Cemal Paşa’nın Eşi Seniha Hanım’ın Hatıraları

Hatıralar, yakın tarihimizin aydınlatılmasında son derece büyük öneme sahiptirler. Genellikle dönemin devlet adamları, gazeteci ve yazarları tarafından kaleme alınan hatıralar; yapılan icraatları haklı gösterme, eleştirilere cevap verme gibi bir rol üstlenmiş olsa da resmî belgelere ve basına yansımamış pek çok olayın gün yüzüne çıkartılmasına yardımcı olmaktadırlar. Devlet adamlarımızın çok az bir bölümünde olan hatırat yazma geleneği, eş ve çocuklarında ise neredeyse hiç görülmeyen bir durumdur. İttihat ve Terakki lider kadrosundan en kapsamlı hatırata sahip olan Naciye Sultan dışında Cemal Paşa’nın eşi Seniha Hanım ve Talat Paşa’nın eşi Hayriye Hanım’ın döneme ilişkin hatıralarını, kendi elleriyle kalem almamış olsalar da basın ve yayın organlarında kamuoyu ile paylaşmış olmaları tarihimizde ender görülen hadiselerdendir. Çalışmamızın amacı öncelikle Seniha Hanım’ın çeşitli vesilelerle bazı yayın organlarında ifade etmiş olduğu Cemal Paşa ile ilgili hatıralarını bir araya getirmek, daha sonra da hatıraların ayrıntılı bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu sayede İttihat ve Terakki dönemine ait karanlıkta kalmış bazı hususlar daha iyi anlaşılmış olacaktır. Yapmış olduğumuz çalışma alanında bir ilktir ve devlet adamları dışında, eşlerinin hatıratının da yakın tarihimizin anlaşılması açısından büyük bir öneme sahip olduğu ve mutlak surette değerlendirilmesi gerektiği iddiasındadır.

Anahtar Kelimeler:

Seniha Hanım, İttihat ve Terakki, Cemal Paşa, Enver Paşa, Talat Paşa

Memories of Cemal Pashas’s Wife Seniha Hanım

Memories are of great importance in illuminating our recent history. Memoirs, generally written by statesmen, journalists, and writers of the period; Although they have undertaken a role such as justifying the actions taken and responding to criticism, they help to bring to light many events that have not been reflected in official documents and the press. The tradition of writing memoirs, which is very few of our statesmen, is a situation that is almost never seen in their spouses and children. Apart from Naciye Sultan, who has the most comprehensive memoirs from the leadership of the Union and Progress, it is rare in our history that Cemal Pasha's wife Seniha Hanım and Talat Pasha's wife Hayriye Hanım shared their memories of the period with the public in the press and media organs, even though they did not have a pen with their own hands. is one of the events. The aim of our study is primarily to gather the memories of Mrs. Seniha about Cemal Pasha, which she has expressed on various occasions in some publications, and then to make a detailed evaluation of the memories. In this way, some obscure issues of the Union and Progress period will be better understood. The work we have done is a first in its field and claims that apart from statesmen, the memories of their spouses are of great importance in terms of understanding our recent history and should be evaluated absolutely.

Keywords:

Seniha Hanım, , Union and Progress, Cemal Pasha, , Enver Pasha, , Talat Pasha.,

PDF

___

ADIVAR, Halide Edip, Memoirs of Halide Edip, London 1926.
________, Mor Salkımlı Ev, (Yayına Haz. Mehmet Kalpaklı- Gülbün Türkgeldi), Özgür Yay., İstanbul 2004.
ARTUÇ, Nevzat. Cemal Paşa Askeri ve Siyasi Hayatı, (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş İkinci Baskı), TTK Yay., Ankara 2019.
______, “Mustafa Kemal Paşa’nın Cemal Paşa Ailesine Sahip Çıkma Meselesi”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sa. 51, Isparta 2020, s. 47-60.
CEMAL PAŞA, Hatıralar, (Tamamlayan ve Tertipleyen Behçet Cemal), Selek Yay., İstanbul 1959.
CEMAL, Hasan. Hayat İşte Böyle Geçip Gidiyor, Everest Yay., İstanbul 2018.
ESLER, Suzan. “Cemiyet Hayatımızda Çığır Açan Kadınlar: Seniha Cemal”, Resimli Hayat, Sa. 23, Mart 1954, s. 26-27.
HIZLAN, Doğan Hızlan, “Bu Romanı Ancak Selim İleri Yazabilir”, Hürriyet. com. tr, 15 Şubat 2004.
KOLOĞLU, Orhan. “İttihatçı eşi Olmanın Ağır Bedeli”, Popüler Tarih, Sa. 42, Şubat 2004, s. 46-47.
KANDEMİR, Feridun. “Cemal Paşa’nın son Günleri”, Yedigün, No. 84, 85, 86, 17-24-31 Ekim 1934, s. 15-16, 6-7, 14-15.
__________________. “Eşi Hayriye Hanım Talat Paşa’yı Anlatıyor”, Yakın Tarihimiz, C. 2, Sa. 20, 12 Temmuz 1962, s. 193-195.
MİLANLIOĞLU, Neval. Emine Naciye Sultan’ın Hayatı (1896-1957), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2011.
Naciye Sultan, Enver Paşa’nın eşi Naciye Sultan’ın Hatıraları Acı Zamanlar, (Yayına Haz. Gazi Aşiroğlu), Burak Yayınları, İstanbul 1990.