Papatya (Matricaria chamomile L.)'dan elde edilen renkler ve bu renklerin bazı haslık özellikleri

Papatyalar, Synandrae (Campanulatae) takımının, Compositaè (Topluçiçekgiller) familyasndan bitkiler olup Anthemis cinsine mensup olanlar yanında Matricaria cinsine mensup olanlar da vardır. Bu araştırmanın amacı farklı mordanlar, mordan karışımları ve mordansız boyama yöntemleri ile papatya bitkisinden elde edilen renkleri belirlemek, bu renklerin ışık, sürtünme, ıslak ve kuru su damlası haslık değerlerini tayin etmek ve bir katalog oluşturmaktır. Bu amaçla papatya bitkisi kullanılarak materyal bölümünde belirtilen mordanların her biri yün ağırlığına göre % 3 oranında alınmış ve 15 mordanlı, bir mordansız olarak toplam 16 boyama yapılmıştır. Bu boyamalar sonucunda demir sülfat mordanının papatya ile en iyi renkleri veren mordan olduğu belirlenmiş ve demirsülfat mordanı sabit tutulup diğer mordanların her biri ile ayrı ayrı eşit oranda karıştırılarak (% 1,5 demirsülfat + % 1.5 diğer mordan, toplam % 3 mordan oranı) 14 boyama yapılmıştır. Bu araştırmada toplam 30 boyama yapılarak papatya bitkisi ile halıcılıkta en çok kullanılan renkler ve tonları elde edilmiştir. Renklerin ışık haslık değerleri 1 ile 6 arasında bulunmuştur. Sürtünme haslık değerleri 1-2 ve 4-5 arasındadır. Bu değerler iyi ve orta düzeydedir. Islak su damlası haslık değeri 3 ve 5 arasında olup bu değerler iyi ve orta düzeydedir. Kuru su damlası haslık değeri 4-5 ve 5 arasında olup bu değerler iyi düzeydedir. Mordanlar tek başına kullanıldığında renk tonları çok çeşitli ancak ışık haslık düzeyleri düşük, demir sülfat mordanı sabit tutulup diğer mordanlarla karışık olarak kullanıldığında ise renk tonları çeşitli ve haslık değerleri yüksek bulunmuştur.

A recearch on the colors obtained from cahamomile (Matrcaria chamomile L.) and their fastness values

Chamomiles are plants of the class Synandrae (Campanulatae), the family Compositae and the genus Anthémis or Matricaria. The aim of this research is to determine colors obtained from chamomile with different mordants and mordant mixtures and without mordant to determine these colors' fastness values such as light, friction and wet and dry water drop fastness, and to form a color catalogue. Firstly, 16 dyeings were done using chamomile at a rate of 100%, with mordants indicated in "Materials" chapter at a rate of 3% according to wool weight and without mordant. As a result of these dyeing processes, it was determined that ferro sulfate mordant gave the best color. Therefore by mixing ferro sulfate mordant with the other mordants at the same ratio (1.5 % forro sulfate +1.5 % other mordant, a total of 3 %) 14 dyeings were done. Thus, it was determined that fastness values of colors are increased and different color tones were found. In this research a catalogue was formed by colors obtained from chamomile with a total of 30 dyeings. The light fastness values of the colors obtained from chamomile were generally between 1 and 6. When mordants were used alone, light fastness values were at low levels. When mordants were used in mixture they were at the best level. The friction fastness values of the colors obtained from chamomile were generally between 1-2 and 4-5. These values were good or middle. The water drop wet fastness values of the colors obtained from chamomile were generally between 3 and 5. The water drop dry fastness values of the colors were generally 5. These values were good.

PDF

___

Anonim, 1978b. Boyalı ya da Baskılı Tekstil Mamulleri İçin Renk Haslığı Deney Metodları-Su Damlasına Karşı Renk Haslığı Tayini. Türk Standartları Enstitüsü Yayınları. TS 399/Mart 1978, Ankara.
Anonim, 1991. Bitkilerden Elde Edilen Boyalarla Yün Liflerinin Boyanması" T.C. San. ve Tic. Bakanlığı. Küç. Sanl. San. Bölg.ve Sit. Gen. Müdürlüğü. Ankara.
Anonim, 2001. http://www.msinp.com, /herbs/camomile/html. Erişim tarihi: 26.01.2001.
Anonim, 1984b. Tekstil Mamullerinin Renk Haslığı Tayinlerinde Lekelenmenin ve Solmanın Değerlendirilmesi İçin Gri Skalaların Kullanma Metodları. TSE Yayınları. TS 423/Mart 1978, Ankara.
Anonim, 1970. DİN 5033 Farbmesung Begriffe der Farbmetrik Deutschland.
Anonim, 1978a. Boyalı ya da Baskılı Tekstil Mamulleri İçin Renk Haslığı Deney Metodları-Sürtünmeye Karşı Renk Haslığı Tayini. TSE Yayınları. TS 717/Mart 1978, Ankara.
Anonim, 1984a. Boyalı ve Baskılı Tekstil Mamulleri İçin Renk Haslığı Deney Metodları-Gün Işığına Karşı Renk Haslığı Tayini Metodu. TSE Yayınları. TS 867/Ekim 1983, Ankara.
Baytop, T. 1963. Türkiye'nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri. İstanbul Üniv. Yayınları. İsmail Akgün Matbaası. İstanbul.
Baytop, T. 1994. Türkçe Bitki İsimleri Sözlüğü. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurmu. Türk Dil Kurumu Yayınları: 578. Ankara.
Hamner, B., 1999. Chemical substitution in the Nepal carpet industry. J. of Industrial Ecology, 2, 4.
Harmancıoğlu, M. 1955. Türkiye'de Bulunan Önemli Bitki Boyalarından Elde Olunan Renklerin Çeşitli Müessirlere Karşı Yün Üzerinde Haslık Dereceleri. Ankara Üniv. Yayını: 77/41. Ankara Üniv. Basımevi. Ankara.
Karamanoğlu, K. 1973. Farmasotik Botanik. Eczacılık Fak. Yayınları Sayı: 24, Ankara.