CUMHURİYET DÖNEMİNİN “ÇILGINLIK GECESİ”:YILBAŞI EĞLENCELERİ VE ELEŞTİRİLER

Çok yönlü değişimi öngören Cumhuriyet dönemi, bu yeni inşa sürecinde gündelik hayatı da etkileyen çeşitli düzenlemelere sahne oldu. Batılı bir eğlence kültürü yaratılmasını önemseyen rejim, bunun bir parçası olarak kızlı-erkekli baloları teşvik etti. Yılbaşı nedeniyle düzenlenen balolar ise 1930'larla birlikte giderek kitleleşti. Öncelikle ve bilhassa büyük kentlerde yaygınlaşan yılbaşı eğlencelerini Müslüman Türk toplumuna uygun bulmayanlar, bu eğlenceleri ve yılbaşını bütün parçalarıyla geleneklere aykırılık noktasında eleştirdi. Bu çalışmada da yılbaşı eğlenceleri ile bu duruma hangi yönlerden, ne tarz eleştiriler getirildiği değerlendirilecektir

“Delirium Nights” Of The Republican Period: Parties On New Year’s Eve And Criticisms

The Republican Period, which foresaw multidimensional changes in the society, witnessed arrangements affecting daily life during this reconstruction period. The regime, which was attaching great importance to the creation of a western style of entertainment culture, promoted balls attended by males and females together. New Year’s Balls, reached to the masses as of 1930s. Those who disapproved of new year’s parties which were spreading primarily and especially in big cities, as being improper for Muslim Turkish community, criticized these entertainments, and the idea of celebrating the New Year’s Eve as a whole, for being contrary to the customs of the Society. In this study, the entertainments on the New Year’s Eve and the perspectives and the types of the criticisms made against them will be evaluated.

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, 14.12.1965, 20.Birleşim, Cilt:31.
Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, 26.12.1972, 15. Birleşim, Cilt:7.
Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, 28.12.1972, 16. Birleşim, Cilt:7.
Resmi Ceride, 2 Kanunusani 1926, No:260.
Resmi Gazete, 1 Haziran 1935, No:3017.
TBMM Zabıt Ceridesi, 26.12.1341, İ:31, Cilt:20.
Akşam Cumhuriyet
Din Yolu
Fetih
Sebilürreşad
Serdengeçti
Siirt
Son Posta
Ulus
Vatan,
Yeni Adam
Zaman
AHMAD, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, (Çev:Yavuz Alogan), Kaynak Yayınları İstanbul 2009.
ATAY, İbrahim, Noel Ağacı ve Türkiye’de Noel Ağacı Problemi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları (Kutulmuş Matbaası), 1969.
BALTACIOĞLU, İ. Hakkı, Büyük Tefsir Allah nedir?, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1961.
CANTEK Levent, Cumhuriyetin Büluğ Çağı - Gündelik Yaşama Dair Tartışmalar (1945-1950), İletişim Yayınları, İstanbul 2013.
GİDDENS Anthony, Modernliğin Sonuçları, (Ersin Kuşdil), Ayrıntı Yayınları İstanbul 2014.
GÖLE, Nilüfer, Modern Mahrem - Medeniyet ve Örtünme, Metis Yayınları, İstanbul 2011.
KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri, Ankara, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
LEFEBVRE, Henrı, Modern Dünyada Gündelik Hayat, (Çev: Işın Gürbüz), Metis Yayınları, İstanbul 1998.
OKTAY, Ahmet, Türkiye’de Popüler Kültür, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1995.
YAVUZ, Hilmi, Alafrangalığın Tarihi Geleneğin Tasfiyesi Ya Da Yeniden Üretilmesi, Timaş Yayınları İstanbul 2010.
AKÇURA, Gökhan, “Osmanlı’dan Günümüze Yeni Yıl Kutlamaları - Yılbaşıdır Bunun Adı”, Toplumsal Tarih, Aralık 2004, Sayı:132, s.32-39.
ATATUĞ, Feridettin, “Noel Baba”, Fetih, 26 Aralık 1958, Sayı:50, s.3.
BALTACIOĞLU, İ. Hakkı, “Noel Baba!..”, Yeni Adam, 25 İlk Kânun 1941, Sayı:365, s.3.
____________, “Noel Baba!”, Yeni Adam, 28 Aralık 1950, Sayı:682, s.1. Cem, “Şehrimizde Yılbaşı Nasıl Geçti…”, Türk Yolu, 2 Ocak 1957, Sayı:5600, s.1.2.
ÇAĞLI, Yusuf Ziya, “Yılbaşı Münasebetiyle”, Sebilürreşad, Aralık 1957, Sayı:258, s.127.
DURU, Nedim Kemal, “Noel”, İstanbul Ekspres, 25 Aralık 1959, Sayı:2944, s.2.
DÜMER, Safi, “Eğlence ve İsraf Kampanyası”, Hür Adam, 2 Ocak 1951, Sayı:35, s.1.
EDİP, Eşref, “Garplılaşma Hareketinde Hristiyanlaşma Var Mıdır?”, Sebilürreşad, 10 Ağustos 1948, No:10, s.146-147.
Felek, “Noel”, Milliyet, 1 İkincikanun 1935, No:3179, s.3.
G. A. “Yılbaşını Kutlularken”, Milliyet, 1 Kanunusani 1934, No:2837,
GÜNGÖR, Salâhattin, “(Lüks) Hastalığımız”, Büyük Doğu, 3 Birincikanun 1943, Sayı:12, s.15.
GÜRSOY, Suavi, “İki Türlü Yılbaşı”, Doğu, Sonteşrin-İlkkanun 1942, Sayı:2, s.38.
KANUN, Şerif, “İslam Adetleri ve (Noel)”, Müslüman Sesi, 10 Ocak 1959, Sayı:165, s.10.
KISAKÜREK, Necip Fazıl, “İnkılâp Ağacı”, Büyük Doğu, 22 Mayıs 1952, Sayı:7, s.1.
KOÇ, Yusuf, “Lüks ve Moda”, Yeşil Nur, 3 Nisan 1953, s.2.
KOÇLAR, Bekir, “Kurtuluş Yolu Dergisinde Sağlık Yazıları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (Prof. Dr. Bayram Kodaman’a Armağan Özel Sayı), Ocak 2010 s.108- 114.
MÜFTÜOĞLU, Mustafa, “Yılbaşı Gecesi”, Büyük Doğu, 30 Aralık 1949, Sayı:12, s.9.
NİHÂL, N. “Milli Seciye Buhranı”, Atsız Mecmua, 15 Haziran 1932, Sayı:14, s.27-28.
ÖYMEN, Orsan, “Yılbaşı Nasıl Geçti?”, Öncü, 2 Ocak 1961, Sayı:127, s.8.
RUNYUN, Mustafa, “Milli Varlığımızı İslam Adetlerine Bağlı Kalmakla Yaşatabiliriz”, Hür Adam, 10 Ocak 1960, No:432, s.4.
SAFA, Peyami, “Yılbaşı Vehmi”, Tan, 1 İkincikanun 1936, Sayı:252, s.2.
SEVİLEN, Nafiz, “İslamiyet ve Noel”, Hür Adam, 22 Aralık 1959, No:429, s.3.
SILAY, Celâl, “Yılbaşı”, Büyük Doğu, 6 Ocak 1950, Sayı:13, s.12.
TAN, M. Turhan, “Yılbaşı”, Cumhuriyet, 1 İkincikanun 1937, Sayı:4539, s.5.
_____________, “Nasıl Eğleniyorlar?”, Büyük Doğu, 17 Birincikanun 1943, Sayı:14, s.15.
TAŞKIN, Seyid Sami, “Yeni Yılınız Kutlu Olsun”, Yeni Sabah, 1 Ocak 1948, No:3183, s.1-5.
TINÇ, Lütfü, “Bir Zamanların Asri Eğlencesi Yılbaşı Baloları”, Popüler Tarih, Ocak 2003, Sayı:29, s.55-57.
YAZICIOĞLU, Hikmet, “Yılbaşı ve Kandil”, Zafer, 1 Ocak 1950, s.2. Yedekçi, “Yılbaşı Sabahı!”, Zafer, 1 Ocak 1950, s.3.
YÜKSEL, Osman [Serdengeçti], “İş Başına: Dâvet”, Serdengeçti, Sayı:27, Mart 1958 s.3-4.
________, “Manevi Emperyalizm”, Serdengeçti, Sayı:2, Mayıs 1947, s.3.
ZAPSU, Abdürrahim, “Bu Medeniyet Değil İhanettir”, Ehli Sünnet, Ekim 1950, Sayı:91, s.8.
ZAPSU, Pertev, “Onların Noel Babaları?”, Ehli Sünnet, 1 Ocak 1949, Sayı:51, s.12.