II. DÜNYA SAVAŞI’NDA TÜRKİYE’NİN TARAFSIZLIK POLİTİKASI

Türkiye Cumhuriyeti, II. Dünya Savaşının patlak vermesinden hemen sonra 19 Eylül 1939 tarihinde Mihver devletlerine ve özellikle de İtalya'ya karşı İngiltere ve Fransa ile bir ittifak antlaşması imzalamıştır. Türk hükümeti bu dönemde, ülke içinde politik ve ekonomik istikrarı sağlamayı hedefleyen bir dış politika takip etmiştir. Bu sebeple, Mihver ve Müttefik devletlerle Türkiye'nin diplomatik ilişkileri devam etmiştir. Mihver devletlerle sürdürülen diplomatik ilişkiler II. Dünya Savaşının sonlarına doğru Türk hükümeti tarafından sonlandırılmıştır. II. Dünya Savaşı boyunca Türk dış politikası hem savunmacı hem de tarafsız bir çizgide olmuştur. Türk hükümeti ayrıca Boğazlar ve Türkiye'nin sınırları ile ilgili olarak Sovyet Rusya'nın amaçlarından sürekli şüphe duymuştur. Savaş sonrasında, Sovyet Rusya'nın Kars ile Ardahan'ın ilhak edilmesi ve 1936 tarihli Montrö Boğazlar Sözleşmesinin değiştirilmesi için yaptığı talepler Türk hükümetinin Sovyet Rusya'ya yönelik endişelerinde haklı olduğunu göstermiştir. Hem Mihver hem de Müttefik devletlerin Türkiye'yi savaşa sokmak için yaptıkları baskılara rağmen Türk hükümeti savaş dışında kalmayı başarmıştır. 1943 yılıyla birlikte, özellikle Stalingrad Muharebelerinin ardından Türk hükümeti Müttefik devletlerle daha yakın bir işbirliği kararı almıştır

Turkish Neutrality Policy During The Second World War

The Turkish government signed a Treaty of Mutual Assistance with Britain and France in Ankara on 19 October 1939 after the outbreak of the World War II in September 1939, against the Axis powers particularly Italy. In this period, the Turkish government followed a foreign policy aimed at providing political and economic stability in the country. Turkey’s diplomatic relations contiuned both the Allied powers and the Axis powers thus. The diplomatic relations contiuned with the Axis powers was terminated by the Turkish government toward very end of the World War II. During the World War II Turkish foreign policy remained both defensive and neutral. The Turkish government also had continuous suspicions related to Soviet aims intended for the Dardanelles, the Bosphorus and the Turkish straits. Soviet demands after the war, for changing the Montreux Convention 1936 and annexation Kars and Ardahan from Turkey revealed that suspicions of the Turkish government were right for the USSR. Despite the pressures made both the Allied powers and the Axis powers to include Turkey into the war, the Turkish government succeeded in remaining out of the war. By the year of 1943 particularly after The Battle of Stalingrad, Turkey had taken a decision for more close cooperation with the Allied powers.

PDF

___

B.C.A: 030..1.0/219.476.10-11/05/1939
B.C.A: 030..1.0./225.515.17-31/05/1939
B.C.A: 030..1.0/231.560.6-19/06/1939
B.C.A: 30..1.0.0./609.231.560.10-21/07/1939
B.C.A: 030..1.0/231.560.12-21/07/1939
B.C.A: 030..1.0./230.545.16-24/08/1939
B.C.A: 030..1.0./222.495.3-22/09/1939
B.C.A: 030..1.0./265.788.21-07/10/1939
B.C.A: 030..1.0./222.495.10-20/10/1939
B.C.A: 030..1.0./265.788.31-15/12/1939
B.C.A: 030..1.0./235.583.10-06/03/1940
B.C.A: 030..1.0./232.561.17-30/09/1940
B.C.A: 030..1.0./235.587.3-30/07/1941
B.C.A: 490..1./609.112.13-27/11/1941
B.C.A: 030..1.0./206.408.4-20/04/1942
B.C.A: 030..1.0./239.613.15-07/05/1943
B.C.A: 030..1.0./268.805.9-18/12/1943
B.C.A: 030..1.0./133.959.11-02/05/1944
B.C.A: 030..1.0./61.413.16-24/06/1944
Documents of German Foreign Policy F11/0308-10, Series D, Vol. XII
Foreign Relations of the United States (FRUS)
FRUS, The Near East and Africa: Turkey, Vol. IV, 1942
FRUS, The Conferences at Cairo and Tehran, 1943
FRUS, The Near East and Africa: Turkey, Vol. V, 1944
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi TBMM ZC, C.I, D.7, 17.03.1943
Akşam
Ulus
Vatan
Yeni Sbah.
ARMAOĞLU Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2012.
AZAKOĞLU Necip. Franz Von Papen’in Anılarından, Tarihçi Kitabevi, İstanbul, 2015.
ÇAKMAK Haydar. ABD’nin Askeri Müdahaleleri, 1801’den Günümüze, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2013.
CHURCHILL Winston S. Closing The Ring, The Second World War, Volume V, Cassell&Co. Ltd., UK, 1951.
_____________________ The Grand Alliance, The Second World War, Volume III, Cassell&Co. Ltd., UK, 1950.
_____________________ The Hinge of Fate, The Second World War, Volume IV, Cassell&Co. Ltd., UK, 1951.
_____________________ Triumph and Tragedy, The Second World War, Volume VI, Cassell&Co. Ltd., UK, 1954.
COSSABOOM Robert and Gary Leiser. Adana Station 1943-45: Prelude To The Post-War American Military Presence in Turkey, Middle Eastern Studies, Vol.34, No.1, UK, 1998.
DERİNGİL Selim. Turkish Foreign Policy During The Second World War: An Active Neutrality, Cambridge University Press, UK, 1989.
EDEN Anthony. Facing the Dictators, Cassell&Company Ltd., UK, 1962.
ERKİN, Feridun Cemal. Dışişlerinde 34 Yıl, Anılar-Yorumlar, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1987.
GERGER Haluk. Türk Dış Politikasının Ekonomi Politiği, “Soğuk Savaş’tan Yeni Dünya Düzenine”, Yordam Kitap, İstanbul, 2012.
GÖNLÜBOL Mehmet. Olaylarla Türk Dış Politikası, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1996.
GÜRÜN Kâmuran. Dış İlişkiler ve Türk Dış Politikası (1939’dan Günümüze Kadar), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1983.
________________ Türk-Sovyet İlişkileri 1920-1953, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2010.
HALE William. Türk Dış Politikası 1774-2000, Mozaik Yayınevi, İstanbul, 2003.
İSKİT Temel. Diplomasi; Tarihi, Teorisi, Kurumları ve Uygulamaları, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2012.
KISSINGER Henry. Diplomasi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.
KNATCHBULL-HUGESSEN Hughe. Diplomat in Peace and War, Butler&Tanner Ltd., UK, 1949.
KOLOĞLU Orhan. Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2013.
MARZARI Frank. Western-Soviet Rivalry in Turkey, 1939: I, Middle Eastern Studies, Vol.7, No.1, UK, Jan. 1971.
________________ Western-Soviet Rivalry in Turkey, 1939: II, Middle Eastern Studies, Vol.7, No.2, UK, May 1971.
NEVINS Allan ve Henry Steele Commager, ABD Tarihi, Doğu-Batı Yayınları, Ankara, 2011.
ORAN Baskın, Atay Akdevelioğlu vd. Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt I: 1919-1980, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008.
SADAK Necmettin. Turkey Faces the Soviets, Foreign Affairs, Vol. 27, No. 2, US, 1949.
SEYDİ Süleyman. The Intelligence War in Turkey During the Second World War: A Nazi Spy on British Premises in İstanbul, Middle Eastern Studies, Vol.40, No.3, UK, 2004.
SONTAG, Raymond James and Beddie James Stuart. Nazi-Soviet Relations 1939-1941, Greenwood Press, US, 1976.
TRUMAN Harry S. Year of Decisions, Vol. I, The New American Library, US, 1965