OKUL YÖNETİCİLERİNİN VE ÖĞRETMENLERİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE ETKİLİ OKUL MÜDÜRÜ: NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşlerine göre etkili birokul müdüründe bulunması gereken özellikleri belirlemektir. Araştırma betimsel birçalışma olup nitel araştırma yönteminin olgubilim deseni kullanılarak hazırlanmıştır.Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Kahramanmaraş İlimerkez ilçelerinde (Onikişubat, Dulkadiroğlu) bulunan kamu anaokulu, ilkokul, ortaokulve liselerinde okul müdürü, müdür yardımcısı ve öğretmen olarak görev yapan toplam 30katılımcı oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen yarıyapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Katılımcılardan elde edilenveriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda katılımcıgörüşlerine göre etkili okulun en önemli boyutunun yönetici boyutu olduğu belirlenmiştir.Katılımcıların etkili bir okul müdüründe bulunması gereken özelliklere ilişkingörüşlerinin kişisel özellikler ve liderlik özellikleri olmak üzere iki başlıkta altındatoplandığı görülmüştür. Güvenilir ve dürüst bir kişiliğe sahip olma etkili bir okulmüdüründe bulunması gereken en önemli kişisel özellik olarak; okul müdürünün adilolması ise en önemli liderlik özelliği olarak ortaya çıkmıştır. Katılımcı görüşlerine göreetkili bir okul müdüründe bulunması gereken yeterlilikler; yönetsel ve teknik yeterliliklerolmak üzere iki kategoride toplanmıştır. Okul müdürünün okul yönetimi alanında uzman olması en önemli yönetsel yeterlilik olarak; okul müdürünün ders denetimi ve rehberlikyapabilme kabiliyetine sahip olması ise en önemli teknik yeterlilik olarakdeğerlendirilmiştir. Araştırmanın bir başka sonucunda katılımcılar, etkili okul müdürününsahip olduğu en önemli iletişim becerisinin iyi bir dinleyici olmayı gerektirdiğinidüşünmektedirler. Katılımcıların okul yöneticilerinin seçimine yönelik adaletli veliyakate dayanan profesyonel bir sistem geliştirilmesi hususunda ise ortak bir görüşesahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Effective School Principal According to the Views of School Administrators and Teachers: A Qualitative Research

The aim of this study is to determine the characteristics that an effective school principal should have according to the views of school administrators and teachers. The research is a descriptive study and designed in the phenomenological pattern of qualitative research method. The study group of the study consists of 30 participants who work as school principals, vice principals and teachers in public kindergartens, primary schools, secondary schools and high schools located in Kahramanmaraş Province Central Districts (Onikişubat, Dulkadiroğlu) in the 2018-2019 academic year. The research data were collected through a semi-structured interview form developed by the researcher. The data were analyzed by descriptive analysis method. As a result of the research, it was determined that the most important dimension of effective school is the manager dimension according to the opinions of the participants. It was seen that the opinions of the participants about the characteristics that an effective school principal should have were grouped under two headings as personal and leadership characteristics. Having a reliable and honest personality is the most important personal characteristic that an effective school principal should have; the fairness of the principal has emerged as the most important leadership feature. Competencies that an effective school principal should have according to participant views; are grouped into two categories as managerial and technical competencies. The most important managerial competence is that the principal is an expert in school management; The school principal's ability to supervise lessons and guide is considered the most important technical competence. In another result of the study, the participants think that the most important communication skill of an effective school principal requires being a good listener. It was concluded that the participants had a common view regarding the development of a fair and merit-based professional system for the selection of school administrators.

PDF

___

Abdurrezzak, S. (2015). Etkili okul ve okul liderliğine ilişkin öğretmen algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ada, Ş. & Akan, D. (2007). Değişim sürecindeki etkili okullar. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-31.
Aksoy, M. E. & Çobanoğlu, L. (2018). Okul yöneticilerinin teknoloji yeterlikleri ile ulusal/uluslararası projelere başvuruları arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 13(18), 31-39.
Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım. E. & Bayraktaroğlu, S. (2002). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Sakarya kitabevi.
Aktepe, V. (2014). Okul yöneticilerinin seçme ve yetiştirme uygulamalarına yönelik öğretmen ve yönetici görüşleri. Turkish Studies, 9(2), 89-105.
Akşit, Ç. (2018). Öğretmenlerin okul müdürlerinden bekledikleri liderlik davranışları. Yayımlanmamış tezsiz yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Aslanargun, E. & Göksoy, S. (2013). Öğretmen denetimini kim yapmalıdır? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 98-121.
Balcı, A. (1993). Etkili okul: Türkiye'de ilköğretim okullarının etkililiği araştırması. Etkili okul: Okul Geliştirme Kuram, Uygulama ve Araştırma (ss. 221-244). Pegem Akademi.
Balcı, A. (2013). Etkili Okul Geliştirme Kuram Uygulama ve Araştırma. Pegem Akademi Yayıncılık.
Balyer, A. (2012). Çağdaş okul müdürlerinin değişen rolleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(2), 75-93.
Balyer, A. (2013).Okul müdürlerinin öğretimin kalitesi üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(2), 181-214.
Başaran, İ.E. & Çınkır, Ş. (2011). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ekinoks yayınları.
Blair, M. (2002). Effective school leadership: The multi-ethnic context. British Journal of Sociology of Education, 23(2), 179-191.
Boydak Özan, M. & Özdemir, T.Y. (2010). Etkili okulların etkililiğinin sürdürülmesinde yönetici faktörü. V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Antalya, 01-02 Mayıs.
Buluç, B. (2009). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
Bush, T. (1998). The national professional qualification for headship: the key to effective school leadership? School Leadership & Management, 18(3), 321-333.
Cansoy, R. & Parlar, H. (2018). Okul etkililiğinin bir yordayıcısı olarak öğretmen liderliği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(3), 925-934.
Cemaloğlu, N. (2005). Türkiye’de okul yöneticisi yetiştirme ve istihdamı: varolan durum, gelecekteki olası gelişmeler ve sorunlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 249-274.
Cerit, Y. & Yildirim, B. (2017). İlkokul müdürlerinin etkili liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişki. Bartin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 902-914.
Çankaya, İ. H. & Aküzüm, C. (2010). İlköğretim okullarında öğretmenlerin iletişim kurma düzeyleri ile yöneticilerin destekleyici liderlik rolleri arasındaki ilişki. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 49-57.
Çınkır, Ş. (2002). İngiltere'de okul müdürlerinin yetiştirilmesi: okul müdürleri için ulusal mesleki standartlar (NPQH) programı. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu.
Dağlı, A. (2000). İlköğretim öğretmenlerinin algılarına göre ilköğretim müdürlerinin etkili müdürlük davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(3), 387-410.
Day, C., Qing, G. & Sammons, P. (2016). Impact of leadership on student outcomes: How successful school leaders use transformational and instructional strategies to make a difference. Educational Administration Quarterly, 52(2), 221-258. doi:10.1177/0013161X 15616863.
Dinham, S. (2005). Principal leadership for outstanding educational outcomes. Journal of Educational Administration, 43(4), 338–356.
Duran, A., & Cemaloğlu, N. (2020). Başarılı okul müdürü kimliği üzerine fenomenolojik bir analiz: alandan sesler. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-39.
Durukan, H. (2015). Okulların Etkililiği Bağlamında Öğretmen Algılarının Değerlendirilmesi Gaziantep İli Örneği. Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Düzgünoğlu, M. A. (2019). Kolektif Öğretmen Yeterliği ile Etkili Okul Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Edmonds, R. (1979). Effective schools for the urban poor. Educational Leadership, 37(1), 15-24.
Erçetin, Ş. Ş. & Eriçok, B. (2016). Yayınlarda yer alan okul yöneticilerinin yeterliklerinin analizi (Ulakbim 2004-2016). Electronic Turkish Studies, 11(14), 239-256.
Everard, K. B., Morris, G. & Wilson, I. (2004). Effective School Management. Sage.
Göksoy, S., Sağır, M. & Yenipinar, S. (2013). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin yönetsel etkililik düzeyi/managerial effectiveness levels of primary school and secondary school administrator. Bartin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 18-31.
Halawah, I. (2005). The relationship between effective communication of high school principals and school climate. Effective Communication, 126(2), 334–345.
Hallinger, P. (2011). Leadership for learning: Lessons from 40 years of empirical research. Journal of Educational Administration. 49(2), 125-142.
Hallinger, P., & Heck, R. H. (1998). Exploring the principal's contribution to school effectiveness: 1980‐1995. School Effectiveness and School Improvement, 9(2), 157-191.
Harris, A. (2019). Teaching and Learning in the Effective School. Routledge. Harris, A., Day, C., & Hadfield, M. (2003). Teachers' perspectives on effective school leadership. Teachers and Teaching, 9(1), 67-77.
Helvacı, M. A. & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41- 60.
Henry, J., & Woody, A. (2013). Strategic principal communication. Journal of School Public Relations, 34(9), 370-376.
Işık, A. N. & Gümüş, E. (2016). Yönetici öz-yeterliği ve okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(1), 419-434.
Jackson, B. L., & Kelley, C. (2002). Exceptional and innovative programs in educational leadership. Educational Administration Quarterly, 38(2), 192–212.
Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayınları.
Korkmaz, M.(2006). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46, 199-226.
Köse, A. (2017). Türk eğitim sisteminde denetim sorunsalı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(2), 297-367.
Kuzubaşıoğlu, D. (2008). Genel Liselerde Çalışan Öğretmenlerin Değişim Yönetimi Faktörlerine İlişkin Algılarının Okul Etkililiği Açısından Değerlendirilmesi-İstanbul İli Örneği. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Lasater, K. (2016). School Leader Relationships. Journal of School Administration Research and Development, 1(2), 19-26.
Leithwood, K., Harris, A., & Hopkins, D. (2008). Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership and Management, 28(1), 27-42.
Marzano, R. J. (2003). What Works in Schools: Translating Research into Action. Association of supervision and curriculum development.
Marzano, R. J., McNulty, B. A. & Waters, T. (2005). School Leadership that Works. Colo: Association for Supervision and Curriculum Development.
McEwan, E. K. (2003). Ten Traits of Highly Effective Principals: From Good to Great Performance. Corwin Press.
Mestry, R., Moonsammy-Koopasammny, I. & Schmidt, M. (2013). The instructional leadership role of primary school principals. Education as Change, 17(1), 549- 564.
Morreale, S. P., & Pearson, J. C. (2008). Why communication education is important: The centrality of the discipline in the 21st century. Communication Education, 57(2), 224–240.
Mulford, B. (2013). Successful school leadership for improved student outcomes: capacity building and synergy. International Journal of Educational Leadership and Management, 1(1), 7-32.
Murphy, J., Neumerski, C., Goldring, E., Grisson, J., & Porter, A. (2015). Battling fog? The Quest for Instructional Management. Cambridge Journal of Education, 46(4), 455-471. doi:10.1080/0305764X.2015. 1064096
Özbaş, M., & Badavan, Y. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin okul-aile ilişkileri konusunda yapmaları gereken ve yapmakta oldukları işler. Eğitim ve Bilim, 34(154), 69-81.
Özgan, H., & Bozbayındır, F. (2011). Okullarda adil olmayan uygulamalar ve etkileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 66- 85.
Pashiardis, P. (1998). Researching the characteristics of effective primary school principals in Cyprus: a qualitative approach. Educational Management & Administration, 26(2), 117-130.
Polat, S. (2007). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları, Örgütsel Düzeyleri ile Örgütsel Vatandaşlık Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Portelli, J. & Konecny, C. P. (2013). Neoliberalism, subversion and democracy in education. Encounters on Education, 14, 87-97.
Recepoğlu, E.; Kılınç, A, Ç. (2014). Türkiye’de okul yöneticilerinin seçilmesi ve yetiştirilmesi, mevcut sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Studies, 9(2), 1817-1845.
Ryan, J. (2007). Dialogue, identity, and inclusion: Administrators as mediators in diverse school contexts. Journal of School Leadership, 17, 340–370.
Sanders, M. G., & Harvey, A. (2002). Beyond the school walls: A case study of principal leadership for school-community collaboration. Teachers College Record, 104(7), 1345–1368.
Schiller, J. (2002). Interventions by school leaders in effective implementation of information and communications technology: Perceptions of Australian principals. Journal of Information Techology for Teacher Education, 11(3), 289-301.
Schulte, D. P., Slate, J. R., & Onwuegbuzie, A. J. (2010). Characteristics of effective school principals: A mixed-research study. Alberta Journal of Educational Research, 56(2), 172-195.
Stoll, L., & Fink, D. (1996). Changing our schools: Linking school effectiveness and school improvement. Open University Press.
Şahan, G. (2018). Etkili Okul Müdürlerinin Özellikleri, II. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu (USEAS2018). https://acikerisim.bartin.edu.tr/bitstream/handle/11772/1863/USEAS20 18_TamMetin%20Etkili%20Okul%20Müdürleri.pdf?sequence=1&isAll owed=yv, Erişim tarihi: 07.01.2020
Şahin, A. E. (2000). İlköğretim okul müdürlerinin yeterlilikleri. Kuram ve Uygulamada eğitim Yönetimi, 6(2), 221-242.
Şişman, M. (1996). Etkili okul yönetimi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları. Yayınlanmamış araştırma raporu.
Şişman, M. (2012). Eğitimde Mükemmellik Arayışı Etkili Okullar. Pegem Akademi Yayıncılık.
Townsend, T. (1997). What makes schools effective? A comparison between school communities in Australia and the Usa. School Effectiveness and School Improvement, 8(3), 311-326.
Tekin, Y. F. & Akyol, B. (2017). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin değerlendirme sürecinde örgütsel adalete ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 23(1), 165-193.
Tofur, S., & Balıkçı, A. (2018). Okul yöneticileri ve öğretmenlere göre okul iklimini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Ortaokul örneği. Electronic Turkish Studies, 13(11), 1279-1295
Turan, S., Yıldırım, N. & Aydoğdu, E. (2012). Okul müdürlerinin kendi görevlerine ilişkin bakış açıları. Pegem Eğitim Dergisi, 2(3), 63-76.
Uğurlu, C. T., Beycioğlu, K. & Abdurrezzak, S. (2018). Bilgi okuryazarlığı, kolektif öğretmen yeterliği ve etkili okul: Yapısal eşitlik modellemesi. Elementary Education Online, 17(4).
Uğurlu, C. & Demir, A. (2016). Etkili okullar için kim ne yapmalı? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 53-75.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin yayıncılık.
Yılmaz, V. (2006). İlköğretim Okullarının Etkili Okul Özelliklerine Sahip Olma Düzeyleri. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.