ARŞİV VESİKALARI TEMELİNDE PÜZANTİYON GAZETESİ HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME (1896-1918)

Püzantiyon Gazetesi 1896-1918 yılları arasında neşrolunmuştur. Gazete; Jamanak, Masis, Punç ve Arevelk gibi dönemin Ermenice süreli yayınları arasında önemli bir yere sahiptir. Gazetede, muhtelif mahallerde Ermenilerin katledildiğine dair iddialar, vergi hususunda yapılan baskılar ve 1909 Adana Olayları gibi pek çok farklı konuda yazı yayımlanmıştır. Bu yazılar Osmanlı memurlarınca takip edilmiş, gerekli görüldüğünde incelemeye alınmıştır. II. Meşrutiyet'in ilanı ile birlikte basında geniş bir özgürlük ortamı oluşmuş, bu ortamda gazetenin etkisi artmıştır. Fakat bu özgürlük coşkusu uzun sürmemiş, basın yeniden kontrol altına alınmıştır. Püzantiyon Gazetesi de bundan nasibini almış ve "muzır" yayın yaptığı gerekçesiyle 10 Haziran 1909 tarihinde faaliyeti durdurulmuştur. Bir süre sonra tekrar faaliyete geçtiği görülen gazetenin yazarları 24 Nisan 1915 olaylarının ardından ciddi sıkıntılarla karşılaşmış, hatta imtiyaz sahibi Püzant Keçyan yurtdışına kaçmak zorunda kalmıştır. Nihayetinde gazete, son sayısını 1918 yılında çıkarmış ve böylelikle yayın hayatı sona ermiştir. Bu çalışmada Püzantiyon Gazetesi ve gazetede çıkan yazıların yankıları arşiv belgeleri temelinde ele alınacaktır

An Assessment About Puzantion Newspaper On The Basis Of Archive Records (1896-1918)

Puzantion Newspaper was getting published between the years of 1896-1918. Among the periodicals of that time such as Jamanak, Masis, Punch and Arevelk, Puzantion had a rather important position. Many different articles were published on allegations about Massacre of the Armenians in various places, the pressures on the tax issue and 1909 Adana Events. The Ottoman officials researched these articles and when in need, they started investigations upon them. Media was granted a great freedom as a result of the proclamation of the 2nd Constitutional Monarchy and Puzantion was able to increase its influence within that climate. But this enthusiasm for freedom did not last long, the press was taken under the control again. Puzantion Newspaper was also affected by this and the newspaper was suspended because of the malicious publication on June 10, 1909. The authors of the newspaper, which was appeared to active again after a while, encountered serious troubles after the events of 24 April 1915. The concession holder of the newspaper, Puzant Kechian even had to flee abroad. In conclusion, the newspaper published its final issue and terminated its publication life in 1918. In this study, the focus will be upon Puzantion Newspaper and the echoes of the published articles in the newspaper based on the archival documents

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi [BOA], Dahiliye Mektubi Kalemi (DH.MKT): 1354/25, 1132/78,
2031/50, 2039/57, 2652/5, 2654/13, 2702/69, 2706/75, 2709/42, 2725/85, 2758/24, 2760/9, 2783/4, 2789/34, 2796/95, 2810/31, 2817-85, 2827/30, 2828/76, 2838/100, 2838/98, 2865/69, 818-37.
BOA, Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO): 263/19696, 3555/266559, 858/643.
BOA, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti İkinci Şube (DH.EUM.2.ŞB.): 10/21, 16/42.
BOA, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Üçüncü Şube (DH.EUM.3.ŞB.): 12/6.
BOA, Dahiliye Şifre Kalemi (DH.ŞFR): 14/13.
BOA, Dahiliye Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu'nun Muamelat Kısmı (DH.TMIK.M.): 173/39.
BOA, Hariciye Siyasi (HR.SYS.): 2886/9.
BOA, Maarif Mektubi Kalemi (MF.MKT.): 1149/69.
BOA, Yıldız Sadaret Hususi Maruzat (Y.A.HUS.): 329/81.
BOA, Yıldız Perakende Arzuhal ve Jurnaller (Y.PRK.AZJ.): 23/30.
BOA, Yıldız Perakende Umum Vilayetler Tahriratı (Y.PRK.UM.): 47/88.
BOA, Yıldız Perakende Zabtiye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.ZB.): 6/63.
Anadolu Ahvâli. (1908, Kasım 8). İkdam(5192).
Ermeniler ve İntihabat. (1914a, Şubat 6). Tanin(1839).
Ermeniler ve İntihabat. (1914b, Şubat 21). Tanin(1854).
Journalism in Consantinople. (1912, Kasım 6). The Orient, 3(45).
Kanlı Küpe. (1908, Haziran 5). İttihad(11).
Mevâd-ı Umûmiyye. (1909, Nisan 13). Takvim-i Vekayi.
Püzantiyon. (1896). (33).
Siyâsât. (1908, Ekim 19). Tanin(80).
Tatil. (1912, Şubat 18). Tanin.
Çakır, H., & Aydın, H. (2010). İkinci Meşrutiyet Döneminde Basın Sansürü. H. Aydın (Ed.), İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset içinde (s. 237-260). Konya: Palet Yayınları.
Demirel, F. (2007). II. Abdülhamid Döneminde Sansür. Ankara: Bağlam Yayıncılık.
Düstur. (1289). I. Tertib (Cilt II). İstanbul: Matbaa-ı Amire.
Düstur. (1329). II. Tertib (Cilt I). İstanbul: Matbaa-ı Osmaniye.
Girgin, A. (1997). Türkiye'deki Yerel Basının Gelişmesi. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. İstanbul.
Günaydın, A. (2007). The Return and Resettlement of the Relocated Armenians (1918-1920).
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ Ortadoğu Araştırmaları, Ankara.
Gürün, K. (1985). Ermeni Dosyası. Ankara: TTK Basımevi.
Halaçoğlu, Y. (2006). Sürgünden Soykırıma Ermeni İddiaları. İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
İzrail, N. O. (2013). 24 Nisan 1915 İstanbul, Çankırı, Ayaş, Ankara. İstanbul: İletişim Yayınları.
Karacakaya, R. (2001). Kaynakçalı Ermeni Meselesi Kronolojisi (1878- 1923). İstanbul: Başbakanlık Osmanlı Arşivi Yayınları.
Kevorkian, R. (2011). The Armenian Genocide. Londra: I.B.Tauris.
Kıraç, T. O. (2011). Türkiye'de Gazetecilik Mesleğine İlişkin Örgütlenmeler: 1908-1938.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Koloğlu, O. (2010a). Osmanlı Dönemi Basının İçeriği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Koloğlu, O. (2010b). II. Meşrutiyet'te Türkçe Dışı Basın. H. Aydın (Ed.), İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset içinde (s. 237-260). Konya: Palet Yayınları.
Koloğlu, O. (2015). Osmanlı'dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları. Matossian, B. D. (2016). Parçalanan Devrim Düşleri Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Döneminde Hürriyetten Şiddete. (R. Akman, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Mildanoğlu, Z. (2014). Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000. İstanbul: Aras Yayıncılık.
Nalcıoğlu, B. U. (2013). Osmanlı'da Muhalif Basının Doğuşu 1828- 1878. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Pamukciyan, K. (2013). Biyografileriyle Ermeniler. İstanbul: Aras Yayıncılık.
Sertçelik, S. (2015). Rus ve Ermeni Kaynakları Işığında Ermeni Sorunu Ortaya Çıkış Süreci 1678- 1914. Ankara: Srt Yayınları.
Teotig. (2012). Baskı ve Harf Ermeni Matbaacılık Tarihi. (S. Malhasyan, & A. İncidüzen, Çev.) İstanbul: Birzamanlar Yayıncılık.
Topuz, H. (1973). 100 Soruda Türk Basın Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Tuğlacı, P. (2004). Tarih Boyunca Batı Ermenileri (1891-1922) (Cilt III). İstanbul: Pars Yayıncılık.
Aydın, H. (2010). Cemiyet-i Matbuat-ı Osmaniye: Kuruluşu ve Basında Tartışmalar. Türkiyat Araştırmaları Dergisi(27), s. 553-569.
Boyar, E. (2006). The Press and the Palace: The Two-Way Relationship between Abdülhamid II and the Press,1876-1908. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 69, s. 417-437.
Ceylan, A. (2006). Tanzimat Dönemi Osmanlı Basım ve Yayımında Hukuki Düzen (1839-1876). Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi(1), s. 139-155.
Göçmen, M. (1994, Ağustos). II. Abdülhamid Döneminde Yabancı Basın Nasıl Takip Edilirdi? Tarih ve Toplum Dergisi(128), s. 18-24.
Günay, N. (2015, Yaz). Yeniköy Anlaşması’nın Ermeniler Üzerindeki Etkileri ve Birinci Dünya Savaşı’nda Rus-Ermeni İşbirliği. Akademik Bakış Dergisi, 8(16), s. 63- 93.
Halavut, H. (2017, Şubat 1). Sırpuhi Markaryan Kimdi? 5 Harfliler: Retrieved from
http://www.5harfliler.com/sirpuhi-markaryan-kimdi/
Karaca, E. (Bahar 2014). 1914 Seçimleri Sürecinde İttihat ve Terakki Partisi’nin Ermenilerle Uzlaşma
Çabalarının Osmanlı Basınına Yansıması. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi(19), 77-104.
Kharatyan, A. A. (2015). Collapse of the Western Armenian Press of Constantinople and Smyrna
(1915-1918) in the Years of the Armenian Genocide. (S. Charagyan, Çev.) Fundamental Armenology(1).
Koçunyan, A. (2015, Nisan). Jamanak Gazetesi 1915. Toplumsal Tarih Dergisi(256), s. 10-11.
Serop, V. (1993). Ermenice Basın. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi içinde (Cilt I, s. 188-190). İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.