Fatma ARPACI, Cengizhan AÇIKEL, Işıl ŞİMŞEK

Ankara’da yaşayan bir grup yaşlının ilaç kullanım tutumları

AMAÇ: Yirminci yüzyılda doğum ve ölüm hızlarında görülen dramatik değişiklikler, 21. yüzyıl boyunca dünyanın yaşlanacağının bir göstergesi olarak algılanmaktadır. Yaşlılarda fizyolojik fonksiyonlardaki gerilemeler ve bunların, ilacın farmakokinetiği ve farmakodinamiğine olumsuz yansımaları da dikkate alındığında, uygun formatta ve içerikte yazılmamış reçetelerin, yaşlılarda daha ciddi problemlere yol açabileceği kolaylıkla tahmin edilebilir. YÖNTEM: Tanımlayıcı tipte planlanan araştırma evrenini Ankara ili, Keçiören ilçesinde yaşamakta olan yaşlılar oluşturmuş, kota tipi örnekleme kullanılmış, 300 kişiye ulaşılmıştır. Araştırma verileri SPSS for Windows paket programı ile bilgisayar ortamına aktarılmış ve analiz edilmiştir. Tanımlayıcı istatistikler kesikli veriler için sayı ve yüzde, sürekli değişkenler için ortalama+standart sapma olarak gösterilmiştir. İstatistiksel karşılaştırmalarda ki-kare ve t testleri kullanılmıştır. BULGULAR: Araştırma grubunun bazı sosyodemografik özellikleri incelendiğinde katılımcıların %56,3’ünü erkeklerin, %43,7’sini kadınların oluşturduğu görülmüştür. Katılımcıların yaş ortalaması 67,7+5,5 olarak bulunmuştur. İlkokul ve altı eğitim düzeyinde olanlar %4,3 bulunmuştur. Katılımcıların; her zaman yaptıklarını belirterek en fazla katıldıkları ilaç kullanım davranışları, aldığı ilaçları takvime işaretleme (%91,7), doktora gitmeden kendi başına ilaç alma (%82,0), arkadaşlarına iyi gelen ilaçları alma (%78,0) olmuştur. Hiçbir zaman cevabı en çok verilen davranışlar ise ilaç kullanmaktan hoşlanmama (%32,0), ilaçları dolabında saklama (%27,3, ve kullandığı ilaçların yararlılığına inanma (%26,7) olmuştur. SONUÇ: Polifarmasi bizim grubumuzdada sık rastlanan bir sorun olarak bulunmuştur. Bu nedenle ileri yaş grubuna hizmet veren hekimler ve diğer sağlık çalışanları yaşlılarda güvenli ilaç kullanımı konusuna dikkatle ve özenle yaklaşmalıdırlar.

Anahtar Kelimeler:

İlaç kullanımı, Tutum, Anketler, Geriatrik değerlendirme, İlaç kullanımının gözden geçirilmesi, Yaşlı

PDF

___

1. Akın G. Gerontoloji. Her Yönüyle Yaşlılık. Ankara. Palme Yayıncılık, 2006.
2. A.J.Schuit.; Physical activity, body composition and healthy ageing; Science & Sports. 2006; 21: 209–213.
3. Ouslander JG. Drug therapy in the elderly. Ann Intern Med. 1998; 95: 711-722.
4. Ken Tabata. Population aging, the costs of health care for the elderly and growth. Journal of Macroeconomics. 2005; 27: 472–493.
5. Öztoprak İ, Aksakal N ve ark. Yaşlı Sağlığı. TC.Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 2002.
6. Agostini JV, Han Ling, Tinetti ME. The relationship between number of medications and weight loss or impaired balance in older adults. J Am Geriatr Soc. 2004; 52: 1719-1723.
7. Işık AT, Doruk H, Mas MR. Yaşlılarda İlaç Kullanım İlkeleri. Klinik Gelişim. 2004; 17(2): 25-31.
8. Bilir N. Yaşlılık Gerçeği. Hacettepe Üniversitesi GEBAM. Ankara. 2004.
9. Gökçe-Kutsal Y. Yaşlanan dünya, yaşlanan toplum,yaşlanan insan. Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni. 2003; 24(2): 3-4.
10. Esengen Ş, Seçkin Ü, Borman P, Bodur H, Kusal Y, Yücel M. Huzur Evinde Yaşayan Bir Grup Yaşlıda Fonksıyonel-Kognıtıf Değerlendirme ve İlaç Kullanımı. Turkish Journal of Geriatrics. 2000; 3(1); 6-10.
11. Bıyık A, Özgür G, Özsoy S, Erefe İ, Emeç A, Özer M, Ergül Ş, Dülgerler S. Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Fiziksel Sağlık Sorunları ve Hastalıklarına Yönelik İlaç Kullanma Davranışları. Turkish Journal of Geriatrics. 2002; 5(2): 68-74.
12. Akıcı A, Kalaça S, Uğurlu MÜ, Çalı Ş, Oktay Ş. Pratisyen Hekimlerin Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2001: 4(3): 100-105.
13. Esengen A, Seçkin Ü, Borman P, Bodur H, Gökçe-Kutsal Y, Yücel M. Drug consumrtion in a group of elderly residents of a nursing home: relationship to cognitive impairment and disability. J Am Med Dir Assoc. 2000; 1(5): 197-201.
14. Gökçe Kutsal Y, Barak A, Baydar T, Karaağaoğlu E, Küçükoğlu S, Tuncer T, Tüzün Ç, Hizmetli S, Dursun N, Şen S, Eyigör S, Sarıdoğan M, Bodur H, Tutoğlu A, Cantürk F, Turhanoğlu A, Arslan Ş, Başaran A. Polypharmacy in Turkish Elderly; A Multicenter Study. Turkish Journal of Geriatrics Geriatrics 2006. International Congress of Elderly Health. Special Issue. 2006.
15. Arslan Gürol G, Eşer İ. Yaşlılara Verilen Eğitimin İlaç Kullanım Uyumuna Etkisinin İncelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2005; 8(3): 134-140.
16. Kutsal YG. Yaşlılarda Çoklu İlaç Kullanımı. Turkish Journal of Geriatrics. Özel Sayı. 2006:37-44.
17. Arslan Ş, Atalay A, Kutsal YG. Yaşlılarda İlaç Tüketimi. Turkish Journal of Geriatrics. 2000; 3 (2): 56-60.