Derya SÖNMEZ, Buket BALLIEL ÜNAL, Hanife Gamze HASTÜRK

TÜRKİYE’DE EĞİTİM VE ÖĞRETİM ALANINDA ÇEVRE EĞİTİMİ İLE İLGİLİ DOKTORA TEZLERİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı Türkiye’de eğitim ve öğretim alanında çevre eğitimi ile ilgili doktora tez çalışmalarının incelenmesidir. Bu araştırmaya dâhil edilecek çevre eğitimi kapsamında yayımlanmış doktora tezlerini belirlemek için YÖK Ulusal Veri Tabanı kullanılmıştır. Çevre eğitimi ile ilgili çalışmalara 9 Ağustos 2021 tarihinde ulaşılmıştır. YÖK Tez Tarama Merkezine tarama için tarama alanına “çevre eğitimi‟ ve konu alanına “eğitim ve öğretim” kelimesi yazılıp, tez türü olarak “doktora” seçilerek ulaşılan 81 doktora tezinden, üç tanesinin içeriğine erişim izni olmadığı için 78 doktora tezi çalışmaya dâhil edilmiştir. Tez çalışmalarının sınıflandırılmasında tezlerin; yayınlandığı yıl, yayınlandığı üniversite, yayınlandığı enstitü, yayınlandığı anabilim dalı, araştırma yöntemi, veri analizi teknikleri, araştırmacıların cinsiyeti, danışmanların unvanları, çalışma grubu, araştırma konusu esas alınmıştır. Araştırma sonucunda, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nın tez tarama merkezinde ulaşılabilen doktora tezlerinin en çok 2018 yılında yayınlandığı belirlenmiştir. İncelenen tezlerin en fazla Gazi Üniversitesi’nde yapıldığı tespit edilmiştir. İncelenen tezlerin en fazla Eğitim Bilimleri Enstitüsü tarafından hazırlandığı belirlenmiştir. Tezlerde araştırma yöntemi olarak en fazla karma yöntem kullanıldığı, araştırma grubunu en fazla fen bilimleri öğretmeni adayları oluşturduğu tespit edilmiştir. Çevre eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin araştırma konusu olarak çevre okuryazarlığı, çevre bilinci ve çevre tutumu ile ilgili çalışmaların sayısının fazla olduğu belirlenmiştir.

Investigation of Doctoral Theses Related to Environmental Education in the Field of Education and Training in Turkey

The purpose of this research is to examine the doctoral thesis related to environmental education in the field of education and training in Turkey. YÖK National Database was used to determine the doctoral theses published within the scope of environmental education to be included in this research. Studies on environmental education have been reached on 9 August 2021. Among the 81 doctoral theses accessed to the screening area for the screening of the YÖK Thesis Screening Center, and the word "education and training" in the subject field, and by selecting "doctorate" as the thesis type, 78 doctoral theses are included in the study. In the classification of thesis studies; the year it was published, the university it was published in, the institute it was published in, the department it was published in, the research method, data analysis techniques, the gender of the researchers, the titles of the consultants, the working group, and the research topic were taken as basis. As a result of the research, it was determined that the doctoral theses that can be accessed in the thesis screening center of the Higher Education Council were published most in 2018. It has been determined that the theses examined were mostly made in Gazi University. It was determined that the theses examined were mostly prepared by the Institute of Educational Sciences. It has been determined that the most mixed method is used as a research method in the theses, and the research group is mostly composed of science teacher candidates. It has been determined that the number of studies related to environmental literacy, environmental awareness and environmental attitude are high as the subject of research of doctoral theses in the field of environmental education.

PDF

___

Arık, R. S. & Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayımlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi.
Bahar, M. & Kiras, B. (2017). Türkiye’de yayımlanan çevre eğitimi konulu makale ve tezlerin genel analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 1702-1720. http://dx.doi.org/10.17240/aibuefd. 2017.17.32772-363962
Baki, A. & Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 1-21.
Binbaşaran Tüysüzoğlu, B. (2005). Yeşil Kutu Projesi- Türkiye’de Çevre Eğitimi ve Sürdürülebilir Kalkınma için Eğitim Ön Araştırma Raporu. TÜBİTAK Yayınları.
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. http://dx.doi.org/10.3316/ QRJ0902027
Candaş, Z. & Karataş, A. (2017). Türkiye’de 1996-2016 yılları arasında çevre eğitimi alanında yapılan çalışmaların içerik analizi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 5(2), 143-159.
Çabuk, B. (2019). Çevre eğitimi. D. Kahriman-Pamuk (Ed.), Erken Çocukluk Döneminde Çevre Eğitimi ve Sürdürülebilirlik içinde (s. 1-38). Anı Yayıncılık.
Çakırlar Altuntaş, E. & Turan, S. L. (2016). Çevre eğitiminde 2010-2015 yılları arasında yapılan araştırmalar ve eğilimler. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 3(2), 1-14.
Doğan, M. (1997). Ulusal Çevre Eylem Planı: Eğitim ve Katılım. Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları.
Elmas, Ç. & Boyacıoğlu, E. Z. (2021). Kadın ve turizm konulu çalışmaların görsel haritalama tekniğine göre bibliyometrik analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1051–1069. https://doi.org/10.26677/ TR1010.2021.753
Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’deki eğitim araştırmalarında eğilimler: Bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 455- 459.
Haktanır, G., Güler, T. & Kahriman Öztürk, D. (2016). Education for sustainable development in Turkey. J. Siraj-Blatchford, C. Mogharreban and E. Park (Ed.), In International Research on Education for Sustainable Development in Early Childhood (pp. 139-153). International perspectives on early childhood education and development. Springer.
Haktanır, G. (2007). Çevre eğitimi. Okul Öncesi Dönemde Çevre Eğitimi içinde, (s. 11-34). Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi (15. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
Keleş, R., Hamamcı, C. & Çoban, A. (2009). Çevre Politikası. İmge Kitabevi.
MEB (2015). Ortaokul çevre eğitimi dersi öğretim programı.
MEB (2002). MEB Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü, 36- 72 Aylık Çocuklar için Okul Öncesi Eğitim Programı. Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi.
North American Association for Environmental Education (NAAEE) (2014). What is environmental education? http://www.naaee.net/what-is-ee.
Özbey, Ö. F. & Şama, E. (2017). 2012-2016 arasındaki yıllarda çevre eğitimi kapsamında yayımlanan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 212-226. http://dx.doi.org/ 10.14686/buefad.263878
Özsoy, S. & Ahi, B. (2014). İlkokul öğrencilerinin geleceğe yönelik çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığı ile belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1557-1582.
Pooley, J. A. & O’Connor, M. (2000). Environmental education and attitudes: Emotions and beliefs are what is needed. Environment and Behavior, 32(5), 711-723.
Sözbilir, M. & Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education, Special Issue, 1-22.
Sungur, S. A. (2017). Lisans öğrencilerinin çevreye yönelik etik tutumları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(41), 469-479. http://dx.doi.org/ 10.16992/ASOS.12003
Tanrıverdi, B. (2010). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
Tor, H., Çelik, D. ve Özkaya, O. (2014). Kadınların çevre korumaya yönelik mevcut bilgi ve tutumlarının saptanması (Afyonkarahisar ili örneği). 2. Uluslararası Çevre ve Ahlak Sempozyumu.
Torunoğlu, E. (2013). Çevre Politikaları. Anadolu Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Yayınları.
Ünal, S. & Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 42 – 154.
Velempini, K. M. (2016). The İntegration of Environmental Education in The Secondary School Curriculum: A Case Study af a 10th Grade Junior Secondary School Curriculum in The Okavango Delta. Unpublished doctoral dissertation, Ohio University.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Seçkin Yayınevi.
Yılmaz, Ş. (2012). 1992-2011 Yılları Arasında Çevre Eğitimi ile İlgili Yayımlanan Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerindeki Genel Yönelimlerin Belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yılmaz, Ş., Aydın, F. & Bahar, M. (2015). 1992-2011 yılları arasında çevre eğitimi ile ilgili yayımlanan yüksek lisans ve doktora tezlerindeki genel yönelimlerin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 383-413.
YÖK (2018). Yeni Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları.