Fide KAYA, Rabiye ÜNÜVAR, Aysun BIÇAK, Ebru YORGANCI, Bilgen Çınar Funda ÖZ, Fatma C. KANKAYA

Öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme davranışları ve etkileyen etmenlerin incelenmesi

AMAÇ: Bu çalışma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme davranışlarını kendi ifadelerine dayanarak belirlemek ve sağlık davranışlarını etkileyen bireysel özellikleri saptamak amacıyla yapılmıştır. YÖNTEM: Tanımlayıcı tipteki çalışma, 05-23 Aralık 2005 tarihleri arasında 301 (%46) öğretim elemanı ile yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında iki türlü form kullanılmıştır. İlk form 16 sorudan oluşan bireysel özellikler veri formu, ikincisi Pender tarafından geliştirilen 52 soruluk Sağlığı Geliştirici Yaşam Tarzı ölçeğidir. Veriler varyans analizi, t testi, F testi ve Tukey testi ile analiz edilmiştir. BULGULAR: Araştırmaya katılan öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme ile ilgili sağlık davranışlarının genel olarak orta düzeyde olduğu, en yüksek puan ortalamasının kendini gerçekleştirme, en düşük puan ortalamasının egzersiz boyutuna ait olduğu bulunmuştur. Erkeklerde egzersiz yapma davranışının yüksek olduğu, çocuğu olan öğretim elemanlarının beslenme puanlarının yüksek olduğu, akademik unvanın stresle baş etme yeteneğini etkilediği saptanmıştır. SONUÇ: Bu sonuçlar doğrultusunda öğretim elemanlarının sağlık davranışı olarak yetersiz kaldıkları konularda eğitim programlarının oluşturulması ve uygulamaya geçirilmesi, strese neden olan faktörleri belirleyecek araştırmaların yapılması ve olası stres kaynaklarını en aza indirecek önlemlerin alınması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Veri toplama, Sağlık araştırmaları, Sağlık davranışı, Sağlığın geliştirilmesi

Healt promoting behaviors of the lecturers and factors determining these behavior

BACKGROUND: This study was carried out to determine the individual characteristics that affect the health behaviours as well as the health promoting behaviours of the lecturers at Çanakkale Onsekiz Mart University considering their remarks. METHODS: The study is a descriptive one and it was conducted with 301 lecturers (%46) between 05 and 23 December 2005. Two types of form were employed in collecting the data. The first one was an individual characteristics form consisting of 16 questions. The second was a scale of health promoting life style consisting öf 52 questions developed by Pender. The data were analyed with Variant analysis, t test, F test and Tukey test. RESULTS: The lecturers' health behaviours regarding health promotion were found generally to be on middle level. The highest average point was self-realization. On the other hand, the lowest average point was exercise dimension. It was also found that men have a high average for exercising, but the lecturers with ehilden have a high average for dieting. On the other hand, the academic title is found to influence the ability to deal with the stress. CONCLUSION: As a result, the lecturers were found to have insufficient knowledge on health behaviours, so new education programs should be developed and put into practice. In addition, studies should be carried out to reveal the factors that cause stress and immediate actions should taken to reduce the stress factors to a minumum

Keywords:

Data Collection, Health Surveys, Health Behavior, Health Promotion,

PDF

___

1. Tabak RS. Sağlık, Sağlık Davranışı ile İlgili Modeller. Sağlık Eğitimi. Somgür Yayıncılık, Ankara, 2000. 1-12.
2. Fosse E, Roeiseland A. From vision to reality? The Ottawa-charter in Norwegian health policy. Internet Journal of Health Promotion. http://www.rhpeo.Org/ijhparticles/1999/1/index.ht merişim 30 Mayıs 2007.
3. Araz A, Harlak H, Meşe G. Sağlık davranışları ve alternatif tedavi kullanımı. Kor Hek. 2007; 6 (2):113.
4. Ak Ş, Çelen Ü, Özen Y, Tabak RS, Piyal B. Ankara merkez ilçeler ilköğretim okulları çalışanlarının sağlık davranışları. Kor Hek. 2006; 5(2):84-8.
5. Vural KB. Sağlık riskinin belirlenmesi ve hemşirelik için önemi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1998; 2(2):39.
6. Johnson RL. Gender differences in healthpromoting lifestyles of African Americans. Public Health Nursing. 2005; 22 (2):130-37.
7. Tabak SR, Akköse K. Ergenlerin sağlık denetim odağı algılama düzeyleri ve sağlık davranışlarına etkileri. Kor Hek. 2006; 5(2):118.
8. Tortumluoğlu G, Erci B. Klimakterik dönemdeki kadınlara verilen planlı sağlık eğitiminin menopozal yakınma, tutum ve sağlık davranışlarına etkisi. İnsan Bilimleri Dergisi. 2004; 1:122.
9. Ayaz S, Tezcan S, Akıncı F. Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2005; 9(2):27-30.
10. Tokgöz E. Kadın öğretim elemanlarında sağlığı geliştirme davranışları ve etkileyen etmenlerin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Halk Sağlığı Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi, izmir, 2002.
11. Akça ŞA. Üniversite öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme davranışları ve bunu etkileyen etmenlerin değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, İzmir,1998.
12. Güneş Z, Denat Y, Aksu H, Çam R, Özerus YB. Ebe, hemşire ve bayan öğretmenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. I. Ulusal Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi Kongresi Kitabı. Marmaris 2006, 190.
13.Pasinlioğlu T, Gözüm S. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan sağlık personelinin sağlık davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1998; 2(2): 60-5.
14. Bilgin A. Kadınların varolma yolları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2001; (14)1:45.
15. Zaybak A, Fadıloğlu Ç. Üniversite öğrencilenin sağlığı geliştirme davranışı ve bu davranışı etkileyen etmenlerin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004; 20(1 ):80-95.
16. Tuğut N, Bekar M. Üniversite öğrencilerinin sağlığı algılama durumlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine etkisi. Ulusal Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi Kongre Kitabı. Marmaris 2006,135.
17.Sayan A, Erci B. Çalışan kadınların sağlığı geliştirici tutum ve davranışları ile öz-bakım gücü arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2001;4(2):17.
18.Erci B, Aydın D, Tortumluoğlu G. Koruyucu sağlık hizmetlerinde görev yapan hemşire ve ebelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve tükenmişlik düzeyleri. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2000; 3(1):10-2.
19. Günal YS, Günal İA. Fırat üniversitesi çalışanlarında bazı davranışsal sağlık risk faktörleri. Sağlık ve Toplum. 2001 ;11(2):65-6.
20. Koruk İ, Şahin T. Konya FazileJ/İJluışıkjsağlık ocağı bölgesinde 15-49 yaş grubu ev kadınlarında obezite prevalansfve risk faktörleri. Genel Tıp Dergisi. 2005; 15(4)/147-55.