BİLİM SANAT ENTEGRASYONUNDA BİYOSANAT VE ETİK SORUNSALI

Günümüz sanatı bilim ve teknoloji entegrasyonunda biçimlenmekte ve dönüşüm geçirmektedir. 21. yüzyıl yeni medya teknolojileri ve bilimsel paradigması, sanatçıya yeni sanat ifade araçları ve sanat üretim ortamları sunmakta ve disiplinler arası etkileşimler ön plana çıkmaktadır. Sanatçı, kültürel dinamiklerin etkisinde oluşturulan ekosisteme, mikrodan makroya evrene ve insan algılarına dair sorgulamalar yöneltmekte ve projektif yaklaşımlarını sanatsal anlatıma dönüştürmektedir. Çalışmada, doğanın kadim bilgeliğinin yeni teknolojiler ve bilimsel gelişmelerle buluştuğu ekosistemde biyosanatın gelişim süreci ve kapsamı incelenmektedir. Biyosanat, biyoteknolojilerin bir sanat üretim aracı olarak kullanıldığı bir sanat ifade yöntemidir. Bakteriler, algler, mayalar, küfler, genetiği değiştirilmiş organizmalar biyosanatçının üretim materyalini oluşturken mikroskop, petri kabı, şeffaf tüp ve inkübatör gibi laboratuvar ekipmanları, sanatçının sanat üretim araçları haline gelir. Biyosanat, canlıların, bitki ıslahının ve çeşitli biyomalzemelerin sanatsal uygulamalarda kullanıldığı çalışmalardan, türler arası manipülasyonlara kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. Biyosanatçılar, yöntem, teknik ve üretim amacına göre farklı biyoteknoloji uygulamalarını tercih etmektedir. Biyosanat uygulamalarında, kültürel ekosistemi oluşturan dinamiklerin bireysel, toplumsal ve çevresel etkileri yansıtılmaktadır. Biyoetik ve biyopolitik sorgulamaların yapıldığı uygulamaların benzer şekilde felsefi, politik, ekonomik ve ahlaki karmaşıklıklara neden olduğu görülmektedir. Çalışmada, biyosanatçıların 21. yüzyılın kültürel ekosisteminde disiplinler arası etkileşimleri, yönelimleri, uygulamaları incelenmekte ve uygulamalara dair etik ikilemler tartışılmaktadır.

Bioart and Ethics Problems in Science Art Integration

Today's art is taking shape and transforming in the integration of science and technology. The new media technologies and scientific paradigm of the 21st century offer the artist new means of art expression and art production environments, and interdisciplinary interactions come to the fore. The artist questions the ecosystem created under the influence of cultural dynamics, the universe from micro to macro and human perceptions, and transforms his/her projective approaches into artistic expression. In this study, the development process and scope of bioart in the ecosystem where the ancient wisdom of nature meets new technologies and scientific developments are examined. Bioart is an art expression method in which biotechnologies are used as a means of art production. Bacteria, algae, yeasts, molds, genetically modified organisms form the production material of the bioartist, while laboratory equipment such as microscope, petri dish, transparent tube and incubator become the artist's art production tools. Bioart has a wide spectrum from studies in which living things, plant breeding and various biomaterials are used in artistic applications to interspecies manipulations. Bioartists prefer different biotechnology applications according to method, technique and production purpose. In bioart practices, the individual, social and environmental effects of the dynamics that make up the cultural ecosystem are reflected. It is seen that the practices in which bioethical and biopolitical inquiries are made similarly cause philosophical, political, economic and moral complexities. In the study, the interdisciplinary interactions, orientations and practices of bioartists in the 21st century cultural ecosystem are examined and ethical dilemmas related to the practices are discussed.

PDF

___

Akbulut, D. (2009). Evrimsel tasarım yöntemi ve yaratıcılığın süreç içerisindeki yeri. Gazi Sanat Tasarım. 21-33.
Anker, S. (2021). Epistemic practices in bio art. AI&Society. https://link. springer.com/article/10.1007/s00146-021-01152-w, Erişim tarihi: 03.05. 2021
Azamet, A. & İnam Karahan, Ç. (2019). 21. yüzyılda biyosanat. İdil, 63, 1455- 1462.
Azamet, A. (2019). Bilim ve Teknoloji Ekseninde Sanatın Pragmatik Devinimi: Biyosanat. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Bakerartist.org. (2020). Selin Balcı çalışma örnekleri. https://bakerartist.org/ portfolios/selin-balci, Erişim tarihi: 02.05.2021
Bardakçı, T. (2018). İnsanı Geliştimeye Yönelik Uygulamalar Üzerine Normatif Bir Analiz. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Byerley, A. & Chong, D. (2014). Biotechaesthetics: Exploring the practice of bioart. Culture and Organization.
Capucci, P. L. (2008). The double division of living. International Conference “From Land Art to Bio Art”, Italy.
Clotmag.com (2017). SAšA SPAčAL, technological ecosystems in the postmedia era. https://www.clotmag.com/biomedia/sasa-spacal, Erişim tarihi: 03.05.2021
Çakır Atıl, A. & Özgür, N. (2018). Çağdaş sanatta yeni bir yaklaşım: Biyosanat. Uluslararası Bilim, Eğitim ve Teknoloji Araştırmaları Kongresi, Odessa National I.I. MechnikovUniversity, Ukrayna, 52-67.
Çellek, T. (2003). Sanat ve bilim eğitiminde yaratıcılık. Pivolka, 2(8), 3-11.
Debatty, R. (2019). Lynn Hershman Leeson, Genetics and biopolitics, https://we-make-money-not-art.com/lynn-hershman-leeson-genetics-andbiopolitics/, Erişim tarihi: 01.07.2021
Debatty, R. (2020). Meat me! Food for a Post-AnthropocentricSociety. https://we-make-money-not-art.com/meat-me-food-for-a-post-anthropo centric-society/, Erişim tarihi: 02.07.2021
Dündar, S. K. (2019). Algoritmik Biyomimikri Yöntemi ile Dijital Tasarım. Sanatta yeterlik tezi. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Dündar, S. K. (2020). Tasarım sohbetleri: Yapay zeka ve sanat. (video). https://www.youtube.com/watch?v=HKMmvq8Suq4, Erişim tarihi: 23.12.2020
Girgin, F. (2020). Çağdaş sanatta genetik. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 6(1), 109-125.
Kac, E. (2017). What Bio Art Is: A Manifesto http://www.ekac.org/manifesto_ whatbioartis.html, Erişim tarihi: 02.05.2021
Kallergi, A. (2008). Bioart on Display-Challenges and Opportunities of Exhibiting Bioart. Leiden University, The Netherlands. Kerbe, W. & Schmidt, M. (2015). Splicing boundaries. Leonardo, 48(2), 128- 136.
Kilimci, P. (2018). Sanatta Mikroskobik Görüntülerin Dünyada ve Türkiye’deki Yansımaları. Doktora tezi, Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Mercin, L. (2019). STEAM eğitiminde sanatın yeri. Inonu University Journal of Art and Design, 28-41.
Mitchell, R. (2012). Simondon, Bioart, and the Milieus of Biotechnology. INFLeXions No. 5 - Milieus, Techniques, Aesthetics, 68-110.
Oxman, N. (2016). Age of Entanglement. Journal of Design and Science. https://jods.mitpress.mit.edu/pub/ageofentanglement/release/1?fbclid=Iw AR21cTMSMsGjsYHUPb2L_N3XBPA8Jcmuz412lzXIvylMPLO4EMn 2hh7m4Ss, Erişim tarihi: 2.05.2021
Özerbaş, M. A., (2011). Yaratıcı düşünme öğrenme ortamının akademik başarı ve bilgilerin kalıcılığına etkisi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 675- 705.
Patel, S. (2013). Biological Art: The Next Frontier in Art or Ethical Disaster? Augmenting Realities. https://sites.duke.edu/lit80s_02_f2013_augreali ties/biological-art-the-next-frontier-in-art-or-an-ethical-disaster/, Erişim tarihi: 02.07.2021
Radomska, M. (2016). Uncontainable Life: A Biophilosophy of Bioart. (1. Edition). Linköping Studies in Arts and Science. Selçuk, E. & Ünay Selçuk, S. (2020). İçerideki doğa. Inonu University Journal of Culture and Art / IJCA, 6(1), 14-26.
Solmaz Erçel, S. (2020). Çağdaş Sanatta Alternatif Sergi Mekanları Kullanımı: Biyo Sanat ve Biyo Sanat Mekanları Üzerine bir İrdeleme. Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tekin Bender, M. (2006). Resim-İş Eğitimi Öğrencilerinde Duygusal Zeka ve Yaratıcılık İlişkileri. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Uysal, S. (2019). Fraktal Geometri ve Algoritma İlişkisinde Jeneratif Sanat. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü
Vaage, N. S. (2016). What ethics for bioart? Nanoethics,10, 87-104.
Yetişen, A. K. et al. (2015). Trends in biotechnology. Cell Press, 33(12), 724- 734.
Yetişkin, E. & Süter A.G. (2019). Günümüz Sanatı // Bir Başka: Moleküler Biyoloji ve Biyosanat. (video). https://vimeo.com/307030474, Erişim tarihi: 10.11.2020
Yıldız, H. (2012). Endüstri Ürünleri Tasarımı Kapsamında Biyomimetik Tasarımın Yeri ve Metodolojisi. Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Görsel Kaynaklar:
Görsel 1. https://jods.mitpress.mit.edu/pub/designandscience/release/2, Erişim tarihi: 10.08.2021.
Görsel 2. https://capucci.org/tag/biotech-art/, Erişim tarihi: 10.09.2020.
Görsel 3. https://www.csmonitor.com/Science/2013/0813/Bunnies-glow-greenin- the-dark-join-lots-of-other-glowing-animals, Erişim tarihi: 28.11.2020.
Görsel 4. http://www.ekac.org/nat.hist.enig.html, Erişim tarihi: 28.11.2020.
Görsel 5. https://we-make-money-not-art.com/que_le_cheval_vive_en_ moi_ may/, Erişim tarihi: 28.11.2020.
Görsel 6. https://biodesignchallenge.org/sva2016, Erişim tarihi: 10.06.2021.
Görsel 7. https://tcaproject.net/portfolio/pigs-wings/, Erişim tarihi: 28.11.2020.
Görsel 8. https://www.wired.co.uk/gallery/blood-wars-art-science-exhibitiongallery, Erişim tarihi: 10.09.2020.
Görsel 9. https://www.agapea.si/en/projects/myconnect, Erişim tarihi: 01.10.2021.
Görsel 10. https://bakerartist.org/portfolios/selin-balci, Erişim tarihi: 01.10.2021.