EL-CÂMİU'S-SAHÎH'İN "KİTÂBU'R-RİKÂK" BÖLÜMÜNÜN BÂB BAŞLIKLARINA GÖRE BUHÂRÎ'NİN RİKÂK ANLAYIŞI

Hadisler, zühd hayatı ve anlayışının en temel kaynaklarından birisidir. Nitekim ilk sûfîlerin hayatların incelendiğinde, çoğunun hadisle ilgilendiği, bu konuda eserler verdiği görülmektedir. Bu durum hadisle tasavvuf arasında yakın bir ilişki meydana getirmiştir. Onların yazdığı bu eserler, İslam dünyasında tasavvuf düşüncesinin temelini teşkil etmiş, neticede bu konuda müstakil bir hadis ve tasavvuf edebiyatı oluşmuştur. Hadis müellefâtı içinde Buhârî'nin el-Câmiu's-Sahih adlı eseri, hem en güvenilir kaynık olarak kabul edilmesi, hem de bâb başlıklarında kendi anlayışını yansıtması bakımından ayrı bir öneme sahiptir. Bu çalışmamızda, Buhârî'nin "Kitâbu'r-Rikâk" bölümü içindeki bâb başlıklarında ele aldığı rikâk-zühd anlayışını ortaya koymaya çalıştık. Buhârî bâb başlıklarında ayet, hadis, sahabe sözü gibi kaynaklara yer vererek, bu konudaki hadislerin muhtevalarını göz önünde bulundurmakta ve zühd anlayışını belli bir sistematik içinde sunmaktadır. Buhârî, bu bölümün bâb başlıklarında tasavvufun temel ilkeleri olarak zikredilen kavramları kullanmakta, âhiret sürecinin her aşamasını (ölüm, sûr, kıyamet, haşr, hesâb, cennet, cehennem, sırât, havz) ayrı başlıklar halinde ele almaktadır. Bu bölümün neredeyse yarısını ölüm ve sonrası ile ilgili başlıklar oluşturmaktadır. Zühd hareketinin, İslam dünyasının kendi öz kaynaklarından neşet ettiğini en belirgin şekilde ortaya koyan kaynakların başında Buhârî'nin elCâmiu's-Sahih'i gelmektedir.

Bukhari's Understanding of Rikâk, According to the the Littles of Bâb in Chapter of "Kitâbu'r-rikâk" of el-Câmiu's-Sahîh

Hadith is one of two main sources of Islam. Naturally, the zuhd of life and thought is the essential source for in the same way. Indeed, when examining the lives of the first Sufi, is interested in many hadith, his works can be seen on this issue. For this reason, Ahl-i zuhd since the beginning has been busy with the Hadith. Even the most of the first Sufis, to be muhaddis, consequently, the hadith has created a close relationship between Sufism. They wrote these works in the Islamic world have formed the core of Sufi thought, resulting in a detached Hadith and Sufi literature on this issue has occurred. Bukhari's el-Çâmiu's-Sahîh, is considered the most reliable book. The reason for this, his understanding is reflected in bâb titles. In this our study, we have worked, to uncover Bukhari's understanding of zuhd, according to the littles of bâb in chapter of "Kitâbu'r-rikâk." al-Bukhari in the bâb titles, contains sources such as the ayeth, hadith and sahabe qawl. Al-Bukhari, offers understanding of zuhd in a systematic. Bukhari, Bab title in this section referred to as the basic principles of Sufism uses the concepts. Also Bukhari, the Hereafter every stage of the process (death, sûr, doomsday, by jowl calculation, heaven, hell, the Sirat, havz) are addressed under separate headings. Almost half of this chapter titles are about death and after. Zuhd movement, the Muslim world that originated from its own resources revealed most clearly at the beginning of the resources Camiü's-Sahih al-Bukhari comes.

PDF

___

Aldemir, Halil- Duman, Soner, İbn Hacer el-Askalanı Muhtasar Fethu'lBârî", Polen Yayınları, İstanbul, 2006.

Aydınlı, Abdullah, Doğuş Devrinde Tasavvuf ve Hadis, Seha Yay., Ankara, 1986.

Aynî, Bedruddin Ebû Muhammed Mahmûd, Umdetü'l-Kârî Şerhi Sahîhi'l-Buhârî, Beyrut, 2001, 1. Baskı.

A'zamî, M. Mustafa- Yavuz, Yusuf Şevki, Öğüt, Salim, "Buhârî" DİA, c. 6, s.368-376.

Buhârî, Muhammed b. İsmâil, el-Câmiu's-Sahîh, Riyâd, 2008, 1. baskı. Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatı, Çeşitleri-Özellikleri-Faydalanma Usulleri, İFAV, İstanbul, 1989, 2. baskı.

..........,"Hadis Edebiyâtında İmanla İlgili Bölümlerin Muhtevâ Değerlendirmesi", Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 5-6, İstanbul, 1993.

Devellioğlu, Ferid, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, 1970.

Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman, Sünen, Riyâd, 2000, 1.baskı.

İbn Hacer, Ebu'l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali el-Askalanî, Hedyü'sSârî Mukaddimetü Fethi'l-Bârî, 2001, Riyâd, 1. baskı.

..............., Fethu'l-Bârî bi Şerhi Sahîhi'l-Buhârî, 1. baskı, 2001, Riyâd.

İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sünen, Beyrut, 1998, 1. baskı.

İbn Manzûr, Cemâlüddîn Ebû'l-Fadl Muhammed b. Mükerrem, Lisânü'lArab, Beyrut, 1999, 3. Baskı.

Hatipoğlu, M. Said, İlk Sufilerin Hadis/Sünnet Anlayışları Üzerine, İslâmiyât, cilt 2, sayı, 3, ss. 7-14. , Ankara, 1999.

Hatîbu'l-Bağdâdî, Takyîdu'l-İlim, (nşr. Yusuf el-'Aş), Dımeşk, 1949.

Gökçe, Ferhat, İslâm İrfân Geleneğinde Hadis Yorumu, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslâm Bilimleri (Hadis) Anabilim Dalı, basılmamış doktora tezi, Ankara, 2010.

Kâmil Miras, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1984.8. baskı.

el-Kettânî, Muhammed b. Ca'fer, er-Risâletü'l-müstatrafe li-beyâni meşhûri kütübi's-sünneti'l-müşerrefe, thk. Muhammed el-Muntasır, b.

Muhammed b. ez-Zemzemî b. Muh. b. Ca'fer el-Kettânî, dipnat ve ilavelerle tercüme eden,Yusuf Özbek, Hadis Literatürü, İz Yayıncılık, İstanbul, 1994.

İlhan Kutluer, İlhan, "İlim", DİA, İstanbul, TDV, 2000, c.22, s. 111-114.

Mehmet Yaşar- Zavalsız, Halit, Ayet ve Hadislerle Açıklamalı Kur'an-ı Kerim Meâli, İFAV, İstanbul, 2011.

Müslim, Ebu'l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu'sSahîh, Riyâd, 2006, 1. Baskı.

Özpınar, Ömer, Hadis Edebiyatının Oluşumu, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2005.

Selvi, Dilaver, Tefsirlerin Tasavvufa Bakışı Kur'an ve Tasavvuf, Hoşgörü Yayınları, İstanbul, 2012.

Sezgin, M. Fuad, Buhârî'nin Kaynakları, Kitâbiyât, Ankara, 2000.

Sofuoğlu, Mehmet, Sahih-i Buhârî ve Tercemesi, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1987-1989.

Teymur, Adil, Asr-ı Saadetin Köprüsü Abdullah İbnü'l-Mübarek, İstanbul 1990.

Tirmizî, el-Câmiu's-Sahîh, (Mustafa Halebî baskısı), Mısır, 1962, 1. baskı.

Toksarı, Ali, "Sahihu'l-Buhari'nin Bâb Başlıklarının Özellikleri ve Değeri (Teracimu Sahihi'l-Buhari)", Büyük Türk-İslam Bilgini Buhari (811- 869)- Uluslararası Sempozyum- 18-20 Haziran 1987, Kayseri, 1996, ss. 109- 131.

Uysal, Muhittin, Tasavvuf Kültüründe Hadis, Yediveren Yay.,Konya, 2001.

Yardım, Ali, Mesnevî Hadisleri, (Basılmamış Öğretim Üyeliği Yeterlilik Tezi), Kayseri, 1970.

.............., Hadis II, İzmir, 1992, 2. Baskı, Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, T.D.V.Y, Ankara, 2000.

........., İlk Dönem Sûfîlerinin Peygamber Ve Sünnet Anlayışları, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Sayı: 9, Cilt: 9, 2000.

.........., Din Dünyevileşme ve Zühd, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2014.

Yılmaz, H. Kamil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, Ensar Neşriyat, 12. Baskı, İstanbul, 2009.