ADIYAMAN AĞZI SÖZ VARLIĞINA KATKILAR: BEDDUALAR

Beddua, Farsçada “kötü” anlamına gelen bed ile Arapçada “dileme, isteme” gibi anlamlara gelen dua kelimelerinden oluşmuş bir birleşik isimdir. Türkçenin söz varlığı içerisinde önemli bir yer tutan beddualar; kötülüğe maruz kalan, kendini savunamayan, çaresiz olan insanın kendini savunmak amacıyla söylediği “kötü dilek” anlamı taşıyan sözlerdir. Bedduaların söylenme sebepleri çeşitlidir; ancak bütün bedduaların ortak yönü olumsuz duygu neticesinde ortaya çıkmasıdır. Acıtan, can yakan bir durum neticesinde ortaya çıkmalarından ötürü de anlamca içten ve samimȋ ifadelerdir. Bu çalışmada, Adıyaman il merkezinden derlenmiş 111 adet beddua bir araya getirilmiş ve söz varlığı açısından incelenmiştir. Adıyaman ağzı, Leyla Karahan’ın Anadolu ağızlarının tasnifine göre Batı grubu içerisinde yer almaktadır. Adıyaman’ın zengin tarih ve kültüründen izler taşıyan Adıyaman ağzı, beddualar açısından oldukça orijinal örnekler sunmaktadır. Derlenen beddua örnekleri Adıyaman ağzı söz varlığına katkı olarak sunulmuştur.

Contributions To Adıyaman Dialect Vocabulary: Curses

Curse is a compound name consisting of the bed meaning "bad" in Persian and prayer meaning "asking, asking" in Arabic. The curse, which has an important place in the vocabulary of Turkish, is the words that mean “bad wish” that the person who is exposed to evil, who cannot defend himself, is desperate to defend himself. The reasons for saying the curse are diverse; however, the common feature of all curse is that they appear as a result of negative emotions. They are meaningfully sincere and sincere statements because they appear as a result of a painful, hurtful situation. In this study, 111 curse compiled from Adıyaman city center were gathered and examined in terms of vocabulary. Adıyaman dialect is in the West group according to the classification of Anatolian dialects of Leyla Karahan. Adıyaman dialect, which has traces from the rich history and culture of Adıyaman, offers very original examples in terms of curse. Compiled curse samples are presented as a contribution to Adıyaman's dialect vocabulary.

PDF

___

Albayrak, N. (2010). Ansiklopedik Halk Edebiyatı Sözlüğü. Kapı yayınları.
Akar, A. (2006). Ağız araştırmalarında yöntem sorunları. Turkish Studies, 1(2), 37-53.
Alkayış, M. F. (2012). Adıyaman Ağzında Atasözleri ve Deyimler. Öncü basımevi.
Bulduk, T. B. (2019). Oyun adlarının Türkiye Türkçesi ağızlarında kullanımı üzerine bir değerlendirme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 401–455
Bulut, S. (2012). Anadolu ağızlarında kullanılan kalıp sözler ve bu kalıp sözlerin kullanım özellikleri. Turkish Studies, 7(4), 1117-1155.
Bulut, S. (2013). Anadolu ağızlarında dini inançları yansıtan kalıp sözler. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(1), 435-465.
Ersoylu, H. (2012). Türk Dilince Dualar Beddualar Sözlüğü. Ötüken Neşriyat.
Halaçoğlu, Y. (1988). “Adıyaman”, TDV İslâm Ansiklopedisi 1. Cilt, TDV İslâm araştırmaları merkezi. http://www.adiyaman.gov.tr/adiyaman-tarihi, 07.12.2019
Karahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. TDK yayınları.
Karataş, T. (2004). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. 2. Baskı, Akçağ yayınları.
Kaya, D. (2001). Folklorumuzda Beddua Söyleme Geleneği ve Türk Halk Şiirinde Beddualar. Atatürk Kültür Merkezi başkanlığı yayınları.
Korkmaz, Z. (1976). Anadolu ağızları üzerindeki araştırmaların bugünkü durumu ve karşılaştığı sorunlar, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 23- 24(1975-1976), 143-172.
Telli, B. & Bulduk, T.B. (2018). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığı. Gazi kitabevi.
Toprak, S.V. (2018). Hısnımansur (Adıyaman). Adıyaman Üniversitesi yayınları
Yavuz, S. (2013). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları.Turkish Studies yayınları.