Tekirdağ İlinde CBS Tabanlı RUSLE Modeli Kullanarak Erozyon Risk Değerlendirmesi

Bu çalışmanın amacı, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı Düzenlenmiş Evrensel Toprak Kaybı Denklemi (RUSLE) yöntemi kullanarak Tekirdağ ilinin erozyon risk sahalarının ve yıllık ortalama toprak kayıp miktarının belirlenmesi ve haritalanmasıdır. Bu amaç çerçevesinde çeşitli kaynaklardan toplanan çok farklı malzemeler yöntem içeriği doğrultusunda birleştirilmiş ve elde edilen sonuçlar arazi çalışmaları ile yerinde kontrol edilmiştir. Sonuçta Tekirdağ ilinin genelinde (% 61.9) çok hafif (Risk 1) erozyon riskinin etkili olduğu tespit edilmiştir. Erozyon daha çok eğim değerlerinin yüksek, zemin örtüsünün zayıf veya tahrip edildiği, vadi yoğunluğunun fazla ve toprak özelliklerinin ince karakterli olduğu alanlarda şiddetli olduğu görülmüştür. İlde yaşanan yıllık ortalama toprak kaybı, 5.26 t/ha'1/y'1 olarak hesaplanmıştır. Belirlenen bu toprak kaybı değeri, Türkiye ortalamasının (6.14 t/ha'1/y") altında olduğu için oldukça olumlu bir durumdur. Bununla birlikte ilde 32 yıllık zaman zarfında (1981-2013) çok hafif, hafif ve çok şiddetli erozyon risk sınıflarında artış, orta, güçlü ve şiddetli erozyon risk sınıflarında ise azalış şeklinde makul bir değişim yaşanmıştır. Ancak il genelinde yine de erozyonu en asgari düzeye indirmek amacıyla bazı tedbirler alınmalıdır. Bütün bu ve buna benzer önlemler alınmazsa ildeki erozyon eskiye benzer bir karakter kazanıp, artabilir. Bu çalışma CBS tekniklerinden yararlanılarak RUSLE yöntemiyle erozyon riskinin belirlenebileceğini göstermiştir.

Using GIS-Based RUSLE Model in Erosion Risk Assessment in Tekirdağ Province

This study aimed at determining and mapping the erosion risk zones and average annual soil loss amount in Tekirdağ province through Geographic Information Systems (GIS) based Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE). To this end, various materials collected from different sources were combined in accordance with the method content. The obtained results were checked in4situ via field surveys. It was concluded that there was a very soft (Risk 1) erosion risk in most of Tekirdağ province (61.9 %). It was seen that erosion was intense mostly in the areas which had high slope values, which had a poor or destroyed ground cover, and where valley density was high and soil had a fine characteristic. Average annual soil loss in the province was found to be 5.26 t/haY¹/yY¹. This soil loss value was quite below the Turkey average (6.14 t/haY¹/yY¹), thereby referring to a positive situation. In addition, it was determined that an increase occurred in very soft, soft, and very intense erosion risk classes while a decrease occurred in medium, strong, and intense erosion risk classes in the 32 year period (198142013). However, despite such positive findings, some measures should be taken across the province in order to minimize erosion. Erosion may acquire a characteristic similar to the one in the past and increase, if such measures are not taken. The present study also demonstrated that erosion risk might be determined via GIS4based RUSLE method

PDF

___

Al4Quraishi,! A.!M.! F.! 2003.! Soil! Erosion! Risk! Prediction! with! RS!and!GIS! for! the Northwestern! Part! of!Hebei! Province,!China.!Pakistan!Journal!of!Applied!Sciences! 3!(10412):!6594669.
Altın,! B.! N.,! Eldeniz,! Ş.,! Kayacılar,! C.! 1992.! Hayrabolu! Dolayının! Jeomorfolojik! ve! Neotektonik! Gelişimi4 Ergene! Nehri! Havzası! Güneyi,! Trakya,! İ.! Ü.! Deniz! Bilimleri!ve!Coğrafya!Enstitüsü!Bülten!9!(9):!2994307.
Altınbaş,! Ü.,! Çengel,! M.,! Uysal,! H.,! Okur,! B.,! Okur,! N.,! Kurucu,! Y.,! Delibacak,! S.! 2008.! Toprak! Bilimi.! Ege! Üniversitesi!Ziraat!Fakültesi!Yayınları!No:!557,!İzmir.
Atalay,! İ.! 2011.! Toprak! Oluşumu,! Sınıflandırması! ve! Coğrafyası.! 5.! Baskı,! Meta! Basım! Matbaacılık! Hizmetleri,!İzmir.
Aydın,! M.,! Kılıç,! Ş.! 2010.! Toprak! Bilimi.! Nobel! Yayın! Dağıtım!Ltd.!Şti.,!Ankara.
Bergsma,! E.,! Charman,! P.,! Gibbons,! F.,! Hurni,! H.,! Moldenhauer,! W.! C.,! Panichapong,! S.! 1996.!
Terminology! for! Soil! Erosion! and! Conservation.!
International! Society! of! Soil! Science!Grafisch! Service! Centrom,!Wageningen.
Cürebal,!İ.,!Ekinci,!D.!2006.!Kızılkeçili!Deresi!Havzasında! CBS! Tabanlı! Rusle! (3D)! Yöntemiyle Erozyon! Analizi.! Türk!Coğrafya!Dergisi!47:!1154130.
Çakal,!M.!A.,!Özlü,!A.,!Birhan,!H.,!Bakır,!H.,!Gültepe,!N.! Z.,!Ayday,!C.!(1997).!Tortum!Gölü!Havzasının!Uzaktan! Algılama! ve! Coğrafi! Bilgi! Sistemiyle! Erozyon! Risk! Haritasının!Hazırlanması.!Türkiye’nin!Erozyon!Sorunu! ve! Adana’nın! Yeri! Kongresi,! Çağrılı! Bildiriler,! Proje! Tasarımları,! Önlem! ve! Öneriler! Kitabı,! 5–6! Aralık! 1997,!Adana.
Desmet,! P.! J.! J.,! Govers,! G.! 1996.! A! GIS4procedure! for! automatically! calculating! the! USLE! LS4factor! on! topographically! complex! landscape! units.! Journal! of! Soil!and!Water!Conservation!51!(5):!4274433.
Doğan,!O.!1987.!Türkiye!Yağışlarının!Erosiv!Potansiyeli.! T.C.!Tarım!ve!Köyişleri!Bakanlığı!Köy!Hizmetleri!Genel! Müdürlüğü!Yayınları,!Ankara.
Doğan,! O.,! Küçükçakar,! N.,! Cebel,! H.,! Akgül,! S.! (2000).!
Türkiye! Büyük! Toprakları! “K”! Faktörleri.! Köy!
Hizmetleri! Genel! Müdürlüğü! Ankara! Araştırma! Enstitüsü!Müdürlüğü!Yayınları,!Ankara.
Dönmez,! Y.! 1990.! Trakya’nın! Bitki! Coğrafyası.!
Genişletilmiş! İkinci! Baskı,! İstanbul! Üniversitesi!
Yayınları! No:! 3601,! Coğrafya! Enstitüsü! Yayınları! No:! 51,!İstanbul.
Efe,! R.,! Ekinci,! D.,! Cürebal,! İ.! 2008.! Erosion! Analysis! of! Şahin! Creek! Watershed! (NW! of! Turkey)! Using! GIS! Based! on! RUSLE! (3D)! Method.! Journal! of! Applied! Science!8!(1):!49458.
Ekinci,! D.! 2007.! Estimating! of! Soil! Erosion! in! Lake! Durusu!Basin!Using!Revised!USLE!3D!with!GIS.!Çantay! Press,!İstanbul.
Ekinci,!H.!1990.!Türkiye!Genel!Toprak!Haritasının!Toprak! Taksonomisine! Göre! Düzenlenebilme! Olanaklarının! Tekirdağ! Bölgesi! Örneğinde! Araştırılması.! Doktora! Tezi,! Çukurova! Üniversitesi! Fen! Bilimleri! Enstitüsü! Toprak!Anabilim!Dalı,!Adana.
Ergene,!A.!1997.!Toprak!Biliminin!Esasları.!Genişletilmiş! Yedinci!Baskı,!Öz!Eğitim!Basın!Yayın!Dağıtım!Ltd.!Şti.,! Konya.
Erkal,!T.,!Yıldırım,!Ü.!2012.!Soil!Erosion!Risk!Assessment! in! the! Sincanlı! Sub4Watershed! of! the! Akarçay! Basin! (Afyonkarahisar,!Turkey)!Using!the!Universal!Soil!Loss! Equation!(USLE).!Ekoloji!21!(84):!18429.
Gençtan,! T.! 2012.! Tarımsal! Ekoloji.! T.C.! Namık! Kemal! Üniversitesi!Genel!Yayın!No:!6,!Ders!Kitabı!Yayın!No:! 3,!Tekirdağ.
Günay,! A.! 2007.! Tekirdağ’ın! İklim! Özellikleri.! Yüksek! Lisans! Tezi,! İstanbul! Üniversitesi! Sosyal! Bilimler! Enstitüsü!Coğrafya!Anabilim!Dalı,!İstanbul.
Güngördü,! M.! 1999.! Marmara! Bölgesinin! Bitki! Coğrafyası.! İstanbul! Üniversitesi! Edebiyat! Fakültesi! Yayınları!No:!3416,!İstanbul.
Gürpınar,! E.! 1994.! Bir! Çevresel! Analiz! Örneği! Trakya.! Der!Yayınları,!İstanbul.
Hickey,!R.!2000.!Slope!Angle!and!Slope!Length!Solutions! for!GIS.!Cartography!29:!148.
Işık,! Ü.! 2007.! Nusratlı4Yağcı4Tekirdağ! arasındaki! bölgenin! hidrojeolojisi.! Yüksek! Lisans! Tezi,! İstanbul! Teknik! Üniversitesi! Fen! Bilimleri! Enstitüsü! Jeoloji! Mühendisliği! Anabilim! Dalı! Uygulamalı! Jeoloji! Programı,!İstanbul.
İrvem,! A.,! Topaloğlu,! F.,! Uygur,! V.! 2007.! Estimating! spatial! distribution! of! soil! loss! over! Seyhan! River! Basin!in!Turkey.!Journal!of!Hydrology!336:!30437.
Jain,! M.! K.,! Kothyari,! U.! C.! 2000.! Estimation! of! soil! erosion! and! sediment! yield! using! GIS.! Hydrological! Sciences!Journal!45!(5):!7714786.
Jordan,! G.,! Rompaey,! A.! V.,! Szilassi,! P.,! Csillag,! G.,! Mannaerts,! C.,! Woldai,! T.! 2005.! Historical! land! use! changes! and! their! impact! on! sediment fluxes! in! the! Balaton!basin!(Hungary).!Agriculture, Ecosystems!and! Environment!108: 1194133.
Jun4ling,!L.,!Chun4hui,!Z.,!Gang,!Z.,!Zhong4yang,!L.!2012.! Quantitative!Study!of!Soil!Erosion!in!Henan!Province! Based! on! GIS.! Key! Engineering! Materials! 500:! 1364 141.
Karabulut,! M.,! Küçükönder,! M.! 2008.! Kahramanmaraş! Ovası! ve! Çevresinde! CBS! Kullanılarak! Erozyon! Alanlarının!Tespiti.!KSÜ!Fen!ve!Mühendislik!Dergisi!11! (2):!14422.
Karaoğlu,! M.! 2013.! Iğdır! Yöresi! Topraklarının! Erozyon! Açısından! Değerlendirilmesi.! Iğdır! Üniversitesi! Fen! Bilimleri!Enstitüsü!Dergisi!2 (1):!23430.
Lee,!G.!S.,!Lee,!K.!H.!2006.!Scaling!effect! for!estimating! soil! loss! in the! RUSLE! model! using! remotely! sensed geospatial! data! in! Korea.! Hydrol.! Earth! Syst.! Sci.! Discuss.!3: 1354157.
Mcdonald,!R.!C.,!Isbebi,!R.!F.,!Speight,! J.!G.,!Walker,! J.,! Hopkins,!M.! S.! 1984.! Australian! soil! and! land! survey! field!handbook.!Inkata!Press!Pty.!Ltd.,!Melboume.
Mitasova,!H.,!Hofieka,!J.,!Zlocha,!M.,!Iverson,!L.!R.!1996.! Modeling! topographic! potential! for! erosion! and! deposition! using! GIS.! International! Journal! of! Geographic!Information!Systems!10:!6294641. Morgan,! RPC! (2005)! Soil! Erosion&Conservation.! Blackwell!Publishing,!USA.
Özşahin,! E.! 2009.! Marmara! Denizi! Havzası! Deltaları.! Yüksek! Lisans! Tezi,! İstanbul! Üniversitesi! Sosyal! Bilimler!Enstitüsü!Coğrafya!Anabilim!Dalı,!İstanbul.
Pandey,! A.,!Mathur,! A.,!Mishra,! S.! K.,!Mal,! B.! C.! 2009.! Soil! erosion! modeling! of! a! Himalayan! watershed! using! RS! and! GIS.! Environmental! Earth! Sciences! 59:! 3994410.
Renard,! K.!G.,!Foster,!G.!R.,!Weeies,!G.!A.,! Porter,! J.! P.! (1991).! RUSLE:! revised! universal! soil! loss! equation.! Journal!of!Soil!and!Water!Conservation!46:!30433.
Renard,!K.!G.,!Foster,!G.!R.,!Weesies,!G.!A.,!McCool,!D.! K.,!Yoder,!D.!C.!1997.!Predicting!soil!erosion!by!water:! a! guide! to! conservation! planning! with! the! revised! universal! soil! loss! equation! (RUSLE).! Agriculture! Handbook!No:!703,!USDA,!Washington,!DC.
Şengör,! A.! M.! C.! 2011.! İstanbul! Boğazı! Niçin! Boğaziçi’nde!Açılmıştır?,!Fiziki!Coğrafya!Araştırmaları;! Sistematik! ve! Bölgesel,! Türk! Coğrafya! Kurumu! Yayınları!No:!5,!s.:!574102,!İstanbul.
Tağıl,! Ş.! 2007.! Tuzla! Çayı! Havzasında! (Biga! Yarımadası)! CBS4Tabanlı! RUSLE! Modeli! Kullanarak! Arazi! Degradasyonu! Risk Değerlendirmesi.! Ekoloji! 17:! 114 20. Tağıl,! Ş.! 2009.! Çakırdere! ve! Yahu! Dere! Havzalarında! (Balıkesir)! Toprak! Kaybının! Mekânsal! Dağılışı! ve! Etkileyen! Faktörler.! Balıkesir! Üniversitesi! Sosyal! Bilimler!Enstitüsü!Dergisi!12!(22):!23439.
Taysun,! A.,! Çanga,! M.! R.,! Uysal,! H.,! Erpul,! G.! 1995.!
Toprak! Erozyonu! ve! Korunma! Önlemleri.! Türkiye! Ziraat! Mühendisliği! Teknik! Kongresi,! T.! C.! Ziraat! Bankası!Kültür!Yayınları!No:!26,!Ankara.
Tombuş,!F.!E.,!Yüksel,!M.,!Şahin,!M.,!Ozulu,!İ.!M.,!Coşar,! M.! 2012.! Assessment! Of! Soil! Erosion! Based! On! The! Method!USLE;!Çorum!Province!Example.!FIG!Working! Week!2012 Knowing!to!manage!the!territory,!protect! the! environment,! evaluate! the! cultural! heritage Rome,!6410!May!2012,!pp.:!1411,!Italy.
Wells,! M.! 1988.! A! method! of! assessing! water! erosion! risk! in! land! capability! studies–swan! coastal! plain! &! darling! range.! Resource! management! technical! report! No:! 73,! Government! of! Western! Australia,! ISSN:!072943135,!January.
Xie,! Y.,! Lin,! J.! 2010.! RUSLE! Model! Based! Quantitative! Evaluation! on! the Soil! Erosion! of! Wen! County! of! Gansu Province,! China.! Geoinformatics,! 2010! 18th! International!Conference!on Date!of!Conference,!184 20!June!2010,!pp.:!146,!Beijing.
Yue4qing,! X.,! Jian,! P.,! Xiao4mei,! S.! 2009.!Assessment! of! soil!erosion!using!RUSLE!and!GIS:!a!case!study of!the! Maotiao! River! watershed,! Guizhou! Province,! China.! Environ! Geol! (2009)! 56: 164341652.