Atatürk Dönemi Fikir Hareketleri

Atatürk dönemi fikir hareketlerini üç başlıkta ve üç devrede incelemek gerekmektedir. Birinci devre, 1920-1925 arasındaki klasik dönemdir. Bu dönemde Osmanlı’dan kalan fikir hareketleri, olduğu gibi varlığını sürdürmüştür. İkinci devre, 1925-1930 arasındaki istihale dönemidir. Bu dönemde başta Türkçülük olmak üzere fikir hareketleri bir istihale devresine girmiş, yeni dönemin kodlarına uygun bir hale gelecek şekilde değişmeye/değiştirilmeye başlamıştır. Üçüncü devre ise 1930 sonrası Kemalizm dönemidir. Bu dönemde artık tek bir fikir hareketi kalmıştır, o da devrimin ideolojisi olan Kemalizm’dir.

Anahtar Kelimeler:

Atatürk, Fikir Hareketleri, Dergiler, İslamcılık, Türkçülük

Idea Movements in Atatürk Period

Idea movements had been shaped around journals in both last two centuries of OttomanEmpire and the founding years of Republic of Turkey. Although these journals were examined independently in terms of their contents and claims, the idea movements in the Ataturk period werenot considered as holistic and classified. It is aimed in this article that to make a classification ofthe intellectual movements of Ataturk period based on the periodicals of the period. Through thisclassification, it is also aimed to clarify how these century-old idea movements have changed in theprocess extending from the Ottoman Empire to Republic of Turkey.In this article, the idea movements of Atatürk period are examined under three titles and three cycles. The first period is the classical period between 1920 and 1925. During this period, theOttoman intellectual movements remained as they were. The second period is the period of the invasion between 1925-1930. In this period, the intellectual movements, especially Turkism, enteredinto a period of tendering and began to change and transform in a way that made it compatible withthe codes of the new era. The third and the last period is the period of Kemalism after 1930. Therewas only one idea movement in this period which was the ideology of the revolution, Kemalism. Itis tried to be clarified that, however, even in the Ataturk era, there was not a single understandingof Kemalism that had certain limits and contents.

Keywords:

Atatürk Idea Movements, Journals, Islamism, Turkism, Kemalism,

PDF

___

AĞAOĞLU, Ahmet, Serbest Fırka Hatıraları, İletişim, İstanbul 2011
AKCURA, Yusuf, Üç Tarz-ı Siyaset, T.T.K., Ankara 1976
AYSAL, Necdet, “Yönetsel Alanda Değişimler ve Devrim Hareketlerine Karşı Gerici Tepkiler “Serbest Cumhuriyet Fırkası –Menemen Olayı”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı, 44, Güz 2009, s. 581-625
AYVAZOĞLU, Beşir, “Kültür Haftası”, DİA, İstanbul 2002, C. 26, s. 546-547
ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), T.T.K., Ankara 1997
BENGİ, Hilmi, Gazeteci, Siyasetçi ve Fikir Adamı Olarak Hüseyin Cahit Yalçın, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2000
CÖHCE, Salim, “XIX. Yüzyılın Sonlarında ve XX. Yüzyılın Başlarında Osmanlı Devleti’nde Fikir Hareketleri”, Erdem, Ocak 2000, C.12, sayı: 15, s. 340-343
CELİK, Hüseyin, “Genç Kalemler”, DİA, İstanbul 1996, C. 14
DEMİR, Şerif, ‘’Tanzimat Döneminde Bir Devlet Politikası Olarak Osmanlıcılık’’, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 29, 2011, s. 331- 348
EFE, Adem, “Sebilürreşad”, DİA, İstanbul 2009, C. 36, s. 251
EDİP, Eşref, İstiklal Mahkemelerinde- Sebilürreşad’ın Romanı-, Hz. Fahrettin Gün, Beyan Yay., 2. Baskı, İstanbul 2005,
EDİP, Eşref, Milli Mücadele Yılları, Hz. Fahrettin Gün, Beyan Yay., İstanbul 2011
ERDAL, İbrahim, “Ülkü Mecmuasına Göre Erken Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikası (1923–1938)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S. 48, Güz 2011
ERBAY, Erdoğan, “Mihrap”, DİA, İstanbul 2005, C. 30, s. 29-30
ERTAN, Temuçin Faik, Kadrocular ve Kadro Hareketi, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1994
ERTAN, Temuçin Faik, Atatürk Döneminde Devletçilik-Liberalizm Tartışmaları, Phoenix, Ankara 2010
ERTAN, Temuçin Faik, “Kadro Dergisi Niçin Kapandı?”, Atatürk Dergisi Journal of Atatürk, Cilt: III, Sayı: 4
GÖRGÜN, Hilal, “Sosyalizm”, DİA, İstanbul 2009, C. 37, S. 382-388
GÜNGÖR, Mehmet, “Cağın Önünde Bir Aydın: İ smayıl Hakkı Baltacıoğlu”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, Haziran 2008
GÜNDÜZ, Mustafa, 2. Meşrutiyet’in Klasik Paradigmaları, Lotus, Ankara 2007
KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri, Zoraki Diplomat, İletişim Yay, 2018
KARPAT, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul 2010
KAHRAMAN, Alim, “Milli Mecmua”, DİA, İstanbul 2005, C. 30
KILIC, Sezen, “Cumhuriyetin İlk Yıllarındaki Gelişmeleri Basının Yorumlayışı (1923- 1926)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 24, Sayı: 70, 2008, s. 149-194
MARDİN, Şerif, “Adem-i Merkeziyet”, DİA, İstanbul 1988, C.1, s. 364-367
OKSACAN, Halit Erdem, “Kadro” Dergisi ve İktisadi Devletçilik, Agora Kitaplığı, İstanbul 2016
ORAL, Mustafa, Kemalist Cumhuriyet’in İnşası Bir İdeolojik Aygıt Olarak Ülkü Mecmuası, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul, Mayıs 2016
ÖZCAN, Azmi, “Osmanlıcılık”, DİA, İstanbul 2007, C. 33, s. 485-487
PEKER, Recep, “Ülkü Niçin Cıkıyor”, Ülkü Mecmuası, 1933, Cilt:1, Sayı:1
SAFA, Peyami, Türk İnkılabına Bakışlar, Ötüken, İstanbul 2017
TOPRAK, Zafer, “Aydınlık Dergisi [1921-1925], Marksizm ve Feminizm,” Müteferrika, sayı 50, Kış 2016/2
TOPRAK, Zafer, Dergiler Ansiklopediler, Gelişim, İstanbul 1984
TİMUR, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Kitabevi, 8. Baskı, Ankara 2018
UCAR, Fuat, “Türk Düşüncesinde Osmanlıcılık Fikrinin Ortaya Cıkışı ve Türk Siyasal Hayatına Etkileri”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2018, C. 10, s. 85-86
UCMAN, Abdullah, “Dergâh”, DİA, İstanbul 1994, C. 9, s. 172-173
UCMAN, Abdullah, “Hayat”, DİA, İstanbul 1988, C.17, s. 12-14
ÜNAL, Suzan 1923 ve 1927 Seçimleri, Dora, Bursa 2016
UZUN, Hakan, “Tek Parti Döneminde Yapılan Cumhuriyet Halk Partisi Kongreleri Temelinde Değişmez Genel Başkanlık, Kemalizm ve Milli Şef Kavramları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Cağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt IX, Sayı 20-21, 2010 Bahar-Güz
ÜSTEL, Füsun, Türk Ocakları, İletişim Yay., 3. Bsk., İstanbul 2010
ÜLKEN, Hilmi Ziya, Türkiye’de Cağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yay., 2. Bsk, İstanbul 1979
YESEVİ, Cağla Gül, “Türk Milliyetçiliğinin Evrimi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C. 4, No:2, 2012, s. 75-85 ATALAY, Lemi, Atatürk Dönemi Düşünürlerinin Gözüyle Kemalizm ve Türk İnkılabı, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2004
DEMİRCİ, H. Aliyar, Cığır Dergisi ve Hıfzı Oğuz Bekata, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1995
METE, Ömer, Anılarda Takrir-i Sükûn Dönemi Uygulamaları (1925-1929), Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2014
TEPEBAŞI, Ayşe, Mihrab, Sen Yuva, Cağlayan, Meşale, Cığır Dergilerinin Değerlendirilmesi, Tahlili ve Fihristi, Gaziosman Paşa Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat 2011
TUNCER, Hüseyin, “Türk Yurdu”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ turk-yurdu İ.G.T. (04.12.2018).