Antik Çağ’ın Damak Tadı Düşkünü Yazarları

Hellen ve Roma toplumlarında damak tadına düşkün kişilerin lezzet arayışlarının incelendiği bu çalışmanın amacı adı geçen uygarlıkların yeme-içme alışkanlıklarındaki eğilimleri incelemek ve eğer varsa bu eğilimleri belirleyen kişileri ve toplum içindeki statülerini irdelemektir. Konuyla ilgili bilgiler M.Ö. III. yüzyıldan M.S. IV. yüzyıla kadar uzanan bir zaman diliminde Arkhestratos, Athenaios ve Apicius gibi Hellen ve Roma kökenli yazarlar tarafından kaleme alınmış tematik eserlerde bulunmaktadır. Buna ek olarak her iki toplumun hiciv ve komedi yazarlarının eserleri de konuya ilişkin eleştirel bilgiler içermektedir. Çalışmamızda adı geçen eserlerden örnekler verilip yazarın konuya bakışı değerlendirilmeye çalışılacaktır. Yazarlar arasındaki sıralama kronolojiye göre değil konu sınıflandırmasına göre yapılmıştır. Makale tek başlık altında toplanmış, konunun değerlendirmesi ise ayrı bir başlık altında ele alınmıştır. Bu çalışmanın sonunda adı geçen toplumların içinde sosyal statü farklılıklarına bağlı olarak yeme-içme alışkanlıklarında da farklılıklar bulunduğu, her sınıfa uygun yeme içme önerilerinin farklı yazarlar tarafından yapıldığı anlaşılmıştır. İkincil olarak toplumun üst sınıfına yönelik, zengin içerikli ve pahalı yiyecekleri tanıtan ve lüks tüketimin öncüleri olan yazarlar, filozoflar ve hicivciler tarafından eleştirilmişlerdir. Son olarak doğuya olan ilginin artmasıyla birlikte Hellen ve Roma toplumlarının yemek alışkanlıklarında değişim yaşanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Damak Tadı, Antik Çağ, Beslenme, Athenaios, Apicius

The Taste Follewer Writers of Ancient History

The purpose of this study, which is based on how people with high palatal delight in the Hellenic and Roman societies seek different tastes, is to examine the trends in the eating-drinking habits of the said civilizations, and emphasize the individuals that set such trends, if any, and their social statuses. The related information can be found in the thematic literature, written by the Hellenic and Roman authors such as Archestratos, Athenaios and Apicius in the period from III. century B.C. to the IV. century A.D. Additionally, the works of the satirists and comedy authors in both societies also include critical information thereabout. Our study includes quoted passages and examples from the works mentioned above, and assesses the authors’ approach to such matters. The ancient authors are not listed chronologically, on the contrary, their list is based on the classification of the related themes. The article is grouped under one heading only, while it is assessed under a different heading. This study leads us to three basic consequences: Fist of all it is concluded that depending on their different social statutes, there are differences in the eating-drinking habits of the said societies, and the eating and drinking suggestions are made by different authors in accordance with such differences in each class. Secondly the authors addressing the upper class of the society, introducing expensive food with rich content, and being the pioneers of the luxurious consumption have been lampooned by the philosophers and satires. At the last the eating habits of the Hellenic and Roman societies have changed due to the increasing interest towards the east.

Keywords:

Apicius, Arkhestratos Athenaios, Cato, Columella, Eating and Drinking Customs, Ancient Western Civiliations,

PDF

___

A. Keaveney, Lucullus a Life, London & Newyork, 1992.
Ahmet, Uhri, Boğaz Derdi, İstanbul, 2011.
Andrew, Dalby ve S. Grainger, Antikçağ Yemekleri ve Yemek Kültürü Çev. B. Avunç, İstanbul, 2001.
Andrew, Dalby, Apicius, The Cambridge Dictionary of Classical Civilizations, 2009, Cambridge, p. 56-57.
Andrew, Dalby, Archestratos Where and When, Food in Antiquity, Eds. J. Wilkins et al. Exeter, 2003ª, p. 400-412.
Andrew, Dalby, Food in the Ancient World from A to Z, UK, 2003ᵇ.
Andrew, Dalby, Siren Feast: A History of Food and Gastronomy in Greece, London ve New York, 1996.
Apicius, De re Coquinaria: A Critical Edition with an Introduction and English Translation. Translation by. C. Grocock ve S. Grainger, Great Britain, 2006.
Arkhestratos, Fragments From the Life of Luxery, Translation, J. Wilkins ve S. Hill, Devon, 2011.
Athenaios, The Learned Banqueters, translation by S. D. Olson, vols. I-VIII. London, 2006-2011. B. A. Sparkes, The Greek Kitchen, The Journal of Hellenic Studies, 1962, p. 121-137.
B. F. Hamilton, Legumes in Ancient Greece and Rome: Food, Medicine, or Poison?, The Journal of the American School of Classical Studies at Athens, 68/3, 1999, p. 371-385.
C. Grocock ve S. Grainger, Apicius: A Critical Edition with an Introduction and English Translation, Great Britain, 2006.
Columella, On Agriculture, translation by E. S. Forster-E. H. Heffner, London 1955. David, Braund ve John, Wilkins, (Eds.), Athenaeus and his World; Reading Greek Culture in the Roman Empire. UK, 2000.
E. Bowie, Athenaeus, RE II, 2002, Leiden et al, p. 240-242.
E. S. P. Ricotti, Dining as a Roman Emperor, Roma, 1999.
Emily, Gowers, The Loaded Table, UK & Newyork, 2003.
F. M. Combellack, Homer’s Savage Fish, The Classical Journal, 48/7, 1953, p. 257-261.
G. T. Suetonius, 12 Caesar’ın Yaşamı (Nero; Vitellius.) Çev. Ü. Fafo Telatar–G. Özaktürk, Ankara, 2008.
H. L. Million, An Old Roman Cookbook, The Classical Journal, 21, 1926, 443-450.
Herodotos, Herodot Tarihi, Çev. Müntekim Ökmen, İstanbul, 2002.
Hesiodos, İşler ve Günler, Çev. S. Eyüboğlu ve A. Erhat, Ankara, 1991.
Hillary, J. Deighton, Eski Atina Yaşantısında Bir Gün, Çev. H. K. Kökten, İstanbul, 2005.
Homeros, İlyada. Çev. A. Erhat ve A. Kadir, İstanbul, 2004.
Homeros, Odysseia, Çev. A. Erhat ve A. Kadir, İstanbul, 2003.
I. Morris – B. Powel, A New Companion to Homer, Leiden-Newyork-Köln, 1997.
İnci, Delemen, Antik Dönemde Beslenme, İstanbul, 2003.
J. A. Scot, Homeric Heroes and Fish, The Classical Journal, 12/5, 1917, p. 328-330.
J. M. Higgins, Cena Rosaria Cena Mitellita: A Note on Suetonius Nero 27. 3, The American Journal of Philology, 106/1, 1985, p. 116-118.
J. Solomon, The Apician Sauce: Ius Apicianum, Food in Antiquity, Eds. J. Wilkins et al. Exeter, 2003, 115-131.
John, Wilkins – M. Harvey ve M. Dobson, (Eds.) Food in Antiquity, Exeter, 2003.
John, Wilkins ve S. Hill, Archestratus: Fragments from the Life of Luxury; Translatin, Commentary and Introduction, Great Britain, 2011.
John, Wilkins, Athenaeus the Navigator, The Journal of Hellenic Studies, 128, 2008, p. 132-152.
John, Wilkins, Land and Sea: Italy and the Mediterranean in the Roman Discourse of Dining, The American Journal of Philology, 124, 2003, p. 359-375.
Juvenalis, Juvenal and Persis, translation by S. M. Braund, London, 2004.
Kethrine, M. D. Dunbabin, The Roman Banquet: Images of Convivality, UK, 2003.
Ksenephon, Sokrates’ten Anılar, Çev. C. Şentuna, Ankara, 1997.
L. A. Seneca, Ahlaki Mektuplar, Çev. T. Uzel, Ankara, 1992.
L. A. Seneca, Annem Helvia’ya Teselli, Çev. R. Kayapınar ve A. Sönmez, Ankara, 2014.
L. J. Lloyd, Athenaeus, The Cambridge Dictionary of Classical Civilizations, Cambridge, 2009, p. 99-100.
M. J. Auberger, Le Lait des Grecs: Boisson Divine ou Barbare?, Dialoques d’Historie Ancienne, 27/1, 2001, p. 131-157.
Marcus Porcius, Cato, On Agriculture, translation by W. D Hooper ve H. B. Ash, London 1935.
Murat, Arslan, İstanbul’un Antikçağ Tarihi, İstanbul, 2010.
Murat, Arslan, Mithradates Eupator VI: Roma’nın Büyük Düşmanı, İstanbul, 2007.
N. Purcell, Eating Fish The Paraadoxes of Seafood, Food in Antiquity, Eds. J. Wilkins et al. Exeter, 2003, p. 132-149.
Oğuz, Tekin, Eskiçağ’ da İstanbul’da Balık ve Balıkçılık, İstanbul, 2010.
P. S. Pantel, La Cité au Banquet: Histoire des Repas Publics dans les Cités Grecques, Rome, 1997.
Peter, Garnsey, Food and Society in Classical Antiquity, UK, 1999.
Phyllis Pray Bober, Sanat, Kültür ve Mutfak, Çev. Ülkün Tansel, İstanbul, 2003.
Pınar, Bursa, Antikçağda Anadolu’da Balık ve Balıkçılık, İstanbul, 2010.
Pınar, Bursa, Antikçağda Anadolu’da Balık ve Balıkçılık, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2007.
Platon, Devlet, Çev. S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz, İstanbul, 1971.
Plinius, Pliny Natural History, translation by H. Rackham, London, 1945.
Plutarkhos, Hayatlar; Aristides-Cato Maior, Çev. A. Sina, Ankara, 2014.
Plutarkhos, Hayatlar; Kimon-Lucullus, Çev. A. Sina, Ankara, 2013.
S. D. Olson ve A. Sens, Archestratos of Gela; Greek Culture and Cusine in the Fourth Century BCE; Text, Translation and Commentary, London, 2000.
S. D. Olson, The Learned Banqueters, London, 2006.
S. P. Pauline ve E. Degani, Archestratus, RE I, Leiden et al, 2002, p. 983.
Shaun, Hill ve Anthony, Bryer, Byzantine Porridge Tracta, Trachanas and Tarhana, Food in Antiquity, Eds. J. Wilkins et al. Exeter, 2003, p. 44-53.
T. Long, Barbarians in Greek Comedy, USA, 1986.
Tertullianus, Apology; De Spectaculis Minucius Felix: Octavianus, translation by T. R. Glover, London, 1931.
Veronika, Grimm, Antik Yunan ve Roma Dünyasının Damak Tatları, Yemek; Damak Tadının Tarihi, Ed. Paul Freedman, İstanbul, 2008 s. 65-99.
W. Kierdorf, Cato, RE IV, Leiden et al, 2003, p. 20-23.
W. Ramsay, Apicius, A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology I, USA, 2007, p. 225-226.
W. Wolfgang, L. Lucullus, RE VII, Leiden et al, p. 2.