HAÇLI SEFERLERİNDE ERMENİ KİLİSESİ-PAPALIK DİNİ MÜNASEBETLERİ

Türklerin Anadolu'daki engellenemeyen ilerleyişi karşısında Ermeniler Batı'dan ya da Katolik dünyadan yardım isteğinde bulundular. Bunda sonra Batı'yla siyasi-askeri ilişkilerin yanı sıra kimi zaman dini tartışmalar da gündeme gelmiştir. Ermeni-Papalık ilişkileri Ermenilerin Hıristiyanlaşma dönemine kadar götürülse de bu pek kabul görmemektedir. İlk münasebetler Malazgirt Savaş'ından sonra yani Haçlı seferleri öncesinde gerçekleşmiştir. Haçlılar Ermenilere yardım etme sözü vermekle birlikte onlardan bir takım dini isteklerde bulundular. Haçlılar nezdinde zaten gerçek Hıristiyan olarak görülmeyen doğulu Hıristiyanların ayaklarına gelmesi Papalık için büyük bir fırsat olarak görülmüştür. Bundan dolayı seferler boyunca her siyasi yardım talebinin ardından Katolik mezhebi uygulamalarına uygun teolojik uygulamalar istediler. Ermeni siyasi ve dini liderleri genelde oyalama taktiği uygulayıp Papalığın söz konusu isteklerini bir şekilde geri çevirdiler. Kimi zaman bazı teolojik uygulamalarda Latin geleneği kabul edilse de bunun halk nezdinde pratik karşılığı olmamıştır. Zira milli bir yapı içeren Gregoryen Ermeni Kilisesinin Papalığın bu isteklerini karşılaması zaten mümkün değildi. Netice olarak devam eden dini ilişkilerde sağlıklı bir sonuç alınamamış, küçük bir Katolik Ermeni cemaati dışında taraftar elde edememişlerdir. Bununla birlikte Batı'yla dini ve siyasi ilişkileri organize eden Kilikya Ermenileri konjoktürün avantajlarını iyi kullanmayı bildiler. Bunun neticesinde Kilikya Krallığı'nda felsefe, matematik, teoloji, sanat, tıp bilim dallarında önemli kazanımlar elde ettikleri kabul edilmektedir

Relations of Religious Armenian Church-Papacy in the Period of Crusade

Armenians assistance from the West or from the Catholic world, against the Turks in Anatolia progress unhindered. Following evacuation, Armenians have occasionally come up in religious controversy as well as political-military relations with the West. Papal-Armenian relations is traced back to the period of Christianization. But this argue has not been accepted. First occasion After the Malazgirt War that took place before the Crusades. Although they promised to help the Armenians Crusaders made a number of requests from religious. It was seen as a great opportunity for the Papacy Eastern Christians be in need, they already Crusaders the not regarded as true Christians. Therefore Papacy wanted theological applications according to the Catholic practice crusade in the process. Armenian political and religious leaders were turned way back to Papal requests, usually by applying delaying tactics. Although sometimes accept certain technological applications in the Latin tradition it has not been practical before the public response to it. Armenian Gregorian Church was not already possible meet the request Papacy. as a result could not be taken in a healthy result ongoing religious relations, except that create a small Catholic Armenian community. However, the Armenians in Cilicia gains were important achieved in the sciences mathematics, philosophy, theology, medicine, art

PDF

___

ATİYA, Aziz S. Doğu Hıristiyanlığı Tarihi, çev: Nureddin Hiçyılmaz, Doz Yayınları, İstanbul 2005.
BARBER, Malcolm and BATE, Keith, Letters from the East, Crusaders Pilgrims and Settlers in the 12th-13th Centuries, trans: Malcom Baeber-Keith Bate, Ashgate Publising Limited, Burlington 2010.
CHAKMAKJIYAN, Hagop A., Armenian Christology and Evangelization of Islam, Brill, Leıden 1965.
ÇOG, Mehmet, "Emevi-Abbasi İdaresinde Kafkasya Ermenileri ve Dini-Kültürel Gelişimleri", Ermeni Araştırmaları, Sayı. 51, Eylül 2015, s. 223-237.
DADOYAN, Seta B. The Armenians ın the Medieval Islamic World "Paradigms of Interaction, Seventh to Fourteenth Centurıes", Volume Two, Transactions Publıshers: New Jersey 2013.
DEDEYAN, Gerard, Ermeni Halkının Tarihi, çev: Şule Çiltaş, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2007.
DEMİRKENT, Işın, "Haçlılar", DİA, C. 4, İstanbul 1996, s. 525-546.
EROĞLU, Ahmet Hikmet, "Hıristiyanların Bölünme Sürecine bir Bakış", AÜİF, 41/1, Ankara 2000, s. 310-325.
ERSAN, Mehmet, Selçuklular Zamanında Anadolu'da Ermeniler, TTK, Ankara 2007.
ERSAN, Mehmet, "Türk-Ermeni İlişkileri (XI-XIII. Yüzyıllar)", Tarihte Türkler ve Ermeniler, C. 2,TTK, Ankara 2014, s. 161-203.
EVİTT, Cristopher Mac, The Crusades and Christian World of the East, Rough Tolerance, Philadelphia 2008.
FRAZEE, Charles A, "The Christian Church in Cilician Armenia; It's Relations with Rome and Constantinoble to 1198", Church History, 45 (2), Cambridge 1976.
GHAZARİAN, Jacop, The Armenian Kingdom in Cilicia During the Crusades, The İntegration of Cilician Armenians with Latins 1080-1393, Curzon Press, Richmond 2000.
GÜL, Muammer, "İlhanlı-Ermeni İlişkileri", Tarihte Türkler ve Ermeniler, TTK, Ankara 2014, s. 106-113.
HALFLER, Peter, "Papacy, Catholicosate and The Kingdom of Cilician Armenıa", Armenian Cilicia, Edit: Richard G. Hovannisian and Simon Payaslian, Mazda Publıshers, Costa Mesa, California 2008, s. 112-130.
HAMILTON, Bernard, "The Armenian Church and the Papacy at the Time of the Crusade", Eastren Churches Review, Volume: X/1-2, Edit: George Every, Jhon Saward, Oxford 1978, s. 61-88.
İNAN, Zeynep, "I. ve II. Haçlı Seferleri Sürecinde Ermeni-Latin İlişkileri", Tarihte Türkler ve Ermeniler, TTK, Ankara 2004, s. 211-231.
KAREKİN I, "Ecumenical Trends in the Armenian Church", The Ecumenical Rview, Vol: 51, Issue: 1, January 1999, s. 31-38.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10,1111/j.1758-6623,1999.tb00377. KIRAKOS GANJAKETS'I'S, History of the Armenians, Trans: Robert Bedrosian New York, 1986.
KOUYMJIAN, Dickran, "Cilicia and Catholicosate From The Fall of The Armenian Kingdom to 1915", Armenian Cilicia, Edit: Richard G. Hovannisian and Simon Payaslian, Mazda Publishers, Costa Mesa, California 2008, s. 297-305.
KÜÇÜK, Abdurrahman, "Gregoryen Ermeni Kilisesinin Oluşması ve Konsil Kararları Karşısındaki Tutumu", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. (boşluk)XXV, Ankara 1996, s. 120-142.
SÜRYANİ MİHAİL, Vekayiname , II. Kısım, (Türkçe Trc. Hrant Andreasyan ), TTK. Kütüphanesi, 1944, Basılmamış Nüsha. NERSESSIAN, Sirarpie der, "The Kingdomof Cilician Armenia", History of Crusaders, 6, Madison, Ünivesity of Wiskonsin Press, 1969, s. 630- 658.
NIKETAS KHONIATES, Hıstorıa (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), Çev: Fikret Işıltan, TTK, Ankara 1995.
ORMANIAN, Malachia, The Church of Armenia, Fransızca'dan İngilizce'ye çev. G. Marcar Gregory, Mowbray&Co-Ltd, London, Oxford 1955.
OSTRGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev: Fikret Işıltan, TTK, Ankara 2006.
PETER COWE, "Catholicos Grigor VII. Anaverzetsi and Stepanos Orbelian, Metropolitan of Siunik, in Dialogue", Armenian Cilicia, Edit: Richard G. Hovannisian and Simon Payaslian, Mazda Publishers, Costa Mesa,California 2008, s. 245-260.
RUNCIMAN, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, çev: Fikret Işıltan, C. I, TTK, Ankara 1989.
SMBAT SPARAPET'S, Chronicle, Trans: Robert Bedrosian, New Jersey 2005.
VARDAN AREWETS'İ, Compilation of History,Trans: Robert Bedrosian, New Jersey 2007.
ŞAHİN, Gürsoy, Osmanlı Devletinde Katolik Ermeniler, İstanbul 2008.
TEZCAN, Mehmet, Karadeniz ve Kafkasya, Trabzon 2012.
THOMSON, Robert W, "The Crusaders through Armenian Eyes", The Crusades from the Perspective of Byzantium and the Muslim World, edit: by
Angeliki E. Laiou and Roy Parviz Mottahedeh, published: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, Washington 2001, D. C Printed in the United States of America, s. 72-82 (www.doaks.org/etexts.html)
URFALI MATEOS, Vekayiname, çev: Hrant Andresyan, TTK, Ankara 2000.
USTA, Aydın, "Haçlılar ve Doğu Hıristiyanları Arasındaki İlişkiler", Belleten, XXVII/279, Ağustos 2013, s. 377-400.