ANADOLU'DA DOĞAL MALZEMEYLE OYNANAN GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI

Oyun çocukların fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal gelişimlerini olumlu yönde etkileyen ve onların boş zamanlarını üretken ve eğlendirici kılan etkinliklerdendir. Çocuk oyunları toplumun geleneksel kültür birikiminden etkilenerek gelecek nesillere aktarması bakımından önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde çok hızlı bir şekilde ilerleyen teknolojik gelişme, sanayileşmenin varlığı, çocuk oyunlarında kullanılan malzemelerin değişimi, doğal malzemeyle oynanan geleneksel çocuk oyunlarının her geçen gün daha fazla kaybolmasına ve unutulmasına neden olmuştur. Özellikle eğitimsel yönden kendi kültürümüze özgü unutulmaya yüz tutan bu geleneksel çocuk oyunlarının etkin bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Böylece nesilden nesile aktarılarak somut olmayan kültürel miras korunmuş olacaktır. Bu çalışmada geçmişten günümüze kadar Anadolu'da doğal malzemeyle (toprak, taş, değnek, ağaç dalı, sopa, kemik, ceviz, fındık, meyve çekirdeği, kozalak, yumurta) çocukların oynamış olduğu geleneksel oyunlar literatür taraması yapılarak ve kaynak kişilere ulaşılıp derlenerek 25 adet çocuk oyunu örneği verilmeye çalışılmıştır. Anadolu'nun farklı bölgelerinden kişilerle bireysel olarak yapılan görüşmeler sonucunda derlenen bu oyunların genelde ormanlık, taşlık ve toprak alanlarda ya da bahçe, sokak, boş tarlada oynanan oyunlar oldukları görülmüştür.Bu oyunlar, yetişkin yönlendirmesinin olmadığı, çocukların tek başlarına ya da akran gruplarıyla özgürce oynadıkları aynı zamanda eğitimcilerin, ebeveynlerin yönlendirmesi ile kurallı, planlı şekilde oynanan oyunlardır. Kültürümüzün bir parçası olan bu geleneksel çocuk oyunlarının, çocuğun yaşamında etkin bir şekilde yeniden yer verilmesi açısından önem taşımaktadır.

Traditional Children's Games of Anatolia Played With Natural Materials

Game is one of the activities that positively affect children's physical, mental, social and emotional development and renders their free time productive and fun. Children's games are influenced by the traditional culture of society and play an important part in transferring it to future generations. Rapidly developing technology in our country, industrialization and changes in materials used in children's games have led traditional children's games played with natural materials to be lost and forgotten with each passing day. These traditional children's games, which are unique to our culture especially in terms of education but are fading into oblivion, need to be used effectively. Thus, they will be passed on from one generation to another and accordingly intangible cultural heritage of our country will be preserved. In this study, we attempted to present, from past to present, the traditional games played by children in Anatolia with natural materials (soil, stones, sticks, tree branches, canes, bones, walnuts, hazel nuts, fruit seeds, pine cones, eggs etc.). We did this through a review of literature and by contact with source people and as a result we compiled a sample of 25 children's games. It was seen that these games, which were compiled through individual interviews with people from different parts of Anatolia, are games that are usually played in forested, stony and earth grounds or in gardens, streets, or empty fields.These games are ones that are not guided by adults; instead, children play these games freely by themselves or with their peers. At the same time, they are games that are played requiring specific planning and according to certain rules under the supervision of parents and educators. It is important that these traditional children's games, which are a part of our culture, be incorporated effectively into children's lives once again.

___

  • AKANDERE, Mehibe: Eğitici Okul Oyunları, Nobel Yayınları, Ankara, 2003. AKIŞ, İbrahim: "Yörük Çocukların Oyuncağı Cıngırlak", Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 329, Mayıs 2014.
  • ARAL, Neriman ve diğerleri: Okul Öncesi Eğitiminde Oyun, Ya-Pa Yayınları, İstanbul, 2000.
  • BAKIRCI, Nedim: "Niğde Folklorunda Çocuk Oyunları", Milli Folklor, 19 (76), 2007.
  • BARAN, Musa: Çocuk Oyunları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1993.
  • BAŞAL, Handan Asude: Geçmişten Günümüze Türkiye'de Geleneksel Çocuk Oyunları, Morpa Yayınları, İstanbul, 2010.
  • ÇOLAK, Faruk: Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi, Kömen Yayınları, Konya, 2009.
  • DÖNMEZ, Necate Baykoç: Oyun Kitabı, Esin Yayınevi, İstanbul, 1992.
  • ERKAL, Lale A.: Küçüklere Büyüklere Oyunlar Unutturduğumuz Çocuk Oyunları, Özyürek Yayınları, İstanbul, 2008.
  • GÜNEŞ, Hasan: Çocuk Oyunları, Anı Yayıncılık, Ankara, 2003.
  • OĞUZ, Öcal M. - ERSOY, Petek: Türkiye'de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunları, Gazi Üniversitesi Türk Halk Bilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 4, ISBN: 975-507-126-1, Ankara, 2007.
  • ÖNCÜ, Elif Çelebi - ÖZBAY, Esra: Erken Çocukluk Dönemindeki Çocuklar İçin Oyun, Kök Yayıncılık, Ankara, 2009.
  • ÖZBAKIR, İbrahim: "Geleneksel Türk Çocuk Oyunlarında Doğal Oyuncaklar ve Oyuncak Olmuş Hayvanlar", Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, l. 1 (1), 2009.
  • ÖZDEMIR, Nebi: Türk Çocuk Oyunları, Akçağ Yayınları, Cilt: 2, Ankara, 2006.
  • YILMAZ, İsmail: Unutulan Çocuk Oyunları, Yeni Çizgi Yayınları, Ankara, 2009.