XVIII. YÜZYILDA İSTANBUL’DA POLONYALILARA TÜRKÇE ÖĞRETİM PROJESİ (1766-1793)

Osmanlı Devleti’nin de diğer devletler gibi askerî yönden başarıları, siyasalgücünün artmasına ve topraklarının genişlemesine imkân vermiştir. Devletin, askerîve siyasi alanlardaki başarıları kültürel alanda da nüfuzunun güçlenmesine yol açar.Bu etkilerden biri, Avrupa’da başta saraylarda olmak üzere, çeşitli tarikatlarda veeğitim kurumlarında Türkçe bilen tercümanlar yetiştirilmesi hususudur. Türkçe bilensaray tercümanlarının daha iyi yetişmesi için İstanbul’da Avusturya, Fransa, İngiltere,Rusya gibi devletler genellikle elçiliklerine bağlı olarak Şark okulları kurmuşlardır.Bunlardan biri de Polonya’nın son kralı Stanislaw August Poniatowski’nin (1732-1798)İstanbul’da 1766’da Hollanda Elçisi Karol Boscamp’ın girişimleriyle “Polska szkolaorientalna w Stambule / İstanbul’da Polonya Şark Okulu”nu açtırmasıdır. 1793’ekadar faaliyetlerini sürdüren okulda, 12’den fazla Türkçe bilen tercüman yetişmiştir.İncelemede, bu okulun kuruluş hazırlıkları ve açılışı, faaliyetlerini sürdürmesi vekapanış aşamaları Polonya kaynaklarından hareketle ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler:

İstanbul, Polonya, Şarkiyat

The Project of Teching Turkish Language to the Polish People in Istanbul in 18th Century (1766-1793)

Military success of the Ottoman Empire like the other states, provided withincreasing it is political power and expansion of the terriory. It’s successes in militaryand political areas led to the strengthening of influence in the cultural field. One ofthese effects was training interpreters who spoke Turkish especially at the palaces inEurope and at various denomination and schools. Educating better Turkish-speakingpalace interpreters, the countries like Austria, France, Great Britain and Russiaestablished oriental schools tied to their embassies. One of them is the “Polska szkolaorientalna w Stambule/ Poland Oriental School in Istanbul in 1766, opened by Poland’slast king Stanislaw August Poniatowski (1732-1798) with initiative of Netherlands’Ambassador Carolina Boscamp. The school operated until 1793 and grew up morethan 12 Turkish interpreters. In the article, the organization and preparations for theopening of this school, maintaining its activities and closing stages will be presentedwith the Polish sources.

___

  • Kantecki, Piotr (1883), Szkice i opowiadania, Poznań.
  • Kantecki, Piotr (1880), Stanisław Poniatowski kasztelan krakowski, Poznań.
  • Konopczyński, Władysław (1936), Polska a Turcja: 1683-1792, Varşova.
  • Moszczeński, Adam (1907), Pamiętniki do historii polskiej w ostatnich latach panowania Augusta III i pierwszych Stanisława Poniatowskiego, Varşova.
  • Reychman, Jan (1950), Znajomość i nauczanie języków orientalnych w Polsce XVIII w., Wrocław.
  • Smoleński, Władysław (1901), Polska szkoła orientalna w Stambule (1766-1796), Krakov.