DERLEME SÖZLÜĞÜ’NDE KUMUK TÜRKÇESİ SÖZ VARLIĞI

Kafkasya, insan yaşamı için zorlu coğrafi şartlara sahip bir bölge olsa da doğudan batıya, kuzeyden güneye göç yolları üzerinde bulunması nedeniyle tarih boyunca birçok etnik unsura yurt olmuştur. Kumuk Türkleri de bu coğrafyada yaşayan etnik unsurlardan birisidir. Rusların 17. yüzyıldan itibaren güçlenerek yayılmacı politika izlemeleri neticesinde yüzyıllardır Kafkasya’da yaşayan Türk toplulukları Osmanlı Devleti’ne sığınmak zorunda kalmışlardır. Kumuk Türkleri özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısı ve 20. yüzyılın başlarında anayurtlarını terk ederek Anadolu’ya gelmek zorunda kalmışlardır. Anadolu’ya yerleşen Kumuk Türklerinin dillerine ait verilere Derleme Sözlüğü’nde rastlamak mümkündür. Derleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesi ağızlarındaki söz varlığı ile ilgili en kapsamlı çalışmadır. Bu makalede, söz konusu sözlükte yer alan Kumuk Türkçesine ait söz varlığı ünlü ve ünsüz değişmeleri çerçevesinde incelenecektir.

Vocabulary of Kumuk Turkish in Turkish Dialects Dictionary

Although the Caucasus is a region with difficult geographical conditions for human life, use it on the migration routes from east to west, from north to south. Kumuk Turks are one of the ethnic elements living in this geography. Turkish communities living in the Caucasus for centuries had to take shelter in the Ottoman Empire as a result of the Russians getting stronger and expanding since the 17th century. Kumuk Turks had to come to Anatolia by leaving their homeland especially in the second period of the 19th century and early 20th century. It is possible to find the data of the languages of Kumuk Turks who settled in Anatolia in the Turkish Dialects Dictionary. Turkish Dialects Dictionary is a dictionary, Turkey is the most comprehensive study of the Turkish dialects. In this article, the vocabulary belonging to Kumuk Turkish in the dictionary in question will be examined within the framework of vowels and consonant changes.

PDF

___

Akar, A. (2006). Ağız araştırmalarında yöntem sorunları. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History of Turkish or Turkic, 37-53.
Akar, A., & Günay, A. (2015). Derleme sözlüğü'nde Karaçay-Balkar Türkçesi söz varlığı. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 1-48.
Atalay, B. (2018). Divanü Lugat-İt Türk (Dizin). Türk Dil Kurumu yayınları.
Caferoğlu, A. (2015). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. Türk Dil Kurumu yayınları.
Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford university press.
Dilçin, C. (1983). Yeni Tarama Sözlüğü. Türk Dil Kurumu yayınları.
Doğan, D. M. (2001). Büyük Türkçe Sözlük. Vadi yayınları.
Ercilasun, A. B. (2007). Türk Lehçeleri Grameri. Akçağ yayınları.
Ercilasun, A. B. (2016). Türk Dili Tarihi. Akçağ yayınları.
Ercilasun, A. B., & Akkoyunlu, Z. (2018). Dîvânu Lugâti’t-Türk. Türk Dil Kurumu yayınları.
Ergin, M. (1999). Orhun Abideleri. Boğaziçi yayınları.
Ergin, M. (2003). Türk Dil Bilgisi. Bayrak basım / yayım / tanıtım.
Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Türk Dil Kurumu yayınları.
Kanar, M. (2011). Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü. Say yayınları.
Karataş, Ö., & Arbatlı, M. (2015). Kumuk Türklerinin Kafkasya'dan Anadolu'ya Göçü. Tarih İncelemeleri Dergisi, 101-120.
Korkmaz, Z. (1995). Anadolu ağızları üzerindeki araştırmaların bugünkü durumu ve karşılaştığı sorunlar. Türk Dili Üzerine Araştırmalar, 2, 199-221.
Kurtuluş, R. (2002). Kumuklar. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 26, S. 372-373).
Kurumu, T. D. (1998). Türkçe Sözlük.Türk Dil Kurumu yayınları.
Kurumu, T. D. (2009). Derleme Sözlüğü. Türk Dil Kurumu yayınları.
Öner, M. (1998). Bugünkü Kıpçak Türkçesi. Türk Dil Kurumu yayınları.
Paçacıoğlu, B. (2016). Türkçenin Vııı.-Xvı. Yüzyıllar Arasında Sözcük Dağarcığı. Kesit yayınları.
Pekacar, Ç. (2011). Kumuk Türkçesi Sözlüğü. Türk Dil Kurumu yayınları.
Şirin, H. (2016). Eski Türk Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi. Türk Dil Kurumu yayınları.
Toparlı, R., Vural, H., & Karaatlı, R. (2014). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Türk Dil Kurumu yayınları.