Svaş Başar KARTAL, Aziz Gürhan BİRLER, Demet ÖZKUL, Selma ÜNLÜER, Selime GÜRLEYÜK, Aysun YAMAK, Yeliz ÖZTÜRK, Asya Banu TOPUZOĞLU

İstanbul’da gebe, lohusa, bebek ve çocuk izlemlerinin iyileştirilmesi: GEBLİZ

GİRİŞ: Sağlık kayıtlarının düzenli olarak tutulması, toplumun sağlık düzeyinin saptanması ve gerekli hizmetlerin planlanabilmesi için oldukça önemlidir. İstanbul!da mevcut sağlık kayıt sistemlerinin, sağlık hizmeti sunumunda öncelikli yere sahip olan gebe, lohusa, bebek ve çocukları tespit etme ve takiplerinin yapılmasında yetersiz kaldığı gözlenmiştir. YÖNTEM: Bu nedenle İstanbul1daki gebe, lohusa bebek ve çocuk sayılarının tam olarak tespit edilebilmesi, tüm anne ve bebeklerin yeterli sayıda ve kaliteli doğum öncesi ve sonrası sağlık hizmeti alabilmesi için İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü tarafından bir müdahale çalışması planlanmış ve "Gebe, Lohusa, Bebek, Çocuk İzlem Sistemi (GEBLİZ)" olarak adlandırılan proje Eylül 2008 itibarı ile hayata geçirilmiştir. BULGULAR: Gebe, lohusa, bebek ve çocuk izlemi yapılan tüm kamu ve özel sağlık kuruluşlarının verilerini elektronik ortama aktarması temeline dayanan bu sistem ile birinci, ikinci ve üçüncü basamak, kamu ve özel sağlık kuruluşları arasında düzenli bir iletişim ağı oluşturulmuş, elektronik kayıtlar ve veri giriş formlarının birlikte kullanımı sayesinde "Form 023 Birinci Basamak Sağlık Kurumu Aylık Çalışma Bildirisi" başta olmak üzere veri giriş formlarındaki eksik veri girişleri tamamlanmış, veri tutarlılığı sağlanmıştır. SONUÇ: Projenin bir yıl öncesi, sonrası ile karşılaştırıldığında bir yıl içinde birinci basamak sağlık kuruluşlarında gebe, lohusa, bebek ve çocuk tespit ve izlem sayılarında önemli artışlar olduğu gözlenmiştir. Bunun yanında İstanbul'da unutulmaya yüz tutmuş olan "ev ziyaretleri" birinci basamak sağlık personeli tarafından aktif olarak yapılmaya başlanmış, tedavi edici sağlık hizmetlerinin gölgesinde kalmış olan koruyucu sağlık hizmetlerinin tekrar canlanması sağlanmıştır.

The improvement of prenatal, postnatal, newborn and preschool child’s health care services in Istanbul: GEBLİZ

AIM: Keeping health records regularly is important for determining the health status of the population and planning health services. It is observed that the existing health record systems in Istanbul are insufficient in determining the number of pregnant women, puerperants, newborns and preschool children. METHODS: Therefore, an intervention study was planned by Istanbul Directorate of Health in order to provide systematic monitoring of pregnant women, puerperants, newborns and preschool children, and ensure that equity in the distribution of qualified prenatal and postnatal health care is maintained. This project called GEBLİZ has been started to be used since September 2008. RESULTS: According to this project all public and private health centers in which pregnant and child care are given have the responsibility to transfer necessary information about the patients to an electronic database. Through this computerized system, a connection between primary, secondary and tertiary health care settings has been maintained, and deficiencies of paper records have been completed. Health records have become more consistent. CONLUSION: Compared to one year before the start of the intervention, there have been important increases in the number of pregnant women, puerperants, newborns and infants detected by primary health care units. Besides, "home visits" which have been neglected were started actively by primary health care personnel, and preventive health service who stayed in the shadow of therapeutic health services came to life again.

PDF

___

1. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2009) Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye; 2009: 144, 145, 155.
2. Dünya Sağlık Örgütü. Dünya Sağlık Raporu 2005, Her Anne ve Çocuk Önemlidir (özet). Çeviri: Uzm. Dr. A. Refik İmamecioğlu, Hıfzısıhha Mektebi_Müdürlüğü.
http://www.hm.saglik.gov.tr/pdf/kitaplar/who2005r eport.pdf [Erişim Tarihi: 07.01.2010]
3. Doğum Öncesi Bakım İzlem Protokolü. TC Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Doğum Öncesi Bakım İzlem Protokolü_Genelgesi_2008/13. http://www.saglik.gov.tr/TR/Genel/BelgeGoster.a spx?F6E10F8892433CFF1A9547B61DAFFE2A4 F192C55D7367761 [Erişim tarihi:07.01.2010].
4. Bebek ve Çocuk İzlem Protokolü. TC Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Bebek ve Çocuk İzlem Protokolü_Genelgesi_2008/45.
http://www.saglik.gov.tr/TR/Genel/BelgeGoster.a spx?F6E10F8892433CFF1A9547B61DAFFE2AD 3878DCA3C119412 [Erişim tarihi:07.01.2010].
5. Küyük A, Kaplan A, Yılmaz A. Elektronik Sağlık Kayıt Sistemlerinin Kütüphanelerle Bütünleştirilmesi. Bilgi Dünyası. 2005; 6 (1): 3–14.
6. Beydağ K D. Doğum Sonu Dönemde Anneliğe Uyum ve Hemşirenin Rolü. TAF Prev Med Bull. 2007; 6(6): 479–484.
7. Ergin F, Başar P, Karahasanoğlu B, Beşer E. Güvenli Olmayan Doğumlar ve Doğum Sonrası Evde Bakım Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2005; 4 (6): 321–329.
8. Şahin H A, Şahin H G, Karayel M, Kamacı M, Kolusarı A, Sucaklı M H. Van İli Kadın Doğum Polikliniklerine Başvuran Hastaların İncelenmesi. Göztepe Tıp Dergisi. 2004; 19 (1): 22–25.
9. Eğri G, Gölbaşı Z. 15–49 Yaş Grubu Evli Kadınların Doğum Sonu Dönemde Bebek Bakımına Yönelik Geleneksel Uygulamaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007; 6 (5): 313–320.
10. de Lusignan S, Minmagh C, Kennedy J, Zeimet M, Bommezijn H, Bryant J. A survey to identify the clinical coding and classification systems currently in use across Europe. Stud Health Technol Inform. 2001;84(Pt 1):86–9.
11. Aktürk Z, Dağdeviren N. Birinci Basamakta Elektronik Sağlık Kayıtları: Microsoft Access’te Bir_Veritabanı_Denemesi. http://www.aile.net/sunum/makaleler/ailem.doc [Erişim tarihi: 07.01.2010].
12. Hamilton W T, Round A P, Sharp D, Peters T J. The quality of record keeping in primary care: a comparison of computerised, paper and hybrid systems. British Journal of General Practice. 2003; 53, 929–933.