Neşe IŞIK

Macaristan'daki manevî sembolümüz Gül Baba ve Gül Baba hakkındaki efsanelerden Derviş BAba'nın gülleri adlı efsanenin çözümlenmesi

Bektaşî dervişi olan Gül Baba ile ilgili pek çok rivayet anlatılmasına karşın kaynaklarda yer alan sahih bilgiler çok fazla değildir. Gül Babayla ilgili ilk bilgiyi Evliya Çelebinin Seyahatnâmesinde buluyoruz. Evliya Çelebiden sonra pek çok Türk ve yabancı seyyah, araştırmacı, yazar Gül Baba hakkında bilgiler vermiştir. Ignacz Kúnosun 1887-1905 yılları arasında İstanbula gelmeden önce gittiği Adakaledeki folklor derlemeleri arasında Gül Baba ile ilgili bir efsane vardır. Bu çalışmada, önce Gül Babanın gerek menkıbevî hayatı gerekse gerçek kimliği üzerinde durulduktan sonra, Ignacz Kúnosun Adakalede derlediği ve daha sonra 1941 yılında Budapeştede Dervis-baba rózsafai. Az elso Budai Gül Babalegenda ( Derviş Babanın Gülleri ) başlığı ileEmlékönyv Heller Bernát 70. születésnapjára isimli dergide yayınladığı efsane metni çözümlenecektir. Gül Babayla ilgili adı geçen efsanedeki motiflerin benzerlerine Anadoluda anlatılan pek çok evliya menkıbesinde rastlamak mümkündür. Bu makalede, konu edilen efsanelerdeki velilerin, farklı coğrafyalarda yaşamış olmalarına rağmen, benzer kerametleri göstermeleri üzerinde de durulacaktır.

Gul Baba, our spiritual symbol in hungary, and analysis of the legend named with roses of Dervish Father which is one of the legend about Gul Baba

There isn t definite information much more although many stories are narrated about Gul Baba who was a Bektashi Dervish. Information about Gul Baba was first seen in the Book of Travels of Evliya Celebi. After Evliya Celebi, many Turkish and foreign travelers, researchers and writers gave information about Gul Baba. There is a legend about Gul Babaamong the folklore collection in Adakale where Hungarian Turkologist Dr. Ignacz Kúnos went between 1887 and 1905 before he arrived in Istanbul. In this study it is aimed at firstly highlighting both legendary and the real life of Gul Baba, and then analyzing the legend text which was published in a review named with Emlékönyv Heller Bernát 70. születésnapjára in Budapest in 1941 with the title Dervis-baba rózsafai. Az elso Budai Gül Baba-legenda ( Roses of Dervish Father ) which was collected in Adakale by Ignacz Kúnos. The similar samples in the mentioned legend about Gul Baba could be also seen in many saint legends told in Anatolia. In this article it is also aimed at focusing on the similar miracles of the saint people in the mentioned legends although they lived in different geographies.

PDF

___

Akyol, Taha, Bektaşilik ve Osmanlı Şemsiyesi, www.milliyet.com.tr, 1998, Erişim Tarihi: 3 Nisan 2012.
Çoban, Erdal, XVI. Yüzyılda Kopan Sancağı (Macaristan), Yayımlanmamış Doktora Tezi, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2002.
Çoban, Erdal, Kopan Sancağının (Macaristan) 16. Yüzyıldaki Ekonomik Gelişmesi Üzerine, www.dergiler.ankara.edu.tr, Erişim Tarihi: 2 Nisan 2012.
Devellioğlu, Ferit, Büyük Osmanlıca-Türkçe Sözlük, Feryal Matbaacılık, Ankara, 1990.
Engin, Refik, Gül Baba ve Geleneksel Kurbanı, www.refikengin.com, Erişim Tarihi: 5 Ocak 2012.
Evliya Çelebi, Mehmet Zillioğlu, Türkçeleştiren: Zuhuri Danışman, 1970. Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, Onuncu Kitap, Zuhuri Danışman Yayınevi, İstanbul.
Evliya Çelebi, Hazırlayan: Seyit Ali Kahraman, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, Altıncı Kitap, YKY, İstanbul, 2010.
Gabor, Agoston, Gül Baba Türbeje (Magyer-Török Barafı Tarasasag), Budapeşte: Ceram Trading (Grup Ege Seramik) ve Macar Türk Dostluk Derneği Yayını, 1997.
Gönen, Sinan, Tayyimekân ve Tayyizaman Bağlamında Ladikli Ahmet Ağa İle İlgili Efsanelerin Çözümlenmesi, Millî Folklor Dergisi, Yıl: 19, Sayı: 76, Sh. 173-176, Ankara, 2007.
Kalafat, Yaşar, Karadeniz Yöresi Kültür Tarihinde Helva,www.yasarkalafat.info
M.E.B., Gülbaba Maddesi, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 4, İstanbul, 1964.
M.E.B., Gülbaba Maddesi, Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1970.
Ocak, Ahmet Yaşar, Türk Folklorunda Kesik Baş, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1989.
Öztelli, Cahit, Bektaşi Gülleri (Bektaşi-Alevi Şiirleri Antolojisi), Özgür Yayınları, İstanbul, 1985.
Sakaoğlu, Saim, Efsane Araştırmaları, Selçuk Üniversitesi Yayınları, 1992.
Sakaoğlu, Saim, Bir Efsane, İki Tip, Bir Motif: Şeyh Bilecen ve Memik Dede Efsaneleri, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 4, s. 191-190, 1997.
Saral, İ. Tosun, Ignacz Kunosun Gül Baba Masalı, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi, 29:189-197, 2004.
Saral, İ. Tosun, Anadolulu Gül Babalar, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi, 32:321-342, 2004.
Saral, İ. Tosun, Kalaylıkoz Ali Paşa Gül Baba mı?, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi, 35:203-212, 2005.
Saral, İ. Tosun, İstanbullu Gül Babalar, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi, 34:341-354, 2005.
Saral, İ. Tosun, Macaristanda Osmanlı Kültürü Temsilcisi: Gül Baba, www.turkmacar.org.tr, Erişim Tarihi: 24 Nisan 2012.
Uçman, Abdullah, Rıza Tevfike Mektuplar IX: Müftüoğlu Ahmet Hikmetten Gül Baba Hakkında Bir Mektup, Tarih ve Toplum, İstanbul, 1999.
www.hacibektas.com, Erişim Tarihi: 24 Nisan 2012.
www.turizm.gov.tr, Erişim Tarihi: 2 Kasım 2011.
www.museum.hu, Erişim Tarihi: 3 Kasım 2011.
www.terebess.hu, Erişim Tarihi: 4 Kasım 2011.
www.budguide.eu, Erişim Tarihi: 4 Kasım 2011.
www.it.wikipedia.org, Erişim Tarihi: 5 Kasım 2011.
www.imdb.com, Erişim Tarihi: 6 Kasım 2011.
www.falanszter.blog.hu, Erişim Tarihi: 6 Kasım 2011.
www.huszadikszazad.hu, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2011.
www.hu.metapedia.org, Erişim Tarihi: 8 Nisan 2010.
www.mke.hu, Erişim Tarihi: 9 Kasım 2011.
www.torokkoppany.hu, Erişim Tarihi: 2 Nisan 2012.
www.nordicposters.com, Erişim Tarihi: 20 Nisan 2012.