Meliha Funda AFYONOĞLU, Nur Feyzal KESEN, Medine CANPUNAR, Mustafa YAVUZ

BİREYLERİN ÇOCUK KAYBI VE YAS SÜRECİNİN AİLE SİSTEM TEORİSİ TEMELİNDE SOSYAL HİZMET PERSPEKTİFİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu araştırma çocuğunu kaybetmiş bireylerin yas sürecini aile sistem teorisi temelinde sosyal hizmet perspektifiyle değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırma, nitel araştırma deseniyle ve fenomenolojik yaklaşımla tasarlanmış, çocuğunu kaybetmiş on altı bireyle derinlemesine görüşme yapılmıştır. Görüşmeler sonucunda; yas sürecinde sosyal destek sistemleri, yas ve uyum sürecinde profesyonel sistemler, yas ve uyum sürecinde aile sistemleri ve bireysel alt sistemlerin diğer sistemlerle ilişkisiyle geliştirdikleri başetme mekanizmaları çalışmanın birbirleriyle ilişkili dört temel temasını oluşturmuştur. Ortaya çıkan temalar ve alt temalar doğrultusunda, sosyal hizmet uzmanlarının bu müracaatçı grubuyla çalışırken odaklanmaları gereken sistemler ve etkileşimler belirlenmiştir. Uzmanların sistemlerin etkileşimlerine odaklandıkları kadar bu etkileşimin işlevselliğine ve niteliğine odaklanmaları ve sağlık çalışanlarının bir bütün olarak ölüm süreci ve ailelerle iletişim konusunda farkındalıklarını artırıcı çalışmalar yapılması araştırmanın temel önerilerinden olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Aile sistem teorisi, Sosyal Hizmet, Yas, Çocuk Kaybı, Aile

EVALUATION OF INDIVIDUALS’ CHILD LOSS AND BEREAVEMENT PROCESS ON THE BASİS OF FAMILY SYSTEM THEORY WITHIN THE PERSPECTIVE OF SOCIAL WORK

This research aims to evaluate child loss and bereavement of individuals who lost their child on the basis of family system theory within the perspective of social work. For this aim, the research is designed with a qualitative design and phenomenological approach. In-depth interviews are conducted with sixteen individuals who lost their child. The results of the study indicate four related themes; social support systems in the process of bereavement, professional systems in the process of bereavement, family systems in the process of bereavement and re-integration, and coping mechanisms of individual subsystems in relation with other systems. As a result of these themes, systems and interactions which social workers should focus while working with these client groups are determined. The research suggests that social workers should focus on systems and interactions as well as the quality and functionality of these systems. Awareness-raising activities for health workers about child loss and communication with families is also one of the main suggestions of the study.

Keywords:

Family system theory, Social work, Bereavement, Child loss, Family,

PDF

___

Aho, A. L., Tarkka, M. T., Åstedt-Kurki, P. ve Kaunonen, M. (2009). Fathers' experience of social support after the death of a child. American Journal of Men's Health, 3(2), 93-103.
Aktaş, A. M. (2004). Aile terapisinde sosyal hizmet yaklaşımı. Aile ve Toplum Dergisi, 2(7), 1-10.
Arslan, B. ve Buldukoğlu, K. (2019). Yasın aile üzerine etkilerini azaltmak için uygulanan yas destek programları. Psikiyatride Güncel Programları, 11(3), 402.417.
Baltaş, Z. (2000). Sağlık Psikolojisi: Halk Sağlığında Davranış Bilimleri. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Baykara-Acar, Y. ve Acar, H. (2002). Sistem yaklaşımı, eko-sistem yaklaşımı ve sosyal hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 13 (1), 29–35.
Cohen, S. ve Wills, T. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98(2), 310-357.
Çakır, Y. ve Palabıyıkoğlu, R. (1997). Gençlerde sosyal destek-çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Kriz Dergisi, 5(1), 15-24.
Duyan, V. (2010). Sosyal Hizmet Temelleri, Yaklaşımları ve Müdahale Yöntemleri. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Genel Merkezi.
Erdugan, S. (2019). Koruyucu Aile Modelinde Aile Yaşam Deneyimleri: Aile Sistemleri Teorisi Temelinde Niteliksel Bir Araştırma. Hacettepe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Gizir, C. A. (2006). Bir kayıp sonrasında zorluklar yaşayan üniversite öğrencilerine yönelik bir yas danışmanlığı modeli. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 195-213.
Göka, E. (2014). Hayatın Anlamı Var Mı?. İstanbul: Timaş Yayınları.
Görgü, E. (2005). 3-7 Yaş Arası Otistik Çocuğa Sahip Olan Annelerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri İle Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki. Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Gül, S., Olgunsoylu, B. ve Ünal, Y. (2015). Yetersizliği olan ve normal gelişim gösteren çocuğa sahip ailelerin travma sonrası stres belirtileri ve sosyal destek düzeylerin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 221-245.
Haefner, J. (2014). An application of Bowen family systems theory. Issues in Mental Health Nursing, 35(11), 835-841.
Hallaç, S. ve Öz, F. (2014). Aile kavramına kuramsal bir bakış. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(2), 142-153.
İlerisoy, M. (2012). Aile Sistemleri Kuramı Çerçevesinde İnfertilite Tedavisi Gören Ailelerde Aile Yaşam Döngüsünün Nitel Yöntemlerle Araştırılması, Maltepe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Kara, E. (2016). Yas süreci ve dini danışmanlık. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 251-270.
Karababa, A., Mert, A. ve Çetiner, P. (2018). Üniversite öğrencilerinde psikolojik iyi olmanın bir yordayıcısı olarak benlik ayrımlaşması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 1235-1248.
Kıvılcım, M (2020). Palyatif bakım: çocuklarda ölüm ve yaşam sonu bakım. İçinde Çelik, T. (Ed.), Pediyatrik Palyatif Bakım, s. 659-667. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri.
Kocakaya, R. ve Var, E. (2018). Aile işlevselliği: engelli üyelere sahip aileler örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58), 707-716.
Koyuncu, Ö. (2015). Ebeveyn Kaybı Yaşayan Kişilerde Psikolojik Esneklik Tepkisinin Psiko-sosyal Belirleyicileri: Kaybın Koşulları, Kişinin Kendine, Dünyaya, Geleceğe Yönelik Algısı, Algılanan Sosyal Destek ve Başa Çıkma Stratejileri. Hacettepe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Kreicbergs, U. C., Lannen, P., Onelov, E. ve Wolfe, J. (2007). Parental grief after losing a child to cancer: impact of professional and social support on long-term outcomes. Journal of Clinical Oncology, 25(22), 3307-3312.
Laakso, H. ve Paunonen‐Ilmonen, M. (2002). Mothers' experience of social support following the death of a child. Journal of Clinical Nursing, 11(2), 176-185.
Lang, A., Fleiszer, A. R., Duhamel, F., Sword, W., Gilbert, K. R. ve Corsini-Munt, S. (2011). Perinatal loss and parental grief: The challenge of ambiguity and disenfranchised grief. OMEGA-Journal of Death and Dying, 63(2), 183-196.
Maraş, A. (2014). Komplike yas: Derleme ve vaka çalışması. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 1(1), 41-59.
Nadir, U. (2013). Aile danışmanlığı eğitimlerinde popüler filmlerin kullanımı ve yapısal aile terapisi kuramı ile dalgaların prensi filminin analizi, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 24(1), 129-143.
Özabacı, N ve Erkan, Z. (2014). Aile Danışmanlığı Kuram ve Uygulamalara Genel Bir Bakış. Ankara: Pegem Akademi. Özburun, N. (2018). Genel sistem teorisinden etkilenen aile terapisi modellerin karşılaştırılması. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 1(2), 172-188.
Özkan, Y. ve Kılıç, E. (2013). Aile'nin psiko-sosyal destek ihtiyacını karşılamada yeni bir model önerisi: aile sağlığı merkezlerinde aile psiko-sosyal destek birimi. Sosyal Politika Çalışmaları, 13(7), 25-44.
Soykan, Ç. (2000). Krize Müdahale İlkeleri Çerçevesinde Yas ve Yasa Müdahale. Kriz ve Krize Müdahale, 6, 123-135.
Stewart, E. S. (1995). Family-centered care for the bereaved. Pediatric Nursing, 21(2), 181-187.
Şenelmiş, H. (2006). Ankara Üniversitesi Kriz Merkezine Başvuran Yas Olguları Üzerine Bir Çalışma. Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Teater, B. (2015). Sosyal Hizmet Kuram Ve Yöntemleri: Uygulama Için Bir Giriş. Ankara: Nika Yayınevi.
Tura, G. ve Gül, B. (2020). Yapısal aile sistemleri yaklaşımı açısından Türk sinemasinda aile filmleri: Münir Özkul ve Adile Naşit filmleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 213-221.
Ünal, S. (2013). Sistematik Aile Tedavisinde Temel Kavramlar. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/292607166_Sistemik_Aile_Tedavisinde_Temel_Kavramlar