Ahiret kültürü (Ünye mezarlıkları ve mezar taşları üzerine bir inceleme)
Mezarlıklar, bir toplumun inancının olduğu kadar duygularının da yansıdığı mekânlardır. Geleneksel olanın dışında mezarların inşasında, süslemelerinde, kitâbelerinde söylenememiş sözler, dile getirilememiş duygular yansımıştır. İnsanlar, mahallelerindeki veya şehir merkezlerindeki mezarlıklar sayesinde ecdadıyla birlikte olmaya devam etmiş, bir bakıma hatıralarıyla iç içe yaşamıştır. Tanımlanan bu yaşam biçiminin aynı inanca mensup olan bütün toplumlarda aynı olduğu söylenemez; nitekim Müslüman olmakla beraber kimi toplumlarda mezar geleneği ve buna bağlı olarak gelişen edebiyat, sa- nat ve süsleme geleneği birbirlerinden çok farklıdır. Bu çalışmada ise, Ünye ilçesindeki Elmalık ve Türbe mezarlıkları incelenmiştir. Mezar taşlarının mevtayı tanımlayıcı özellikleri, süslemeleri ve edebî metin özellikleri üzerinde durulmuştur. Böylece toplumun hayatı ve ahireti algılayış biçimi ortaya konmaya çalışılmıştır. Ortak inanç İslâmiyet olmakla beraber farklı milletlerin ahireti algılamada farklılıkları ve ortak yanları da böyle bir çalışma ile görülebilecek ve âdeta bir gönül haritası ortaya çıkacaktır.
Afterlife culture (A review on the cemeteries and gravestones in Unye)
Cemeteries are places where the beliefs and feelings of a society are reflected. Unexpressed emotions, and unsaid words are used in the construction, decoration, and inscriptions of the graves except the traditional ones. People continued to coexist with their ancestors through the graves in their neighborhoods or city centers, in a way they lived together with their memories. This defined lifestyle is not the same even for members of the same religious communities; for example among various Muslim communities, the grave traditions and the related art, literature, and decoration are very different from each other. In this work, the Elmalik and Turbe cemeteries in district of Unye have been investigated. The focus has been on the characteristics of tombstones defining the deceased, decorations and literary writings. It was attempted to describe the community life and their perception of afterlife. This work will present the differences in the understanding of afterlife of different nations having the same religion of Islam, and will reveal a map of feelings.
___
- BALMAN, Vahap: Mezar Sesleri, Balman Yayıncılık, Ankara, 2003.
- BAY, Abdullah: Ünye Yöresi Osmanlı Mezar Kitâbeleri Üzerine Değerlendirmeler,
- http://www.historystudies.net/makaleler/1724886276_6-Abdullah%20Bay.pdf
- http://www.mumsema.com/konu-disi-basliklar/44751-osmanli-mezar-tasi- kitabeleri.html
- http://www.sabah.com.tr/Yasam/2014/05/12/mezar-taslarindaki-ilginç-yazilar
- http://www.unyeses.net/haber15.html
- İSEN, Mustafa: Acıyı Bal Eylemek, Ankara, 1993.
- KIRIK, Harun - KIRIK, Şeydanur: Ordu-Ünyede Türk Devri Mezarlıklar ve Mezar Taşları, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Basılmamış Lisans Tezi, Konya, 2008.
