HALİL PAŞA’NIN HATIRALARININ TARİHÎ KIYMETİ

Tarih araştırmalarının kaynakları arasında hatıraların farklı bir yeri vardır. Renksiz anlatımlarasahip arşiv belgelerinin suskun kaldığı durumların açıklığa kavuşturulmasında hatıralar önemliroller üstlenmektedir. Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına ve Türkiye’nin Millî MücadeleDönemi’ne ait olaylar ile kişilerarası ilişkileri daha iyi görmek ve anlamak adına Halil (Kut)Paşa’nın hatıratı büyük bir boşluğu doldurmaktadır. Halil Paşa’nın atılgan ve cesur kişiliğiylecepheden cepheye koşarak büyük fedakârlıklarla yerine getirdiği vatan hizmeti bütün açıklığı ilehatıralarda ortaya çıkmaktadır. 1967 yılından itibaren çeşitli zamanlarda yayınlanan, Kûtü’l-Amare Zaferi’nin 100. Yılı münasebetiyle yeniden gündeme gelen Halil Paşa’nın hatıralarınınfarklı baskıları mevcuttur. Bunlar arasında Akşam gazetesinde tefrika halinde yayınlananhatıraların daha değerli olduğunu söylemek mümkündür. Başta askerî olmak üzere tarihin çeşitlikısımlarına kazandıracağı önemli ayrıntılar nedeniyle Halil Paşa’nın hatıraları yenidendeğerlendirilmelidir. Bu sayede Trablusgarp, Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı ve TürkMücadele tarihleri daha ayrıntılı ve renkli olacaktır.

Historical Importance of Halil Pasha’s Memoirs

Among the sources of history research, memoirs have a different place. Memories play an important role in clarifying the silent conditions of archival documents with colorless explanations. Halil (Kut) Pasha's memoir fills a great gap in order to see and understand better the relations between the Ottoman Empire and the events of the Turkish National Struggle Period. In the memories of Halil Pasha, who spends the first forty years of his life in a very active, has the information to be noted in the writing of the history usefully. There are variations of the memories of Halil Pasha, which was published at various times since 1967 and came back on the agenda of the centenary of the Victory of Kut-al-Amara. Among these, it is possible to say that the most valuable ones are articles published in the Akşam. The memories of Halil Pasha should be reconsidered because of the important details that will be given to various parts of history, especially the military. The history of the Battle of Tripoli, the Balkan Wars, the First World War and the Turkish National Struggle will be more detailed and colorful.

PDF

___

Akşam, 11Ekim1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 11 Ekim 1967, s.4.
Akşam, 23 Kasım 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 23 Kasım 1967, s.4.
Akşam, 24 Kasım 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 24 Kasım 1967, s.4.
Akşam, 25 Kasım 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 25 Kasım 1967, s.4.
Akşam, 26 Kasım 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 26 Kasım 1967, s.4.
Akşam, 28 Kasım 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 28 Kasım 1967, s.4.
Akşam, 7Aralık1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 7 Aralık 1967, s.4.
Akşam, 10 Aralık 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 10 Aralık 1967, s.4.
Akşam, 11 Aralık 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 11 Aralık 1967, s.4.
Akşam, 13 Aralık 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 13 Aralık 1967, s.4.
Akşam, 19 Aralık 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 19 Aralık 1967, s.4.
Akşam, 22 Aralık 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 22 Aralık 1967, s.4.
Akşam, 28 Aralık 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 28 Aralık 1967, s.4.
Akşam, 29 Aralık 1967 Şevket Süreyya Aydemir, “Son Osmanlı Paşası Halil Paşa’nın Hatıraları”,Akşam, 29 Aralık 1967, s.4.
Arı1997 Kemal Arı,Birinci Dünya Savaşı Kronolojisi, Genel Kurmay Basımevi,Ankara.
AskerîTarihI “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl: 65, Sayı: 137, (Ocak 2016), s. 1 (Belge No:1).
AskerîTarihII “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl: 65, Sayı: 137, (Ocak 2016), s. 5 (Belge No:3).
AskerîTarihIII “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl: 65, Sayı: 137, (Ocak 2016), s. 19 (Belge No:9).
AskerîTarihIV “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl: 65, Sayı: 137, (Ocak 2016),EK-3.
AskerîTarihV “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl: 65, Sayı: 137, (Ocak 2016), s. 153 (Belge No:53- 7).
AskerîTarihVI “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl:65,Sayı:137,(Ocak2016),s.158(BelgeNo: 56).
AskerîTarihVII “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl: 65, Sayı: 137, (Ocak 2016), s. 170 (Belge No:57- 6).
AskerîTarihVIII “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl: 65, Sayı: 137, (Ocak 2016), s. 173 (Belge No:57- 7)
AskerîTarihIX “Kûtü’l-Amare Kuşatması ve Zaferi”,Askerî Tarih BelgeleriDergisi,Yıl: 65, Sayı: 137, (Ocak 2016), s. 198 (Belge No:59- 2).
Birinci1998 Ali Birinci, “Hatırat Türünden Kaynakların Tarihi Araştırmalardaki Yeri ve Değeri”,Atatürk Araştırma MerkeziDergisi, C. XIV, Sayı: 41 (Temmuz 1998), s.611-620.
Biyografi2009, IIIBirinci Dünya Savaşı’na Katılan Alay ve Daha ÜstKademedeki Komutanların Biyografileri, Cilt: III, (haz: Hülya Toker, Nurcan Aslan), Gnkur. Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yay.,Ankara.
Carr2011 EdwardHallettCarr,TarihNedir?,İletişimYayınları,14. Baskı, İstanbul.
Çifci2015 Erhan Çifci (haz.),Kutül’amare Kahramanı Halil Kut Paşa’nınHatıraları, Timaş Yayınları,İstanbul.
DerinTarih “Halil Kut Paşa’nın Yakını Necdet Özgelen Soruyor: Çanakkale Bunca Zamandır Anılıyor da Kûtul-amâre’yi Niye Unuttuk”,Derin Tarih, Sayı: 49, (Nisan 2016), s.112-118.
Dinç1998 Mehmet Emin Dinç,Halil (Kut) Paşa’nın Askerî ve SiyâsîFaaliyetleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim dalı, Basılmamış Doktora Tezi,İzmir.
Dinç2016 Mehmet Emin Dinç, “Kutü’l Ammare Kahramanı Halil Paşa’nın Biyografisi ve Kişiliği”,Unutulan Zafer: Kutü’lAmmare, 100’üncü Yılında Yeniden Anlamak Sempozyum Bildirileri, İstanbul, s.151-209.
Kûtü'l-Amâre Zaferi Arşiv Belgelerine Göre Kûtü'l-Amâre Zaferi, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul2016.
Kütükoğlu1998 Mübahat S. Kütükoğlu,Tarih Araştırmalarında Usul, Altıncı Baskı, Kubbealtı Neşriyatı,İstanbul.
Selçuk1979 İlhan Selçuk,Yüzbaşı Selâhattin’in Romanı, Birinci Kitap, Üçüncü Baskı, Remzi Kitabevi,İstanbul.
Sorgun1972 M. Taylan Sorgun,İttihat ve Terakkî’den Cumhuriyet’e:Bitmeyen Savaş -Kütûlamare Kahramanı Halil Paşa’nın Anıları-,7 Gün Yayınları,İstanbul.
Sorgun1997 Taylan Sorgun,Halil Paşa, İttihat ve Terakkî’denCumhuriyet’e: Bitmeyen Savaş,Kamer Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
Şahin2016 Mustafa Şahin, “Kutü’l-Ammare’den Malta’ya: Irak Cephesi 6’ncı Türk Ordusu Komutanlarının (Halil Kut Paşa ve Ali İhsanSabis Paşa) TutuklanmaveSürgünileCezalandırılmaları”,Unutulan Zafer: Kutü’l Ammare, 100’üncü Yılında YenidenAnlamak Sempozyum Bildirileri, İstanbul, s.291-353.
Taş2014 Necati Fahri Taş,Nurettin Paşa, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları,Ankara.
Yalçın2015 E. Semih Yalçın,Türkiye Cumhuriyeti Tarihinin Kaynakları,5. Baskı, Berikan Yayınevi, Ankara.