (11-12): 363-370 (1978).
Wallnöfer, H., Azteklerin Unutulmuş Tedavi Yöntemleri, Eski Meksika Tıbbının Gizemleri, (Çeviren: Alev Kırım), Okyanus Yayıncılık ve Yapımcılık Ltd Şti., s. 23-123, İstanbul 1998.
Yücel, A., Bitlerle Bulaşan Hastalıklar, Bit ve İnsan, Cerrrahpaşa Tıp Fakültesi Vakfı Yayınları, Sayı: 14, s. 29, İstanbul 1993.