Türkiye Selçuklu Devleti’ndeki sosyal kurumların teşekkülünde rol oynayan kişilerin siyasi ve ekonomik durumları

Türkiye Selçuklu Devleti kervansaray, köprü, medrese, cami, darüşşifa ve kümbet gibi Türk İslam eserleri ile Anadolu’yu mamur hale getirmiştir. Anadolu’da devasa boyutta ve çok sayıda mimari eserin yapılmasını sağlayan siyasi ve ekonomik gücü elinde tutan başta hükümdarlar olmak üzere yönetici zümre olmuştur. Tüccar ve üretici sınıfın büyük sermaye sahibi olamadıkları, büyük mimari eserler yapamadıkları görülmüştür. Devlet sosyal kurumların inşasını şahısların inisiyatifine bırakmış devlet hazinesinden bir bütçe ayırmamıştır. Her ne kadar hükümdarlar ve devlet adamları çok büyük eserler inşa etmişlerse de bu eserler doğrudan değil dolaylı olarak devletin hazinesinin ürünü olmuş ve şahısların tasarrufu olarak algılanmıştır

Anahtar Kelimeler:

Türkiye Selçuklu Devleti, Mimari, Ekonomi, Zengin Zümre

Political And Economic Conditions of Poeple Who Took Part in The Formation of The Social Institutions in Turkey Seljuk State.

Turkey Seljuk State made Anatolia Flourishing with islamic art works such as caravanserais, bridges, schools, mosques, tombs and hospitals. It was the emperors and the ruler group who held the political and economic power in their hand, enabled building numerous architectural work in Anatolia. It has seen that the Merchant and the producer class don’t own large funds and they couldn’t build great architecture works. The State, left the construction of social institutions to the initiative of people and did not appropriate budget from the state treasury. Although emperors and the state rulers built huge works, these works has been states treasury indirectly not directly and was only known as the individual’s savings

Keywords:

Turkey Seljuk State, Architecture, Economics, Wealthy Class,

PDF

___

Abû’l-Farac (Bar Hebraeus), Abû’l-Farac Tarihi, Süryanice’den İngilizceye Çev., Ernest A. Wallıs Budge, İngilizce’den Türkçeye Çev., Ömer Rıza Doğrul, Ankara 1999.
Akdağ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, C. I, İstanbul (1995).
Aksarâyî, Kerimüddin Mahmud, Müsâmeret el-ahbâr ve müsâyeret el-ahyâr, Haz. O. Turan, Ankara 1944; Türkçe trc. Mürsel Öztürk, Ankara (2000).
Aksarayî, Kerîmüddim Mahmud, Müsâmeretü’l-Ahbâr, Çev., Mürsel Öztürk Ankara (2000).
Arık, Fedâ Şâmil, “Türkiye Selçuklu Devleti’nde Müsadere”, 5. Milletler Arası Türkoloji Kongresi (İst.1985), Tebliğler, İstanbul (1986), s. 51-61.
Aslanapa, Oktay, Türk Sanatı I-II, İstanbul 1984.
-------II. İzzeddin Keykâvus Dönemi (1246-1262), Ankara Üniversitesi SBE, Basılmamış Doktora Tezi, 2004.
Balantekin, A. ve Bal, M. S., “Türkiye Selçuklu Devletinin Yıkılış Döneminin Hayırsever Veziri Sâhib Ata Fahreddin Ali (H.644-687/M.1246-1288)”, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 2015, Vol: 6, Issue: 21, s.82- 104.
Bayram, Mikail, “Selçuklu Veziri Kadı İzzeddin Tarafından Düzenlenen Bir Vakıf- name”, Ata Dergisi (Nejat Göyünç özel sayısı), Konya 1997, S.VII, s.47-53.
Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu, Türkçe Çev., Erol Üyepazarcı, İstanbul 2014.
Cantay, Gönül, Anadolu Selçuklu Ve Osmanlı Darüsşifalari, Ankara (1992).
Ferit, M., Mesut, M., Selçuk Veziri Sahip Ata İle Oğullarının Hayat ve Eserleri, İstanbul 1934.
Hamdullâh Müstevfî-i Kazvînî, Târîhi Güzîde, Trk. Trc. Erkan Göksu, İstanbul 2015/HAMDULLAH MUSTAWFI I-QAZWİNİ, THE TARİK-I-GUZIDA, by Edward G. Browne, Leyden 1910, s. 486.
İbn-i Bîbî, el-Evâmir el-Alâiyye fi’l-ümûr el-Alâiyye (Selçuknâme), Tıpkı basım, Adnan Sadık ERZİ, Ankara 1956, Trk. trc. Mürsel Öztürk, c.I-II, Ankara 1996.
İbnü’l Esir, El Kâmil Fi’t Tarih Tercümesi (İslam Tarihi), Türkçe Çev. Ahmet Ağırakça ve Mertel Tulum, C. XII İstanbul.
Kaymaz, Nejat, Pervâne Süleyman (13. Yüzyılın İşbirlikçi Emiri Muinüddîn Süleyman), İstanbul 1999.
Kayaoğlu, İsmet, “Turumtay Vakfiyesi”, Vakıflar Dergisi, Ankara 1978, S.12. s.91- 113.
Kayaoğlu, İsmet, “Selçuklu Vakfiyeleri ve İçerdikleri Sosyal Motifler,” Türkler, 2002, C.7, s.281-285.
Köprülü, M. Fuad, “Cüveyni” md., MEB İslam Ansiklopedisi C. III., İstanbul 1978, s.255-256.
Köymen, M. Altay “Türkiye Selçuklu Devletinde Ekonomik Hayat”, Türk Dünyası T.D., sy.65, 1992.
------ “Türkiye Selçuklu Devletinin Ekonomik Politikası”, Belleten, C.L, sy.198, 1986, s.613-620.
Kuban, Doğan, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, İstanbul 2002.
Metin, Tülay, “708/1308-1309 Tarihli Hüsâmeddin El-Haci Dilenci Vakfiyesi”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:14, Yıl:14, S:1, s.211-230.
Odabaşı Zehra, “Celâleddin Karatay’ın Hayatı ve Siyasi Kariyeri” Tarihçiliğe Adanmış Bir Ömür Prof. Dr. Nejat Göyünç Armağanı, Konya 2013, s.575-603.
Öngül, Ali, Selçuklular Tarihi 2 (Anadolu Selçukluları ve Beylikler), İstanbul 2014.
Sahillioğlu, Halil, “II. İzzeddin Keykâvüs’ün Bir Mülknâmesi”, VD, c.8, 1969, s.57- 66.
Sevim, Ali ve Merçil, Erdoğan, Selçuklu Devletleri Tarihi (Siyaset, Teşkilât ve Kültür, Ankara 2014.
Sivas Kültür Envanteri, Sivas'ın Kültür Belleği, Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (erişim,15.09.2015), http://www.sivaskulturenvanteri.com/cifte- minareli-medrese/
Sönmez, Zeki, Anadolu Türk-İslâm Mimarisinde Sanatçılar, Ankara 1989.
Sümer, Faruk, “Anadolu’da Moğollar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, C.I, 1969, s.1-147.
Şaman Doğan, Nermin, “Selçuklu Döneminde Siyasi ve Bani Kimliği ile Mübarizeddin Ertokuş” Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 27 S. 1, 2010, s. 231-251.
Şimşek, Ahmet, Cacabey ve Medresesi, Kırşehir 2006.
Temîr, Ahmet, Kırşehir Emîri Caca Oğlu Nur el-Din’in 1272 Tarihli Arapça Moğolca Vakfiyesi, Ankara 1989.
Tarîh-i Âl-i Selçuk (Anonim Selçuknâme), Çev., Halil İbrahim Gök ve Fahreddin Coşguner, Ankara 2014.
Togan, A. Zeki Velidî, “Moğollar Devrinde Anadolu’nun İktisadî Vaziyeti”, THİTM, c.1, İstanbul (1931), s.1-42.
Tuncer, Orhan Cengiz, Anadolu Selçuklu Mimarisi ve Moğollar, Ankara 1986.
Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 2004.
-------, “Celâleddin Karatay Vakıfları Ve Vakfiyeleri”, Belleten, c.XII, S.45-48, 1948, s.17-173.
------, “Şemseddin Altun-aba Vakfiyesi ve Hayatı”, Belleten, c.XI, S. 41-44, 1947, s.197-235.
------, “Mubariziddin Ertokuş ve Vakfiyesi”, Belleten, c. XI, sy.41-44, 1947, s.415-429.
Zeydan, Corci, İslâm Medeniyeti Tarihi, Trk. trc. Zeki Meğamiz, Neşreden, Mümin Çevik, c.II, İstanbul 1971.