19. YÜZYIL ORTALARINDA BOLVADİN KAZASININ NÜFUSU VE NÜFUS ÖZELLİKLERİ

II. Mahmut tarafından 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırıldıktan sonra yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adı ile yeni bir ordu kurulmuştu. Bu ordunun sağlam temellere oturtulması ve geliştirilmesi için de askerliğe elverişli nüfusun ve vergi potansiyelinin tespiti gerekmekte idi. Bu amaçla 1828’de önce İstanbul’da başlayan nüfus sayımları daha sonra Anadolu ve Rumeli’nin muhtelif yerlerinde yapılmaya başlanmıştır. 1831 yılında Osmanlı Devleti’nde toprak yazımı vesilesi olmadan yapılan ilk nüfus sayımı olarak kabul edilen bu sayımdan sonra muhtelif dönemlerde sayımlar devam etmiştir. Bu kayıtların yer aldığı defterler, ait oldukları mahallin demografik yapısı başta olmak üzere sosyo-kültürel vaziyeti hakkında da son derece önemli bilgiler vermektedir. Bu çalışmada, H. 1254 (M. 1838) yılında Bolvadin kazası dahilindeki mahallelerin nüfus kayıtlarını içeren 1676 numaralı Bolvadin Nüfus Defteri temel kaynak olmak üzere mezkur tarihte Bolvadin kazasında mukim nüfusun mahalle bazında dağılımı, sosyal statü özellikleri, kullanılan şahıs isimleri ve lakaplar, aile ve sülale isimleri, yaş özellikleri, fiziki özellikler ve özürlülük durumu, askerler ve meslek erbabı başlıkları altında bilgiler verilmektedir.

The Population And Population Features Of Bolvadin District In The Middle Of The 19th Century

With the name of Asakir-i Mansure-i Muhammediye, a new army was formed by Mahmut II in 1826 following the abolition of the Guild of Janissaries. In order to build this army on a strong foundation and develop it, the detection of the population suitable for the military service and their tax potential was a requirement. For this purpose, population census carried out first in İstanbul in 1928 was started to be realized in various places of Anatolia and Rumelia. The population census continued to be done in several periods after the one performed without the registration of lands in 1831 was accepted as the first population census in the Ottoman Empire. The books including these registrations give vital information particularly about demographic structure of the places that they belong to and also the socio-cultural status. As the Bolvadin Population Book numbered 1676 which is the major source including registrations of the neighbourhoods in Bolvadin district in 1254 of the Hegira (1838 A.D.), information has been provided under the titles of distribution of the population living in Bolvadin district on this date on the basis of neighbourhood, social status features, names used for person and nicknames, family and extended family names, properties of age, physical properties and disability features, soldiers and profession experts in the current study.

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
BOA. NFS.d. 1675.
BOA. NFS.d. 1676.
BOA. NFS.d. 1677.
BOA. NFS.d. 1678.
AKBAYAR, Nuri, "Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Devleti Nüfusu", Tanzimat’tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, C. 5, (1985), s. 1238-1246.
AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, C. 2, Barış Yay., Ankara 1999.
BAYAR, Muharrem, Bolvadin Tarihi, C. 2, Bilge Yay., İstanbul 2004.
BİLGİN, Süleyman, Ali Mesut Birinci, Mustafa Çakıcı, Sezgin Demircioğlu, Trabzon Nüfus Kütüğü (1834), İstanbul 2010.
ÇADIRCI, Musa, "Türkiye'de Muhtarlık Teşkilâtının Kurulması Üzerine Bir İnceleme", Belleten, C. XXXIV / S. 135, (1970), s. 409-420.
ÇİMEN, Adnan, "Sayım, Kayıt Düzeni ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlı'da Nüfus Hizmetleri", Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14/3, (2012), s. 183-216.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara 1992.
GÜNEŞ, Mehmet, "XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Menzil Teşkilatı ve Karahisar-ı Sahib Menzilleri", Afyon Kocatepe Ün., SBE. Dergisi, C.10, S. 3, (2008), s. 35-63.
KAPLANOĞLU, Raif, 1830-1843 Yılları Nüfus Defterlerine Göre Bursa’nın Ekonomik ve Sosyal Yapısı, Nilüfer Belediyesi Yay., Bursa 2013.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı, Ankara 1943.
KARPAT, Kemal, Osmanlı Nüfusu (1830-1914), (çev. Bahar Tırnakçı), Timaş Yay., İstanbul 2010.
ÖZTÜRK, Said, İstanbul Tereke Defterleri (Sosyo- Ekonomik Tahlil), Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 1995.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. II-III, MEB. Yay., İstanbul 1993.
SERTOĞLU, Midhat, Osmanlı Tarih Lügatı, İstanbul 1986.
Şemseddin Sâmi, Kâmûs-ı Türkî, Dersaâdet 1317.
TOPAL, Zehra, 1840 Tarihli Akçaabat Nüfus Kayıtları, Akçaabat Belediyesi Kültür Yay., Akçaabat 2010.