SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ÇOK KÜLTÜRLÜ YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ
Bu çalışmanın temel amacı sınıf öğretmenlerinin çok kültürlü yeterlik algılarını incelemektir. Araştırmada sınıf öğretmenlerinin çok kültürlü yeterlik algılarının demografik özellikleri ve çok kültürlü kişilik özellikleri ile ilişkisi de ortaya konulmuştur. Çalışmanın katılımcıları Ankara ilinin merkez ilçelerinde görevli 407 sınıf öğretmeninden oluşmuştur. Çok Kültürlü Eğitim Kültürel Yeterlik Ölçeği, Çok Kültürlü Kişilik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu veri toplamada kullanılmıştır. Veri analizi neticesinde sınıf öğretmenlerinin kendilerini çok kültürlülük açısından yeterli olarak algıladıkları belirlenmiştir. Erkek sınıf öğretmenlerinin çok kültürlü yeterlik algıları, kadın sınıf öğretmenlerine göre daha düşük bulunmuştur. Çalışmanın bulguları sınıf öğretmenlerinin meslekî kıdemleri arttıkça çok kültürlü farkındalık düzeylerinin azaldığını da göstermiştir. Ön lisans ve lisans öğrenimi gören sınıf öğretmenlerinin çok kültürlü yeterlik algıları arasında anlamlı bir fark bulunmuş, fakat lisans ve lisansüstü öğrenim gören sınıf öğretmenlerinin çok kültürlü yeterlik algıları arasında anlamlı bir fark tespit edilmemiştir. Anne eğitim seviyesi yüksek olan sınıf öğretmenlerinin çok kültürlü farkındalık düzeylerinin daha yüksek olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Ancak sınıf öğretmenlerinin çok kültürlü yeterlik algılarının baba eğitim durumu ile ilişkili olmadığı bulunmuştur. Dahası, sınıf öğretmenlerinin çok kültürlü yeterlik algıları ve çok kültürlü kişilik özellikleri arasında pozitif anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda gelecek araştırmalarda ve hizmet öncesi ve hizmet içi öğretmen yetiştirme programlarında çok kültürlü eğitime yönelik öneriler yapılmıştır.
Investigation of Multicultural Competence Perceptions of Elementary Teachers
The main purpose of this research was to examine the multicultural competence perceptions of elementary teachers. Associations between multicultural competence perceptions and demographic characteristics and multicultural personality traits of elementary teachers were also determined. The participants comprised of 407 elementary teachers working in central cities of Ankara. Multicultural Education Cultural Proficiency Scale, Multicultural Personality Scale and Personal Information Form were utilized for gathering data. Analysis of data indicated that elementary teachers perceived themselves competent with respect to multicultural education. Male teachers held lower multicultural competence perceptions than females. The results also demonstrated that elementary teachers’ perceptions of multicultural awareness decreased with an increase in their professional seniorities. Significant differences were detected in multicultural competence perceptions between the elementary teachers having pre-undergraduate and undergraduate degrees; but a non-significant difference between those having undergraduate and graduate degrees. Multicultural awareness level was found higher in elementary teachers having higher level of mother education. However, elementary teachers’ multicultural competence perceptions were not different with respect to father education level. Moreover, significant positive relationships were detected between elementary teachers’ multicultural competence perceptions and their multicultural personality traits. In the light of the findings, recommendations for future research, and preservice and in-service teacher training programs were offered to concentrate on multicultural education.
___
- Abbas, T. (2002). The home and the school in the educational achievements of South Asians. Race Ethnicity and Education, 5(3), 291-316. https://doi.org/10.1080/1361332022000004878
- Acar Çiftçi, Y. (2015). Çok Kültürlü Eğitim Bağlamında Öğretmenlerin Kültürel Yeterliklerine İlişkin Algıları. Yayınlanmamış doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ahmadi, Y., Araghi, M. M. & Shahmohamadi, A. (2011). The study of effect of sociocultural factor on cultural intelligence. International Journal of Humanities and Social Science, 1(1), 161-168.
- Aydın, H. (2013). Dünyada ve Türkiye’de Çok Kültürlü Eğitim Tartışmaları ve Uygulamaları. Nobel Yayınları.
- Banks, J. A. (1993). Multicultural education: Developments, dimensions, and challenges. The Phi Delta Kappan, 75(1), 22-28. http://www.jstor. org/stable/20405019
- Banks, J. A. (2013). An Introduction to Multicultural Education (5th Edition). Pearson. Başbay, A. & Bektaş, Y. (2009). Çok kültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlikleri. Eğitim ve Bilim, 34, 30-43.
- Başbay, A. & Kağnıcı, D. Y. (2011). Çok kültürlü yeterlik algıları ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(161), 199-212.
- Başbay, A., Kağnıcı, D. Y. & Başbay, M. (2018). Öğretmenlerin çokkültürlü yeterlik algıları ile ahlaki olgunluk/yargı ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İlköğretim Online, 17, 1150-1167. https://doi.org/ 10.17051/ilkonline.2018.466317
- Bee, H. & Boyd, D. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi (O. Gündüz, Çev.). Kaknüs Yayınları (Orijinal eserin yayın tarihi 2007).
- Bekerman, Z. (2004). Potential and limitations of multicultural education in conflict-ridden areas: Bilingual Palestinian-Jewish schools in Israel. Teachers College Record, 106(3), 574-610. https://doi.org/10.1111/j. 1467-9620.2004.00351.x
- Bohatyryova, G., Pishchanska, V., Botvinko-Botiuk, O., Zozulia, I. & Kostrytsia, N. (2021). Multicultural education as a new trend in pedagogy. Laplage in Journal, 7, 552-562. https://doi.org/10.24115/S2446-6220202171856p. 552-562
- Boydak Özan, M. & Şengür, D. (2017). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitim ve anadilde eğitim hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(2), 113-121.
- Bulut, M. (2015). Okul Öncesi Öğretmen ve Öğretmen Adaylarında Çokkültürlü Kişiliğin Çokkültürlü Eğitim Tutumları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Bulut, C. & Başbay, A. (2014). Öğretmenlerin çok kültürlü yeterlik algılarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 957-978.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K., Akgün, E., Erkan, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (17. Baskı). Pegem Akademi.
- Çapçı, S. (2020). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çok Kültürlü Yeterlik Algıları ve Çok Kültürlü Eğitim Uygulamaları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Çekin, A. (2013). Çokkültürlülük ve din öğretimi: Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları çerçevesinde bir analiz. Turkish Studies, 8, 241-248. https://doi.org/10.7827/Turkish Studies.6003
- Choi, S. & Lee, S. W. (2020). Enhancing teacher self-efficacy in multicultural classrooms and school climate: The role of professional development in multicultural education in the United States and South Korea. AERA Open, 6, 1-17. https://doi.org/10.1177/2332858420973574
- Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27-40.
- Demir, S. (2012). Erciyes Üniversitesi öğretim elemanlarına göre çok kültürlü eğitimin önem derecesi. Turkish Studies, 7(4), 1453-1475.
- Demir, S. & Başarır, F. (2013). Çok kültürlü eğitim çerçevesinde öğretmen adaylarının öz yeterlik algılarının incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science, 6(1), 609- 641.
- Doğru, M. S. & Demirbaş, İ. (2021). The relationship between perceptions of multicultural competence and democratic values: Examining science teachers working with international students. Journal of International Students, 11, 24-40. https://doi.org/10.32674/jis.v11i1.135
- Ekinci, O. (2019). Ortaöğretim Okulu Öğretmenlerinin Kültürel Zekâ Düzeyleri İle Çok Kültürlü Yeterlik Algılarının İncelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Gay, G. (1994). A Synthesis of Scholarship in Multicultural Education. ERIC. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED378287.pdf, Erişim tarihi: 07.02.2022
- Güvenç, B. (1994). İnsan ve Kültür (6. Baskı). Remzi Kitabevi. Karadağ, Y. & Özdemir Özden, D. (2020). Çokkültürlü eğitim ortamlarına geleceğin sosyal bilgiler öğretmenlerini hazırlamak: Öğretmen adaylarının çokkültürlü yeterlikleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 179-201.
- Kashdan, T. B. & Rottenberg, J. (2010). Psychological flexibility as a fundamental aspect of health. Positive Clinical Psychology, 30(7), 865- 878. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2010.03.001
- Kılıç, E. & Polat, İ. (2013). Türkiye’de çok kültürlü eğitim ve çok kültürlü eğitimde öğretmen yeterlilikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 352- 372.
- Kimzan, İ. & Arıkan, A. (2018). Erken çocukluk dönemi öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 670-686. https://doi.org/10.17679/ inuefd.426978
- Kocasaraç, H. & Karataş, H. (2017). Fen ve sosyal bilimler liselerinde görev yapan öğretmenlerin yenilikçi öğretmen özelliklerine yönelik algıları: Bir durum çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 783- 797.
- Kostova, S. Ç. (2009). Çok kültürlü eğitim: Bulgaristan örneği. Kaygı Dergisi, 12, 217-219.
- Kozikoğlu, İ. & Yıldırımoğlu, S. (2021). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile kapsayıcı eğitimde sınıf içi uygulamaları arasındaki ilişki. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 226-244. https://doi.org/ 10.53444/deubefd.827397
- Köşker, N. & Erdoğan, E. (2020). Trends in multicultural education research: A five-year content analysis of Turkish and ERIC databases. International Journal of Education & Literacy Studies, 8(1), 48-60. https://doi.org/10. 7575/aiac.ijels.v.8n.1p.48
- Locke, S. (2005). Institutional social and cultural influences on the multicultural perspectives of preservice teachers. Multicultural Perspectives, 7(2), 20- 28. https://doi.org/10.1207/s15327892mcp0702_4
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018a). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812217142854 7-HAYAT%20B%C4%B0LG%C4%B0S%C4%B0%C3%96%C4%9E RET%C4%B0M%20PROGRAMI.pdf, Erişim tarihi: 07.02.2022
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018b). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/ 201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3 %96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf, Erişim tarihi: 07.02.2022
- Özbilen, F. M., Canbulat, T. & Hamurcu, H. (2020). Öğretmenlerin çokkültürlülük algıları ile sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(4), 1867-1881.
- Özdoğru, A. A., Dolu, F. N., Akan, A. & Aldemir, S. (2021). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime ve mülteci öğrencilere yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 111-122.
- Parekh, B. (2002). Çok Kültürlülüğü Yeniden Düşünmek: Kültürel Çeşitlilik ve Siyasal Teori (B. Tanrıseven, Çev.). Phoenix Yayınevi (Orijinal eserin yayın tarihi 2000).
- Polat, S. (2009). Öğretmen adaylarının çok kültürlü eğitime yönelik kişilik özellikleri. Uluslararası Online Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 154-164.
- Polat, S. (2012). Okul müdürlerinin çok kültürlülüğe ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 334-343.
- Polat, S. & Metin, M. A. (2012). The relationship between the teachers’ intercultural competence levels and the strategy of solving conflicts. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 1961-1968.
- Soylu, A. & Kaysılı, A. (2022). Öğretmenlerin kültürel açıdan duyarlı öğretim öz yeterliliklerinin değerlendirilmesi: Bir uyarlama ve uygulama çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 55, 1-30. https://doi.org/10.15285/maruaebd.857168
- Strickland, D. L. (2018). Factors Relating to the Multicultural Efficacy and Attitudes of Teachers. Doctoral dissertation, Georgia Southern University. https://digitalcommons.georgiasouthern.edu/etd/1742, Erişim tarihi: 07.02.2022
- Van Der Zee, K. I. & Van Oudenhoven, J. P. (2000). The multicultural personality questionnaire: A multidimensional instrument for multicultural effectiveness. European Journal of Personality, 14, 291–309.
- Van Der Zee, K. I. & Van Oudenhoven, J. P. (2002). Predicting multicultural effectiveness of international students: The multicultural personality questionnaire. International Journal of Intercultural Relations, 26(6), 679- 694.
- Yazıcı, S., Başol, G. & Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitim tutumları: Bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 229-242.