OSMANLI TAŞRASINDA GÖREVLİ MEMURLARIN DURUMUNA DAİR BİR ÖRNEK: SİCİLL-İ AHVÅL KAYITLARI IŞIĞINDA MALATYA DOĞUMLU MEMURLAR

Osmanlı Devleti, Tanzimat Dönemi’nde birçok alanda olduğu gibi bürokratik alanda da değişime sahne olmuştur. Değişimin bir ayağını memur yetiştiren okulların açılması oluştururken diğer ayağı memur istihdamı ile ilgili hususlar olmuştur. Osmanlı Devleti merkez teşkilatında görevli memurların sayısındaki artışa paralel olarak zamanla taşra teşkilatları da geniş bir memur kadrosunu barındırır olmuştur. Bürokratik sınıfın taşradaki gelişimini tespit edebilmenin en somut yolu ise buradaki kurumlarda görevli memur sınıfının incelenmesidir. Memurların özlük bilgileri ile ilgili oldukça zengin içeriğe sahip olan sicill-i ahvâl kayıtlarının muhteviyatı, ulaşılmak istenen bilgiler açısından doyurucu niteliktedir. Bundan dolayı geleneksel bir Osmanlı sancağı hüviyetinde bulunan Malatya’daki memur sınıfı, 1879 tarihinde Dâhiliye Nezareti bünyesinde oluşturulan Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nca tutulan Sicill-i Ahvâl Defterleri’ndeki kayıtlar ışığında incelenmiştir. Çalışmadaki veriler, kayıtların sunduğu 50.000’den fazla memur içerisindeki Malatya doğumlu olan 137 memur hakkındaki bilgiler ile sınırlandırılmıştır. Bu çalışmada, memurların yaptıkları görevler, göreve başlama ve ayrılış tarihleri, haklarındaki soruşturmalar ve sonuçları, doğum yerleri ve tarihi, babaları ile ilgili bilgiler, memurluğa geçiş süreçleri, okudukları okullar, maaş durumları, konuştukları diller, aldıkları taltif ve rütbeler ile gayrimüslim ise mensubu olduğu millete dair bilgilere ulaşılması hedeflenmiştir. Belgeler ışığında söz konusu bilgilere erişilerek birçok açıdan detaylı bir analiz yapılmış ve bazı çıkarımlara ulaşılmıştır. Malatya düzleminde yapılanbu çalışma ile Osmanlı Devleti taşrasındaki memurlar hakkında sosyal statü, meslekiyeterlilik ve tercih edilebilirlik, maaş doyumu, soruşturma süreçleri ve sonucu ile ilgiliuygulamalar gibi birçok konuda genel bir tespite gidilmiştir.

An Example of the Status of Civil Servants Officials Born in Malatya in the Light of Sicill-i Ahvâl Records

During the Tanzimat Period, the Ottoman Empire witnessed a change in the bureaucratic area as in many other areas. While the opening of the schools that train civil servants in one leg of the change, the other leg has been issues related to the employment of civil servants. In parallel with the increase in the number of civil servants in the central organization of the Ottoman State, the provincial organizations also accommodated a large number of civil servants. The most concrete way to detect the development of the bureaucratic class in the provinces is to examine the civil servants working in the institutions here. The content of the registry records, which have a very rich content regarding the personal information of the officers, is satisfactory in terms of the information to be reached. For this reason, the civil servant class in Malatya, which is a traditional Ottoman sanjak, was examined in the light of the records in the Sicill-i Ahvâl Notebooks held by the Sicill-i Ahvâl Commission established under the Ministry of Internal Affairs in 1879. The data in the study are limited to information about 137 civil servants born in Malatya, among more than 50,000 civil servants. In this study, the duties of the officers, their dates of starting and leaving, investigations and results about them, the place and date of birth, information about their fathers, their transition to civil service, the schools they studied, their salary status, the languages they spoke, their qualifications and ranks, and non-Muslim members. It is aimed to reach information about the nation. In light of the documents, the information in question was accessed and a detailed analysis was made in many respects and some conclusions were reached. With this study carried out in the Malatya plane, a general determination was made on many issues such as social status, professional competence and preferability, salary satisfaction, investigation processes and results regarding the civil servants in the Ottoman Empire.

PDF

___

Dâhiliye Sicill-i Ahvâl Defterleri (BOA.DH.SAİD.d..) 109/88; 156/68; 167/21; 24/246; 35/39; 167/207; 3/319; 178/13; 144/199; 26/144; 33/45; 186/14; 89/11; 167/122; 171/36; 188/216; 51/128; 102/237; 39/52; 87/101; 191/11; 76/183; 128/250; 33/44; 184/213; 3/457; 38/117; 76/129; 44/247; 34/241; 154/239; 55/248; 114/96; 154/199; 15/227; 176/44; 13/114; 49/3; 38/139; 145/130; 146/56; 173/139; 51/250; 169/78; 58/83; 103/02; 32/244; 42/180; 84/171; 191/98; 55/232; 10/469; 82/104; 116/116; 138/124; 7/79; 105/228; 55/45; 41/70; 89/168; 196/34; 33/41; 88/47; 4/373; 99/110; 33/49; 1/351; 174/130; 36/137; 87/102; 81/115; 108/28; 20/85; 167/84; 136/122; 147/209; 111/176; 110/84; 26/210; 177/97; 166/78; 60/238; 160/213; 125/49; 161/56; 164/6; 90/156; 98/02; 156/184; 171/251; 195/05; 10/493; 133/180; 193/73; 11/196; 55/167; 70/93; 4/338; 129/47; 9/486; 39/50; 108/11; 151/28; 136/100; 17/106; 18/39; 49/234; 99/137; 94/173; 161/54; 192/189; 155/236; 176/38; 22/141; 76/21; 153/236; 157/29; 173/186; 137/205; 193/82; 90/181; 168/139; 39/53; 71/86; 72/223; 8/341; 27/166; 127/97; 42/233; 62/35; 116/5; 75/136; 125/81; 81/61; 120/153; 134/125; 174/151.
Dâhiliye Memurîn-i Mülkiye Komisyonu (BOA.DH. SAİD.MEM..) 8/19.
Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi (MF.MKT) 120/23; 891/39; 525/21; 522/47; 915/46.
Yıldız Perakende Şûrâ-yı Devlet (Y.PRK.ŞD) 2/12
Sâlnâme-i Devlet-i Aliyye (SDA)
Sâlnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiye (SNMU) H.1316 (M.1898-1899); H.1317 (M.1899-1900); H.1319 (1901-1902).
Sâlnâme-i Vilâyet-i Ma‘mûratülaziz (SVM) H.1310 (M.1892/1893).
Akyıldız, A. (2001). Memur yargılamasında idari süreç. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-64.
Baykara, T. (1988). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş. Türk Kültürünü araştırma enstitüsü yayınları.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi (2010). Başbakanlık devlet arşivleri genel müdürlüğü osmanlı arşivi daire başkanlığı yayınları.
Beyazıt, Y. (2006). Sicill-i ahval defterleri’nin tahlili ve Denizli merkez doğumlu memurlar üzerine bir prosopografi denemesi. Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiriler (6-7-8 Eylül 2006), I, 502- 511.
Bilim, C. Y. (1998). Türkiye’de Çağdaş Eğitim Tarihi (1734-1876). Anadolu üniversitesi yayınları.
Çetin, A. (2005). Sicill-i ahvâl defterleri ve dosyaları hakkında bir araştırma. Vakıflar Dergisi, 29, 87-104.
Çoker, F. (1995). Türk Parlamento Tarihi (Milli Mücadele ve TBMM I.Dönem 1919-1923). III, TBMM vakfı yayınları.
Darkot, B. (1978). Malatya. İslam Ansiklopedisi (VII), MEB basımevi, 225-232.
Devellioğlu, F. (2010). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Aydın kitabevi.
Diyarbakir Sâlnâmeleri 1286-1323 (1869-1905)(1999). I, II, III, Diyarbakır büyükşehir belediyesi yayınları.
Düstûr, Birinci Tertip, IV.
Findley, C. V. (2016). Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi. Tarih vakfı yurt yayınları.
Göğebakan, G. (2002). XVI. Yüzyılda Malatya Kazası (1516-1560). Malatya belediyesi kültür yayınları.
Göğebakan, G. (2003). Malatya. TDV. İslam Ansiklopedisi, 27, 468-473.
Güran, T. (Tarihsiz). Osmanlı Mali İstatistikleri Bütçeler (1841-1918). Başbakanlık devlet istatistik kurumu yayınları.
Karagöz, M. (2003). XVII ve XVIII Asırlarda Malatya Kazası (Fiziki, İdari, Sosyal ve İktisadi Tarihi), (1650-1750). Karizma yayınları.
Karal, E. Z. (2000). Osmanlı Tarihi, C.VIII. TTK basımevi.
Karpat, K. H. (2010). Osmanlı Nüfusu (1830-1914). Timaş yayınları.
Kırmızı, A. (2007). Abdülhamid’in Valileri Osmanlı Vilayet İdaresi 1895-1908. Klasik yayınları.
Sarıyıldız, G. (2004). Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nun Kuruluşu ve İşlevi (1879- 1909). Der yayınları.
Sarıyıldız, G. (2009). Sicill-i Ahvâl Defterleri. TDV İslam Ansiklopedisi, 37, 134- 136.
Tekdal, D. (2018). Osmanlı Dönemi Bitlis’te Eğitim. İdealkent yayınları.
Tekdal, D. (2019). Osmanlı Taşrasında Memur Olmak (Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Bitlis Doğumlu Memurlar). PegemA yayıncılık.
Tokmakçıoğlu, E. (2011). Kentlerimizin Adı Nereden Geliyor. İsim yayınları.
Yapıcı, S. (2014). Osmanlı Vilayet Sâlnâmelerinde Malatya (1869-1908). Malatya kitaplığı yayınları.
Yiğit, Y. (2013). Osmanlı Dönemi Malatyalı Devlet Adamları. Malatya Valiliği Malatya kitaplığı yayınları.
Yüksel, A. (2004). Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Döneminde Tirebolulu Memurlar (1879-1909). Kitabevi yayınları.
Zengin, M. (2017). Memlûk Türk Devleti Döneminde Anadolu-Suriye Askerî ve Ticârî Güzergâhı (Malatya-Antep-Halep Hattı). Prof. Dr. Salim Cöhce Armağanı, Ed: Alpaslan ceylan.
Zengin, M. (2014). Danişmenliler Döneminde Malatya. Selçuklu Siyasi Tarihi (Bildiriler), TTK yayınları.
Zengin, M. (2014). Memlûk Türk Sultanlığı’nın Anadolu hâkimiyet mücadelesi: Malatya’nın zaptı (28 Nisan 1315). Tarih Araştırmaları Dergisi, 33/55.
Zengin, M. (2017). İlhanlılar-Eretnalılar-Memlûkler Dönemi Malatya (1295- 1401). Malatya Valiliği Malatya kitaplığı yayınları.
Zengin, M. (2019). Memlûk Türk Devleti Döneminde Malatya Niyâbeti (1361- 1516). Ortaçağ’da Malatya-Makaleler, Bilsam yayınları.