SEBAHAT GÜCÜK, Burçak ATMACA, Servet ALKAN, Didem SUNAY, Zeliha CANSEVER

Birinci basamak hekimlerinin gözüyle ilaç yazdırma amaçlı gelen hastaların değerlendirilmesi

Amaç: Bu çalışmada Van Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi’ne ilaç yazdırmak için başvuran hastaların isteklerinin değerlendirilmesi ve mevcut sağlık sisteminin birinci basamak hizmetlerine etkilerinin ortaya konması konusunda bir durum saptaması yapmak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki çalışmaya Van Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezine 1-8 Şubat 2010 tarihleri arasındaki 5 iş günü ilaç yazdırmak için başvuran hastalar dahil edildi. Katılımcılara ilaç yazdırılacak kişinin güvencesi, oturduğu yer, en son kontrole gelme süresi, yazdırılmak istenen ilacın kim tarafından ve ne zaman verildiği, güvenceyi kötüye kullanma talebi, ilaç kalem sayısı, ilaç hakkında yazan hekim tarafından bilgi verilip verilmediğini sorgulayan anket uygulandı. Bulgular: Toplam 441 katılımcının %41,5’i kendi ilacını, %45,8’i 1.derece akrabalarının ilacını yazdırmak için başvurmuştu. Bunların %79,4’ü kentsel, %20,6’sı kırsal bölgeden gelmişti ve %58,5’i 2.basamak sağlık kuruluşunda, %32’si özel hastanelerde muayene olmuştu. Reçeteleri son üç gün içinde yazılanların sağlık güvenceleri %86,5 oranında yeşil karttı. Talep edilen ilaçların %65,3’ü reçeteli, %34,7’si reçetesizdi. Katılımcıların %15,6’sı ilacı kullanan hasta dışında başka birinin sağlık güvencesi üzerinden yazdırmak istemişti. Reçeteli ilaç yazdırmak isteyenlerin %68,4’ü hekim tarafından bilgilendirilmişti. Reçeteli ve reçetesiz ilaç yazdırmak isteyenlerle bunların ilaçla ilgili bilgilendirilmeleri arasında anlamlı bir ilişki bulundu (p=0,0001). Sonuç: Bölgemizde sosyoekonomik düzeyin ve eğitim seviyesinin düşük olması, toplum ve sağlık sorunlarının çokluğu, birinci basamak başta olmak üzere sağlık kuruluşları üzerindeki yükü artırmaktadır.

Assessment of patients that request prescription by primary care physicians' views

Objective: In this study it was aimed to assess the request of patients that admitted for prescription and to determine the situation regarding to the effect of present health system on primary care services. Materials and Methods: Patients admitted to Van Mother-Child Health and Family Planning center for prescription in 5 workdays between 1 and 8 February 2010 were included into the cross-sectional study. A questionnaire was performed to the participants, including information about the health insurance, residence, time to come to the last control of the patient that request prescription, by whom and when the medication was recommended, demand of health insurance abuse, number of medications, whether information about the medication prescribed was given by the physician or not. Results: A total of 441 participants, 41.5’% of them were admitted for prescription of their own medications, 45.8% for prescription of their first-degree relatives’ medication. The 79.4% of them were from urban, 20.6% from rural areas, and 58.5% of them were examined at secondary care unit, 32% at private hospitals. Health insurance of patients whose medications were prescribed at the last three days was green card with a rate of 86.5%. The 65.3% of medications requested were Rx drugs, 34.7% were over the counter. The 15.6% of the participants requested the medication to be prescribed over the health insurance of the people other than the patient that use medication. The 68.4% of participants that requested Rx drugs were informed by the physician. A significant association was found with those who requested Rx drugs and over the counter drugs regarding to be informed about medications (p=0.0001). Conclusion: The low socioeconomic level and education level, society and the multiplicity of health problems in our region, increase the burden on health care facilities especially on primary care units

PDF

___

1 Soyer A. Bir Araştırma Nedeni İle Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı İle Sağlık Ocakları. Toplum ve Hekim. 1998; 13(5): 362-363.

2 Ateş M, Erbaydar T, Demirkıran K, Özhan G, Cevahir E, İşçi M. Gebze Halkının Sağlık Hizmetlerini Kullanımı ve Sağlık Kuruluşlarını Tercih Etme Nedenlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2004; 7(3): 319-340.

3 Özkan S, Özbay O, Aksakal N, İlhan M, Aycan S. Bir Üniversite Hastanesine Başvuran Hastaların Hasta Olduklarındaki Tutumları Ve İlaç Kullanım Alışkanlıkları. TAF Prev Med Bull. 2005; 4(5):223-237.

4 Öztek Z, Eren N. Sağlık yönetimi. Eds.: In. Bertan M, Güler Ç. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara. Güneş Kitabevi LTD. ŞTİ. 1997. s. 369-389.

5 Topallı R. İlaç Yazdırma Amaçlı Başvuruların Sağlık Ocaklarındaki Poliklinik Yükü Üzerine Etkisi:_Piraziz_Örneği._www.saglik.gov.tr/extras/birimler/temel/d4_ilac_makale.pdf [Erişim Tarihi:14.05.2010].

6 Çağlayaner H. Giriş, Temel Kavramlar. Aile Hekimliği. Ed. Çağlayaner H. İstanbul. İletişimYayınları, 1995.

7 Rakel RE. The Family Physician. In Essentials of Family Practice. Ed. Rakel RE. Philadelphia. WB. Saunders Company, 1998. p. 3-20

8 Yıldız A, Akkaya A, Günay İ, et all. Keçiören Belediyesine bağlı bir sağlık ocağı ile Keçiören Sağlık Grup Başkanlığına bağlı bir sağlık ocağına 7-11 Nisan 2003 tarihleri arasında yapılan başvuruların değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum. 2004; 14(4): 28-33.

9 Hakeri Hakan. Tıp Hukukuna Giriş (Tıp Hukukunun Temel Kavramları–Genel Tıp Hukuku). Roche Sağlık Hukuku Günleri. Kitap 2- Soru ve Cevaplar. 2007. s. 7.

10 Güneş S. Halkın Beşte Biri Reçetesiz İlaç Kullanıyor. http://www.ntvmsnbc.com/news/h ealth_front. asp [Erişim tarihi: 09.08.2004].

11 De Vries TPGM, Henning RH, Hogerzeil HV,et all. Impact of a short course in pharmacotherapy for under graduate medical students: an international randomised controlled study. Lancet. 1995; 346: 1454-1457.

12 De Vries TPGM. Presenting clinical pharmacology and thera-peutics: a problem-based approach for choosing and presdcribing drugs. Br J Clin Pharmacol. 1993; 35: 581-586.

13 Dönmez L, Culbant AB, Yüce A, Taşkın T. Kütükçü 6 No'lu Sağlık Ocağı bölgesinde yaşayan 15 yaş üzeri kişilerin bazı hasta haklarını kullanma durumu ve farklı sağlık kuruluşlarında görev yapan personelin davranışları konusundaki görüşleri. Türkiye Klinikleri J Med Ethics. 2001; 9: 42-48.

14 Akıcı A, Kalaça S, Uğurlu M, Çalı Ş, Oktay Ş. Pratisyen Hekimlerin Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2001; 4(3): 100-105.

15. Akıcı A, Uğurlu Ü, Gönüllü N, Oktay Ş, Kalaça S. Pratisyen Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi. 2002; 11(7): 253-257.