Şemsüddin Semerkandi’nin Beşaratu’l-İşarat Adlı Eserinde Kullandığı Şerh Metodu ve Eserin İlahiyât Bölümünde Varlık ve İlletleri Konusuna Yaklaşımı

İslam felsefe tarihinde felsefi düşünce teşekkül ettikten sonra, büyük filozoflar tarafından yazılan ana metinler üzerine yazılan şerhler uzun bir dönemin geleneği haline geldi. Özellikle İbn Sina sonrası felsefe tarihinde kısmen felsefi düşüncemiz kisvesini değiştirerek bazı kelamcılar tarafından da ele alınmaya başladı. İbn Sina eserleri üzerine yazılan şerhlerin bir kısmı filozof olmayan alimler tarafından yazılmıştır, bu şerhlerin başında Fahraddin Razi’inin el-İşarat ve’t-Tenbihat eseri üzerine yazdığı el-İnârât fi şerhi’l İşarât adlı eseridir. Ancak İbn Sina’nın bu eseri üzerine Razi’den başka alimler de şerh yazmaya yeltenmişlerdir, bizim bu çalışmada araştırma konumuz olan Şemsüttin Semerkandi’nin de Beşaratu’l-İşarat eseri de yazılan şerhlerden birisidir. Semerkandi 13. Yüzyılda şerhgeleneğini devam ettiren bir filozoftur. Ne var ki Semerkandi’nin yazdığı bu şerh Fahraddin Razi ve Nasirüddin Tusi’nin felsefi düşüncemize kazandırdıkları önemli şerhler gibi meşhur olmamıştır. Hatta bugüne kadar akademik çalışmalar dışında matbu hali bulunmamaktadır, biz de bu çalışmamızda Semerkandi’nin yazdığı şerhinin İlahiyat bölümünden yola çıkarak filozofun yöntemini takip ederek felsefi düşüncelerini incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Şemsüddin Sermekandi, İbn Sina, el-İşarat ve’t-Tenbihat, Beşaratu’l-İşarat, İlahiyat

The Commentary Method Of Shams ad-Din Samarqandî in His Bashârât al-Ishârât and His Approach to the Existence and Cause Issues in the Section about al-Ilâhiyât

After the formation of philosophical thought in the history of Islamic philosophy, the commentaries written on the main texts of great philosophers became a tradition for a long time. Especially in the history of philosophy after Avicenna, the way of our philosophical thought changed and some theologians began to discuss philosophical issues. Some commentaries on the works of Avicenna had been written by the scholars who weren’t philosophers. One of the most important commentaries is the work of Fakhr Ad-Din Al-Razî named as Al-İnarat fi Sharh Al-Isharat written on Al-Isharat wa Al-Tanbihat. But scholars out of Al-Razi had attempted to write commentaries on this work of Avicenna. The book Basharat Al-Isharat of Shams Ad-Din Samarqandî which is the topic of this article is one of those commentaries. Samarqandî is a one of thinkers who maintained the commentary tradition in thirteenth century. However, this commentary of Samarqandi had not been very illustrious as much as the commentaries of Fakhr Ad-Din Al-Razi and Nasr Al-Din Tûsî. Moreover, there is not a printed version of it except from academic studies. We will try to analyze the thoughts of the philosopher on the basis of the section about al-İlâhiyât of his commentary by following his methodology.

PDF

___

Alper, Ömer Mahir, “İbn Sina ve İbn Sina Okulu”, İslam Felsefesi Tarih ve Problemleri, İstanbul: İSAM Yayınları 2011.
Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Arifin Esmai’l-Müellifin ve Aşarü’l-Musannifin, Ankara: MEB 1967.
Baga, M. Sami, Şemsüddin Semerkandî ve Beşâratü’ül-İşârât adlı Eserinin Tabiat Bölümü: Tahkik, Tercüme ve Değerlendirmesi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
Durusoy, Ali, “el-İşarat ve’t-Tenbihat”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV, 2001.
İbn Sina, İşaretler ve Tembihler, Ter. Ali Durusoy, Muhittin Macit, Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2014.
İbn Ebu Usaybie, Uyunu’l-Enba fi Tabakati’l-Ettiba, thk. Nizar Rıza, Beyrut: Darü’ Mektebeti’l-Hayat.
Katip Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah, Kesfü'z-Zünun an Esami'lKütüb ve'l-Fünun: Lexicon Bibliographicum et Encyclopedicum, Edited and Translated by Gustavus Fluegel, Lübnan: Dâr es-Sadr, Beyrut 1835.
Rumi, Kadızade, Şerhu Eşkali’t-Te’sîs, İstanbul 1852.
Razi, Fahraddin. Lübabü’l-İşarat ve et-Tenbihat, thk.Ahmed Ferid Mezidi, nşr. Lübnan: Darü’l- Kutübü’l-İlmiyye 2004.
Taşköprülüzade, Ebü'l-Hayr İsamüddin Ahmed Efendi, Mevzuatü'l-Ulum, Thk. Kamil Kamil Bekri, Abdülvahid Ebü'n-Nur, Kahire: Darü'l-Kütübi'l-Hadise, 1968.
Taher, Arsan, Semerkandi’nin Beşaratü’l-İşrarat Adlı Eserinin İlahiyat Bölümünün Tahkik ve Tahlili, Erciyes Üniversitesi: Yüksek Lisans Tezi 2015. Tûsî, Nasruddin, Şerhu’l-İşarat ve’t-Tenbîhât, Thk. Ayetullah Hasanzade Amilî, İran: Matbaa Mektebu’l-İ’lami’l-İslamî, 2005.
Valihocayev, Baturhan, Uluğ Beğ Devri Medreseleri, çev. Kishimjan Eşenkulova, İstanbul: İslam, Tarih, Sanat ve kültürünü Araştırma vakfı, 2004.
Zirkili Hayraddin, El-A'lam: Kamusu Teracimi li-Eşheri'r-Ricâl ve'n-Nisa, Lübnan: Darü’l-İlm li’l-Melayin, 2002.
Tûsî, Nasruddin, Şerhu’l-İşarat ve’t-Tenbîhât, Thk. Ayetullah Hasanzade Amilî, İran: Matbaa Mektebu’l-İ’lami’l-İslamî, 2005.