Osmanlı Mutfak Kültüründe Balık Tüketimi ve Dolma Zeytin Turşusunun Kırsal Turizm Gastronomisine Kazandırılması Üzerine Bir Çalışma
Gastronomi, yeme içme alanları ile veya gıdanın tarladan sofralara gelmesine kadar yaşadığı serüvenler ile sınırlı değildir. Gastronomi, yiyecek ve içeceklerin sofralara gelmesine kadar geçtiği işlemler ve sonrasında sofralarda bulduğu gerek kültürel gerekse fiziksel anlamların bütünüdür. Bu disiplin, kültür, bilim, sanat gibi birçok alanı birleştirmektedir. Turizm kavramı gastronomide oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, kırsal turizm bağlamında, sahil kentlerinde deniz ürünlerinin çokça tüketilmesi göz ününde bulundurularak, öncelikle Osmanlı mutfak kültüründe balık tüketimine değinilmiştir. Turistik önem taşıyan kıyı kentlerinin mutfak kültürlerine bakıldığında, balık tüketiminin beslenme alışkanlıklarında fazlaca yer edindiği bilinmektedir. Bu açıdan, 1882 yılında yayınlanmış olan Ayşe Fahriye Hanım’ın Ev Kadını adlı yemek kitabında bulunan ‘’Dolma Zeytin’’ turşusunun kırsal turizm gastronomisine kazandırılabilirliğinin belirlenmesi amacıyla, lezzet profili analizi yöntemi ile duyusal analizi yapılmıştır. Yapılan analizler ışığında, dolma zeytin turşusunun eğitimli panelistlerden geçer not aldığı belirlenmiştir. Tarihimizde var olan ancak günümüzde unutulmuş bu turşu çeşidini gastronomik açıdan değerlendirmek ve tüketilebilirliğini yaptamak için yapılan bu çalışma; ‘’Dolma Zeytin’’ turşusunun kırsal turizm gastronomisine kazandırmak adına yapılan bir ön değerlendirme çalışması niteliğindedir.
___
- Bilgin, A. (2004). Osmanlı Saray Mutfağı.
İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Bilgin, A. (2008). Klasik Dönem Osmanlı Saray
Mutfağı. A. Bilgin, & Ö. Samancı içinde, Türk Mutfağı (s.
87). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Ciğerim, N. (2001). Bati ve Türk Mutfağı’nın
Gelişimi, Etkileşimi ve Yiyecek-İçecek Hizmetlerinde Türk
Mutfağının Yerine Bir Bakış. K. Toygar içinde, Türk Mutfak
Kültürü Üzerine Araştırmalar (s. 56). Ankara: Türk Halk
Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
- Çakır, A., & Çakır, G. (2012). Kırsal Kalkınmayı
Sağlayıcı Bir Unsur Olarak Şarköy ve Çevresinde Kırsal
Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi. KMÜ Sosyal ve
Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 22(14), 53-60.
- Çeken, H. (2015, 2 10). Turizmin Bölgesel
Kalkınmaya Etkisi Üzerine Teorik Bir İnceleme. Afyon Kocatepe
Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 10(2), 293-366.
- Doğan, F. (2011). Osmanlı’da Boğaziçi’nde
Balıkçılık (18. yüzyıl-20. yüzyıl). Journal of History
School(10), 39-57.
- Gıda Manya. (tarih yok). 04 12, 2017 tarihinde
Kavanoz-Konserve: http://www.gidamanya.com/Gurme-
212-Badem-Dolgulu-Yesil-Zeytin-500gr,PR-191.html adresinden
alındı
- Gökdeniz, A., Erdem, B., Dinç, Y., & Oğuz, S. Ç.
(2015, 3 1). Gastronomi Turizmi; Ayvalık’ta Yerli Turistler
Üzerine Görgül Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy
Studies, 14-29.
- Güvenç, B. (1999). Kültür, Yemek ve Yemek Kültürü.
S. Arsel içinde, Eskimeyen Tatlar (s. 16). İstanbul: Vehbi
Koç Vakfı.
- Haydaroğlu, İ. (2003). Osmanlı Saray Mutfağından
Notlar. Tarih Araştırmaları Dergisi, 22(34), 7.
- Hisarönü Zeytin Ürünler. (tarih yok). 04 12, 2017
tarihinde Hisarönü Zeytin: http://www.hisaronuzeytin.com/
tr/urunler.html adresinden alındı
- Jefefood. (tarih yok). 04 12, 2017 tarihinde Jefefood
Ürünler: http://www.jefefood.com/urunlerimiz?dil=tr
adresinden alındı
- Kamil, M. (2015). Melceü’t-Tabbahin. (G. Kut, &
T. Kut, Dü) İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu .
- Kesici, M. (2012). Kırsal Turizme Olan Talepte
Yöresel Yiyecek ve İçecek Kültürünün Rolü. KMÜ Sosyal
ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(14), 33-37.
- Kut, G. (1999). Türklerde Yeme-İçme Gelenekleri
ve Kaynakları. S. Arsel içinde, Eskimeyen Tatlar (s. 41-67).
İstanbul: Vehbi Koç Vakfı.
- Kütükoğlu, M. (1983). Osmanlılarda Narh
Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri. İstanbul: Enderun
Kitabevi.
- Sarı, N. (2008). Osmanlı Tıbbında Besinlerle Tedavi
ve Sağlıklı Yaşam. A. Bilgin, & Ö. Samancı içinde, Türk
Mutfağı (s. 137-149). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayınları.
- Schick, İ. C. (2015). Aile Aşçısı. İstanbul: RGK
Yayınları.
- Şavkay, T. (1999). Medeniyet ve Coğrafya
Değişmeleri Çerçevesinde Türk Mutfağı. S. Arsel içinde,
Eskimeyen Tatlar (s. 136). İstanbul: Vehbi Koç Vakfı.
- Tez, Z. (2012). Lezzetin Tarihi. İstanbul: Hayykitap.
- Tosun, M. N. (2016). Aşçıbaşı. (P. M. Işın, Çev.)
İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Ünsal, A. (2010). Boğaz’ın Beş Efendisi: Lüfer,
Palamut, Levrek, Tekir ve İstavrit’e Dair. İstanbul: Yapı
Kredi Yayınları.
- Ünver, S. (1952). Fatih Devri Yemekleri. İstanbul:
İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü.
- Yerasimos, M. (2002). 500 yıllık Osmanlı Mutfağı.
İstanbul: Boyut Yayınları.
- Yerasimos, M. (2009). Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde
Balıklar ve Diğer Su Ürünleri. Yemek ve Kültür(
16), 49-75.
- Yetim, H., & Kesmen, Z. (2009). Gıda Analizleri.
Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
- Yılmaz, G. Ö., & Gürol, N. K. (2012). Balıkesir
İlinin Kırsal Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi.
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik
Araştırmalar Dergisi, 23(14), 23-32.