Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara bilişsel yaklaşıma dayalı kişilerarası sorun çözme eğitiminin katkıları

DEHB dikkat sorunları, aşırı hareketlilik, dürtüsellik ve dürtüsellik karakterize nöropsikiyatrik bir bozukluktur. DEHB olan çocuklar sosyal kabul, davranış ve eğitim alanında sorunlara sahip olabilmektedirler. DEHB olan çocukların çoğunlukla kişilerarası sorun çözme becerilerinden yoksun oldukları gözlenmektedir. Bu çocukların çoğu ilişkileri sürdürmede ve duygularını kontrol etmede zorluklara sahiptir. Bu becerilerin yokluğu aynı zamanda arkadaş ilişkilerinin ve erişkinlerle olumlu ilişkilerin gelişmesini de engellemektedir. DEHB olan çocukların mümkün olduğu kadar erken sosyal ve duygusal gelişiminin sağlanabilmesi önemlidir. DEHB olan çocuklar için sosyal beceri eğitim programları olumlu sonuçlara sahip olduğu bilinmektedir. Kişilerarası sorun çözme becerilerinin uygun yapılandırılmış beceri eğitimi programlarıyla öğrenilebilir ve öğretilebilir olduğu ilgili alan yazında araştırma bulgularıyla desteklenmektedir. DEHB olan çocuklara verilen kişilerarası sorun çözme eğitiminin akademik, bilişsel ve davranışsal problemler üzerine olumlu etkileri mevcuttur. Ben Sorun Çözebilirim (BSÇ) eğitimi DEHB olan çocukların davranışlarında önemli bir etkiye sahip olabilir ve çocukluğunun başlangıcında edindiği kazanımlarını ileriki yaşamına genelleyebilir. "Bilişsel Yaklaşıma Dayalı Kişiler Arası Sorun Çözme" ya da diğer adıyla BSÇ programının DEHB olan çocuklarının sorun çözme becerilerinin gelişimi ve sorun davranışların azaltılması üzerinde etkili olduğu bilinmektedir.

Contribution of interpersonal cognitive problem-solving strategy to children with attention deficit hyperactivity disorder

Attention-Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is a neuropsychiatric disorder characterized by inattention, distractibility, and impulsivity. Scholastic competence, social acceptance, and behavioral conduct were problem areas for children with ADHD. These children have difficulties in regulating their emotions and maintaining good relations. Lack of these skills hinders the development of healthy peer relationships and positive interaction with adults. It is important for children with ADHD to receive interventions as early as possible so that their social and emotional development can be achieved. Some social skills training programs for school-ages children with ADHD have shown positive results. The research findings in the literature demonstrate that interpersonal problem-solving skills are teachable and learnable through properly structured education programmes. Social problem solving training for children with ADHD has positive effects on the academic, behavioral and cognitive impairment. The Interpersonal Cognitive Problem-Solving (ICPS) Program can have a significant effect on the behaviors of children with ADHD and can generalize to settings outside of the one in which the child was initially trained. The positive effectiveness of ICPS also known as I Can Problem Solve in developing problem-solving skills and reducing problem behaviors of children with ADHD is known.

PDF

___

1. Goldman LS, Genel M, Bezman RJ, Slanetz PJ. Diagnosis and treatment of attention-deficit/hyperactivity disorder in children and adolescents. JAMA. 1998; 279(14): 1100-1107.
2. Hechtman LH. Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu. Eds: Sadock BJ, Sadock VA: Kaplan & Sadock’s Comprehensive Textbook of Psychiatry. Lippincott&Wilkins, 2007.
3. Ercan ES, Aydın C. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. İstanbul. Gendaş AŞ, 2000.
4. Gentschel DA, McLaughlin TF. Attention deficit hyperactivity disorder as a social disability: characteristics and suggested methods of treatment. Journal of Development and Physical Disabilities. 2000; 12(4): 333-347.
5. Yavuzer H. Eğitim ve gelişim özellikleriyle okul çağı çocuğu. Remzi Kitabevi AŞ. 2000.
6. Mannuzza S, Klein RG, Bessler A, Malloy P, Hynes MA. Educational and occupational outcome of hyperactive boys grown up. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 1997; 36(9): 1222-1227.
7. Dulcan M. Practice parameters for the assessment and treatment of children, adolescents and adults with attention deficits/hyperactivity disorder. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 1997; 36: 85-121.
8. Biederman J, Faraone S, Milberger S, Guite J, Mick E, et al. A prospective 4-year follow-up study of attention-deficit hyperactivity and related disorders. Arch Gen Psychiatry. 1996; 53: 437-446.
11. Burt SA, Krueger RF, McGue M, Lacono WG. Sources of covariation among attention-deficit/hyperactivity disorder, oppositional defiant disorder, and conduct disorder: The Importance of Shared Environment. Journal of Abnormal Child Psychology. 2001; 110: 516-525.
12. Greene RW, Biederman J, Zerwas S. Psychiatric comorbidity, family dysfunction, and social ımpairment in referred youth with oppositional defiant disorder. Am J Psychiatry. 2002; 159: 1214-1224.
13. Demir T, Demir D, Alkaş L, Kayaalp L. Karşıt olma-karşı gelme bozukluğunda klinik, gelişimsel ve ailesel özellikler. Nöropsikiyatri Arşivi. 2000; 37(2): 97-103.
14. Yavaş İ. Davranım bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, depresyon ve anksiyete bozuklukları birlikteliği. Çocuk Psikiyatrisi Uzmanlık Tezi. Ankara. GATA Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1995
15. Pekcanlar A. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda komorbite, DSM-IV belirti sıklığı ve aile işlevleri. Çocuk Psikiyatrisi Uzmanlık Tezi. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1998.
16. Caldwell CL, Wasson D, Anderson MN, Brighton V, Dixon L. Development of the nursing outcome (noc) label: hyperactivity level. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing. 2005; 18(3): 95-102.
17. Turgay A. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda yaşam boyu değişim, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özgül öğrenme güçlüğü. Ankara. Ankara Üniversitesi Basımevi, 2001, s. 111-132.
18. Aysev A. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2002; 9(2): 58-59.
19. Barkley RA. Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. Eds.: Wolfe DA, Mash EJ. Behavioral and emotional disorders in adolescents: nature, assessment, and treatment. The Guilford Press, Newyork London, 2006; p. 91-153.
20. Coy K, Speltz MS, DeKlyen M, Jones K. Socialcognitive processes in preschool boys with and without oppositional defiant disorder. Journal of Abnormal Child Psychology. 2001; 29: 107-119.
21. Bagwell CL, Molina BSG, Pelham WE, Hoza B. Attention-deficit hyperactivity disorder and problems in peer relations: predictions from childhood to adolescence. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2001; 40(11): 1285-1292.
22. Offord DR, Bennett KJ. Conduct Disorder: Long-term outcomes and ıntervention effectiveness. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 1994; 33: 1069-1078.
23. Dubow EF, Tisak J. The relation between stressful life events and adjustment in elementary school children: The role of social support and social problem-solving skills. Child Development. 1989; 60: 1412-1423.
24. Erwin PG, Firth K, Purges DG. Task characteristics and performance in ınterpersonal, cognitive problem solving. The Journal of Psychology. 2004; 138(2): 185-191.
25. Mayeux L, Cillessen AHN. Development of social problem solving in early childhood: stability, change, and associations with social competence. Journal of Genetic Psychology. 2003; 164(2): 153-173.
26. Scahill L, Pachler M. Treatment of hyperactivity in children with pervasive developmental Disorders. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing. 2007; 20(1): 59–62.
27. Jadad AR, Booker L, Gauld M, Kakuma R, Boyle M, et al. The treatmant of attention-deficit hyperactivity disorder: an annotated bibliography and critical appraisal published systematic reviews and metaanalyses. Can J Psychiatry. 1999; 44: 1025-1035.
28. Pekcanlar A, Turgay A, Miral S. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda komorbidite, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özgül öğrenme güçlüğü. Ankara Üniversitesi Basımevi, 2001, s. 201-212.
29. Türkiye Cumhuriyeti Ruh Sağlığı Politikası. T.C. Sağlık Bakanlığı. Ankara. 2006.
30. Reeve J. Group Psychotherapy with children on an ınpatient unit: the mega group model. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing. 2006; 19(1): 3–12.
31. Karip E. Çatışma yönetimi. Geliştirilmiş 3. Baskı. Ankara. Pegem A Yayıncılık, 2003.
32. Öğülmüş S. Ben sorun çözebilirim; kişilerarası sorun çözme becerileri ve eğitimi. Ankara. Babil Yayıncılık, 2004.
33. Shure MB. “Preventing violence the problemsolving way”. Washington, DC, USA OJJDP Juvenile Justice Bulletin, 1999, p.1-11.
34. Shure MB, Foy T, Geronimo M. Raising a thinking child. help your young child to resolve everyday conflicts and get along with others. New York. Pocketbooks, 1996.
35. Shapiro LE. Yüksek EQ’lu bir çocuk yetiştirmek: Anne babalar için duygusal zeka rehberi (Çeviren: Kartal Ü.). İstanbul. Varlık Yayınları AŞ, 1999.
36. Özcan C. Kişilerarası sorun çözme eğitiminin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklardaki karşı gelme belirtileri üzerine etkileri. Yayınlanmamış Doktora tezi. Ankara. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007.
37. Hune JB, Nelson CM. Effects of teaching a problem-solving strategy on preschool children with problem behavior. Behavioral Disorders 2002; 27(3): 185-207.
38. Shure MB, Spivack G. Interpersonel problemsolving in young children: a cognitive approach to prevention. American Journal of Community Psychology. 1982; 10: 341-356.