ÜÇÜNCÜ SİNEMANIN TARİHSEL GELİŞİMİ VE TÜRKİYE’DEKİ GÜNCEL TARTIŞMALAR

Üçüncü Sinema, dünyanın sömürgeleştirilmiş ülkelerinde 1950’lerden sonra görülmeyebaşlayan bir sinema akımıdır. Üçüncü sinema üçüncü dünya diye tarif edilen ülkelerdekisinema biçimi olarak ortaya çıkmıştır. Üçüncü Sinema akımı, sermayeden bağımsız,gerçek hayat hikâyelerinin perdeye yansıdığı, üretim, gösterim ve dağıtım araçlarınınserbestçe dolaşımda olduğu bir sinema üretimidir. Bu sinema pratiğinin temel amacıdünyanın herhangi bir yerindeki emperyalist, otokratik ve sömürücü yönetim biçimlerinieleştirmektir. Bu sebeple militan ve devrimci bir sinema pratiğidir. Bu çalışma ilk olarakÜçüncü Sinema akımının tarihsel gelişim aşamalarına bakmaktadır. Sonra Türkiye’ninyakın tarihinde bu akımın özelliklerini taşıyan ne tip sanatsal ve fikirsel üretimlergerçekleştirilmiş onu ele almakta; araştırma kısmında da akımın Türkiye’deki güncelyansımaları belgesel filmler özelinde eleştirel söylem analizi metodunu kullanarakdeğerlendirme konusu yapmaktadır. Söz konusu yönetmenlerin belgeselleriincelendiğinde Üçüncü Sinema akımının özelliklerini üretim-gösterim ve dağıtımnoktasında taşıdığı tespit edilirken özellikle kent-taşra ayrımı, kentsel dönüşüm vemülkiyet hakkı, insan ve kadın hakları, fırsat eşitsizliği ve azınlık hakları gibi konularıişledikleri görülmüştür.

Historical Development of Third Cinema and Contemporary Debates in Turkey

Third Cinema is an art movement that started to be seen in the colonized countries of the world after 1950s. The Third Cinema movement is a cinema production independent of capital, in which real life stories are reflected on the screen, and the means of production, display and distribution are in free circulation. Its main purpose is to criticize imperialist, autocratic and exploitative forms of government. For this reason, it is a militant and revolutionary cinema practice. This study firstly looks at the historical development stages of the Third Cinema movement. Then what kind of artistic and intellectual production which have the properties of this trend in the recent history of Turkey in addressing it has been carried out; In some research using the method of critical discourse analysis of the current reflections on a special documentary films produced by Turkish directors in Turkey are subject to the assessment of their documentaries. When the documentaries of the directors were examined, it was determined that they dealt with issues such as urban-provincial distinction, urban transformation and property rights, human/women's rights, inequality of opportunity and the minortity rights.

PDF

___

Acar, F. (2019). Üçüncü sinema hareketi’nde öznellik üretimi. SineFilozofi, 352- 373. DOI: 10.31122/sinefilozofi.515290
Akdeniz, A. (2012). Ümit Kıvanç halleri: “Vicdan dışında insanları kurtaracak bir şey yok”. Agos. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/3753/umit-kivanc-halleri-vicdan-disinda-insanlari-kurtaracak-bir-sey-yok Erişim tarihi: 10.12.2020
Arda, Ö. (2014). 2000’li Yıllarda Latin Amerika ve Türk Sinemasında Belgesel Sinemanın Üçüncü Sinemada Temsili. Yayınlanmamış doktora tezi İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Akdağ, M. (2019). Realist Rus edebiyatından erken dönem sovyet sinemasına gerçekçi mekân kullanımı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 209-224.
Armes, R.(1987). Third World Film Making and the West (Burutay Kaya, Çev.). University of California Press
Aydınlı, S. & Okay Yıldırım, D. (2015). Üçüncü sinema meselesi: Notlar ve düşünceler. Sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 133-163.
Aymaz, G. (2018). Kötü dünyanın tasviri -Üçüncü dünya modernizmi ve kış uykusu. Intermedia International E-journal, 5(8), 1-11.
Bak, G. (2018). Üçüncü sinema ve Türkiye’deki örneklerinden “Press” filminin incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(3),1-14.
Çakan, G. (2017) Mezopotamya sinema kolektifi hakkında. BSM. https://www.bagimsizsinema.com/mezopotamya-sinema-kolektifininmart-etkinlik-programi-belirlendi.html, Erişim tarihi: 21.11.2019
Güldoğan, M. (2010). Alternatif Modernleşme ve Üçüncü Sinema. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koyuncu, M. (2017). Yılmaz Güney’in Politik sineması ve duvar filmi üzerine bir inceleme. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1),196-215.
Odabaş, B. (2013). Üçüncü sinema. Agora Kitaplığı
Öztürk, S. (2017). Sinema ve gerçeklik ilişkisinin Yılmaz Güney filmlerine yansıması: “Sürü” filmi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 185-198. Doı: 10.17828/yalovasosbil.372784.
Öztürk, S. (2016). Sinema bağlamında sanat ve oksidentalizm ilişkisi: Cennet Batı’da filminin içerik analizi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6, Özel Sayı, 336-349
Öztürk, S., & Odabaş, B., (2017). Alternatif medya örneği olarak kısa film. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1), s. 95-120.
Öztürk, S. & Yücel, A. (2019). İran sinemasında toplumsal belleğin alegorik yansıması: Iron Island filmi. Tarihi Aydınlatan Sinema (Ed. Serhat Yetimova & Mustafa Aslan). As Atlas Akademi
Sander, O. (2012). Başlangıcından 1918'e Siyasi Tarih (24. Baskı). İmge Kitabevi.
Sevı̇mlı̇, M. (2019). Üçüncü Sinema’ya Erden Kıral Filmleri üzerinden bir bakış: Kanal ve Bereketli Topraklar üzerinde. Konya Sanat, (2), 15-32.
Teksoy, R. (2008) Tukish Cinema. Oğlak Yayınları
Van Dijk, T. A. (2015) Critical discourse analysis. The Handbook of Discourse Analysis, Second Edition (Edited by Deborah Tannen, Heidi E. Hamilton, and Deborah Schiffrin) Published by John Wiley & Sons, Inc.
Yıldırım, F. (2012). 16 Ton vicdan ve serbest piyasaya dair bir film. Evrensel. https://www.evrensel.net/haber/44620/16-ton-vicdan-ve-serbestpiyasaya-dair-bir-film, Erişim tarihi: 25.11.2020
Yıldırım, T. (2018). Yeşilçam’da polisiyenin eleştirel dönüşümü: Toplumsal gerçekçi sinema hareketinin amblemi olarak gecelerin ötesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 599-630.
Yıldırım, T. (2018). İntikam Alevi’nde sovyet montaj üslubu örneği. TRT Akademi, 3(5).
Yücel, F. (2019). Jean-Luc Godard: Sinemanın imhası. Altyazı. https://altyazi.net/yazilar/yonetmen-portreleri/sinemanin-i%cc%87mhasi/ Erişim tarihi: 22.11.2019.