Kavramsal ve tarihsel açıdan askeri coğrafya: Coğrafya mı? Jeopolitik mi?

Geçmişten günümüze gerçekleşen tüm askeri faaliyetlerde saha ve masada güçlü olanın, dönemşartları gereği birçok ulusal ve uluslararası arenada başarılı çalışmalar yapabildiği görülmüştür. Ancakgünümüz şartlarında askerî açıdan bir bölgenin fiziki coğrafyasına dayalı unsurların bilinmesininyanında bölgenin beşerî özelliklerinin de detaylı bir şekilde analiz edilmesiyle başarılara ulaşılabilmektedir.Kısacası olumlu askeri çıkarımlar elde etmek artık eskide olduğu gibi sadece fizikişartların bilinmesine ya da harp ve masa gücüne bağlı olmadığı açıkça görülebilmektedir. Özellikle1900’lü yıllardan sonra meydana gelen teknolojik gelişmeler ve küreselleşmenin hızlanmasıyla birlikteaskeri planlamaların ve savaş türlerinin çeşitlilik kazandığı bilinmektedir. Çeşitlilik sonrasındabu alandaki çalışmaların sadece askerler tarafından değil sivil uzmanlarla birlikte çeşitli çalışmalarınyürütüldüğü ve yürütülmesi gerekliliği anlaşılmıştır. Bu çalışmayla Türkiye’de coğrafyacılar tarafındanuzun süre ihmal edilmiş olan askeri coğrafyanın tanımı, kapsamı, inceleme alanı, sınırlılıkları veamacını ortaya koyup sonrasında geçmiş ile günümüz tutum farklılıklarının karşılaştırmasını yaparakalana temel nitelikte bir yayım ortaya çıkarmayı hedeflemiş bulunmaktayız. Askeri coğrafyanınbir inceleme alanı olarak bilimsel temellerinin atıldığı 19.yüzyıl Avrupa literatüründen başlanarakOsmanlı Dönemi ve Cumhuriyet yıllarından da çalışmalar incelenmiş ve günümüze kadar çeşitligörüşlerle irdelenen askeri coğrafya çalışmalarına yer verilmiştir. Tarihsel gelişim sürecine dayanarakizah edilmeye çalışılan askeri coğrafyanın geçmişi, bugünü ve geleceği hakkında bir perspektifsunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafya, Jeopolitik, Askeri Coğrafya, Siyasi Coğrafya, Askeri Strateji

Military geography in conceptual and historical terms: Geography or geopolitics?

Throughout history it has been observed that those who have got strength on the table andin the field have been successful in both national and international arena in accordance withthe historical context. However, it is currently a must to know the human characteristics ofa region along with various characteristics related to its physical geography in order to besuccessful in military sense. In short, it is now an already known or observed fact that drawingcertain conclusions leading to military success is not possible only through the knowledge ofphysical conditions or strategic and military power in the field as it has been before. Typesof war and military planning have increased with technological advance and globalizationparticularly after the 1900s. This variety revealed the necessity to conduct research in thisfield not only by soldiers but also in cooperation with civilian experts.This study therefore aims to contribute to literature in this field by examining the definition,scope, research area, limitations and purpose of military geography; and thereby making acomparison between past and current approaches to it through a civilian le ns.

Keywords:

Geography, Geopolitics, Military Geography, Political Geography, Military Strategy,

PDF

___

Akengin, H. (2019). Siyasi coğrafya. İnsan ve mekân yönetimi (6. Baskı). Pegem Akademi.
Anderson, E. (1993). The Scope of Military Geography. GeoJournal, 31(2), 115-117. https://doi.org/10.1007/BF00808682
Armaoğlu, F. (2020). 20. yüzyıl siyasi tarihi (27. baskı). Kronik Kitap Bruscino, T. (2020, Kasım 28). Military geography and military strategy. https://warroom.armywarcollege.edu/articles/geography- and-strategy/
Collins, J. M. (1998). Military geography for professionals and the public. Potomac Books.
Çalık, M. (1977). Askeri coğrafya ders notları. Harp Akademileri Basımevi.
Çetin, B. (2019). Tarihi coğrafya bakımından az bilinen bir kaynak: Anadolu-istatistiki, iktisadi ve askeri coğrafya (1. Cilt). Turkish Studies – Historical Analysis, 14(4), 785-805. https://doi. org/10.29228/TurkishStudies.37209
Çoygun, K. (1960). Askeri coğrafya. Kara Harp Okulu Teksir ve Yayın Bürosu.
Ekinci, D., Karabayır, S., & Doğaner, S. (2015). Jeomorfolojik özelliklerin askeri strateji ve harp sanatı üzerindeki etkileri. IV. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu içinde, 418-440.
Galgano, F. A. & Palka, E. J. (2012). Modern military geography. Routledge. Göztepe, K., & Akdağ, A. (2015). Coğrafi Analiz Sistemi (CAS) ile askeri karar verme süreci etkinliğinin artırılması. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 7(2), 56-68. https://doi.org/10.15659/ hartek.15.08.102
Görgülü, İ. (1992). Askeri coğrafya seri no:3. Harp Akademileri Basımevi.
Günel, K. (2002). Coğrafyanın siyasal gücü. Çantay Kitabevi.
Farish, M. (2009). Military and geography. In Rob Kitchin and Nigel Thrift (Eds.), International Encyclopedia of Human Geography, Vol. 7, (pp. 116-121). Elseiver.
Hansen, D. G. (1997). The immutable importance of geography. Parameters, 27(1), 55-64. https://press.armywarcollege.edu/parameters/ vol27/iss1/5
Harmon, R. S., Dillon F. H., Garver, J. B. (2004) Perspectives on military geography. In Caldwell, D. R., Ehlen, J., Harmon, R. S. (Eds.), Studies in military geography and geology (pp. 7-20). Springer Science & Business Media. https://doi.org/10.1007/978-1- 4020-3105-2_2
Hepple, L. W. (1986). The revival of geopolitics. Political Geography Quarterly, 5(4), 21-36. https://doi.org/10.1016/0260- 9827(86)90055-8
İlhan, S. (1989). Jeopolitik duyarlılık. Türk Tarih Kurumu. Jackman, A. H. (1962). The nature of military geography. The Professional Geographer, 14(1), 7-12. https://doi.org/10.1111/j.0033- 0124.1962.00007.x
Kapan, K., & Coşanar, G. (2020). Sınır yerleşmelerine jeopolitik açıdan bakmak: Iğdır örneği. Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 4(2), 175-197. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ulisa/issue/ 59274/851293
Kapan, K., Yeşilbaş, N. (2021). Kura ve Aras Nehirlerinin Azerbaycan Aran (Kür-Araz) Bölgesi açısından jeoekonomik önemi. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 10(1), 167-192. https://dergipark.org.tr/tr/ pub/iuavid/issue/61114/907579
Lacoste, Y. (2014). Coğrafya her şeyden önce savaş yapmaya yarar. Ayrıntı Yayınları.
Lacoste, Y. (2004). Coğrafya savaşmak içindir. Doruk Yayımcılık.
Lavallee T. (1853). Géographie physique, hstorique et militaire. Charpentier Libraire Editeur.
Marga, A. (1876). Géographie militaire. E. Bourges.
McNamara, R. (2017). In retrospect: The tragedy and lessons of Vietnam, Vintage Books.
Military Geography (2020, 15 Aralık). https://geography.name/military- geography/
Okçu, Y. (1948). Askeri coğrafya notları, Yedek Subay Okulu Basımevi.
Özgen, N. (2010). Bilim olarak coğrafya ve evrimsel paradigmaları. Ege Coğrafya Dergisi, 19(2), 1-26. https://dergipark.org.tr/tr/ pub/ecd/issue/4872/66894
Özgüç, N. & Tümertekin, E. (2000). Coğrafya: Geçmiş kavramlar. Coğrafyacılar. Çantay Kitabevi.
Palka, E. J. (2011). Military Geography in the US: History, scope, and recent developments. In Palka, E. J. and Galgano, F. (Eds.), Modern military geography (pp. 5-20). Routledge. https://doi. org/10.4324/9780203844397
Poole, C. S. P. (1944). The Training of Military Geographers. Annals of the Association of American Geographers, 34(4), 202-206. https:// doi.org/10.2307/2561162
Rech, M., Bos, D., Jenkings, K. N., Williams, A., & Woodward, R. (2015). Geography, military geography, and critical military studies. Critical Military Studies, 1(1), 47-60. https://doi.org/10.10 80/23337486.2014.963416
Salem, G. (2019). The educatin of military geography: between military sciences and human sciences (The case of the Lebanese Military Faculty). İnternational Journal of Development and Economic Sustainability, 7(1), 49-65. https://www.eajournals.org/ wp-content/uploads/The-Education-of-Military-Geography.pdf
Spykman, N. J. (1938 Geography and foreign policy, I. The American Political Science Review, 32(1), 28-50. https://doi. org/10.2307/1949029
Spykman, N. J. (2020). Coğrafya ve dış politika kenar kuşak teorisi. Kürşat, A. (Çev.), Doğu Kütüphanesi.
Tuncel, M. (2015). Bursa’da Osmanlı fethini zorlaştıran ya da geciktiren coğrafi nedenler. Şehir & Toplum, (2), 7-11.
Tuncel, M. (2020). Şehir kuşatmalarında coğrafyanın rolü. İçinde Özkaya, A. S. (Ed.), Hunlar’dan günümüze Türk askeri kültürü, tarih, strateji, istihbarat, teşkilat, teknoloji (pp. 505-514). Kronik Kitap.
Tümerdem, H. (1939). Türkiye askeri coğrafyası, sevkülceyş, tabiye ve harp tarihi bakımından tetkik. Cumhuriyet Matbaası.
Tümerdem, H. (1942). Türkiye arazisini operatif tabiye ve harp tarihi bakımından inceleme. Resimli Ay Matbaası T. L. Şirketi.
Tümerdem, H. (1946). Türkiye süel coğrafyası Türkiye yereyini operatif tabiye ve harp tarihi bakımından inceleme (3. Baskı). Yedek Subay Okulu Matbaası.
Uyar, M. & Gök, H. (2003) Modern Alman Ordusunun temelini teşkil eden Prusya askeri sisteminin kuruluşu ve olgunlaşması. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 13(1), 1-28. https://www.academia. edu/13567377/Prusya_Askeri_Sisteminin_Kurulu%C5%9Fu_ ve_Olgunla%C5%9Fmas%C4%B1
Ucuzsatar, N. U. (1986). Askeri coğrafya. Harp Akademileri Basımevi. Üstüner, A. (2019). Klasik Çağ sonrası Osmanlı coğrafya çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 17(33), 41-104. https:// dergipark.org.tr/tr/pub/talid/issue/54143/731401
Yeşiltaş, M. (2016). Türkiye’de ordu ve jeopolitik zihniyet. Kadim Yayınları. Yılmaz, S. (2015). Jeopolitik ve jeostrateji. İçinde Özdağ, Ü. (Ed.), Milli güvenlik teorisi (201-248). Kripto Basım Yayım.
Woodward, R. (2009;2015). Military geographies. In Kitchin, R., Thrift, N. (Eds.), International Encyclopedia of Human Geography, Vol. 7 (pp. 122-127). Elseiver. https://doi. org/10.1002/9781118786352.wbieg0280