M.Ö. 13. Yüzyılda Kargamış Krallığında Görevli İki Hitit Memuru: mar sarri(Dumu.Lugal) $ve^LÜ $ Kartappu

M.Ö.13. yüzyılda Kargamıš Krallığı, Hitit Devleti’nin Suriye’deki en önemli vassali aynı zamanda da Suriye’deki Hitit yönetiminin merkeziydi. Hitit Devleti’nin Suriye’de hakim olduğu bölgeler üzerinde, Kargamıš kralı doğrudan doğruya kontrol yetkisine sahiptir. Bu çağda iletişimin yavaşlığından ve Hitit bölgesinin merkezinden dışarı olan hareketlerin kış aylarında sert bir şekilde engellenmesi gerçeğinden hareketle; Hitit idari sistemini Suriye’de birebir uygulamak amacıyla, Kargamıš Krallığı’na IV.Tudhaliya tarafından çok sayıda üst düzey memur atanmıştır. Kendilerine yüksek payeler verilmiş Suriye-Hitit bürokrasisinin içinde değerlendirilmesi gereken bu görevlilerden, belgelerde en sık adı geçenler mâr šarri (DUMU.LUGAL) ve LÚkartappu unvanlı görevlilerdir. Hattuša, Ugarit ve Emar’dan ele geçen belgelere göre, söz konusu görevlilerin çoğunlukla Hitit kralı tarafından, özel olarak politik ve idari görevleri gerçekleştirmek için Suriye’ye gönderildikleri anlaşılmaktadır. Söz konusu görevlilerin, günümüzde devletlerin dış politikaları konusunda donanımlı büyükelçiler ile karşılaştırabileceğini düşünüyoruz.

Two Hittite Officials Commissioned in the Kargamıs Kingdom During 13 th Century B.C.

In the 13th century B.C. Kargamıš Kingdom was the most important vassal and the center of Hittite administration in Syria. Kargamıš King had the direct controling authority on the Syrian section of Hittite State. In view of slower communications and the diffucult travel conditions in and out of the Hittite central during Winter season, a large number of high ranking officials were appointed by King Tudhaliya IV to the Kargamıš Kingdom so as to impliement Hittite administrative system in Syria. Among Syrian-Hittite high ranking bureaucracy, the most frequent officials are those with the title mâr šarri (DUMU.LUGAL) and LÚkartappu. According to documents discovered in Hattuša, Ugarit and Emar, these officials were offen appointed by the Hittite King with special political and administrative missions in Syria. These missions can be compared to the rank of ambassador experienced in administaring foreign policies of contemporary states.

PDF

___

ALP, S., 1947, “Hitit Kralı IV.(?) Tuthaliia’nın Askeri Fermanı”, Belleten 43, 383-416.
BEAL, R.H., 2002, “Hittite Oracles”, L.Ciraola-J.Seidel (ed.), Magic and Divination in the Ancient Worlds, Brill, 57-81.
BECKMAN, G., 1992, “Hittite Administration in Syria in the light of the Texts from Hattusa, Ugarit and Emar”, New Horizons in the Study of Ancient Syria. Bibliotheca Mesopotamica 25, M.W.Chawalas-J.L.Hayes (ed.), Malibu, 41-49.
BECKMAN, G., 1995, “Hittite Provincial Administration in Anatolia and Syria: the View from Maşat and Emar”, Atti Del II Congresso Internazionale di Hittitologia, Studia Mediterranea IX, O.Carruba-M.Giorgieri-C.Mora, (ed.), Pavia, 19-37.
BORDREUIL, P., ARNAUD, D. ve diğerleri, 1991, “Une bibliothèque au sud de la ville. Les textes de la 34’ campagne (1973)”, Paris.
BRYCE, T., 2003, Letters of the Great Kings of the Ancient Near East The Royal Correspondence of the Late Bronze Age, New York.
CTH : Catalogue des Textes Hittites.
DADDI, F.P., 1975, “Il HAZAN(N)U nei testi di Hattusa”, Oriens Antiquus 14, 93-136.
DADDI, F.P., 1977, “Il LÚkartappu nel Regno Ittita”, Studi Classici e Orientali XXVII, Pisa, 169-191.
DADDI, F.P., 1982, Mestieri, Professioni e Dignità nell’Anatolia ittita, Roma.
D’ALFONSO, L., 2001, “Further Studies on the Ini-Tešub Sealing”, Altorientalische Forschungen 28, 267-275.
del MONTE, G.F.- TISCHLER, J., 1978, Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes VI. Die Orts und Gewässernamen der hethitischen Texte, Wiesbaden.
del MONTE, G.F., 1992, Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes VI/2. Die Orts und Gewässernamen der hethitischen Texte. Supplement, Wiesbaden.
DIETRICH, M., 2003, “Salmanassar I. von Assyrien, Ibiranu (VI.) von Ugarit und Tuthalija IV. von Hatti. RS 34.165 und die Schlacht von Nihrija zwischen den Hethitern und Assyrern”, Ugarit-Forschungen. Internationales Jahrbuch für die Altertumskunde Syrien-Palästines XXXV, 103-139.
dn. Dipnot
DROWER, M.S., 1968, “Ugarit. Ugarit in the Fourteenth and Thirteenth Centuries B.C.”, The Cambridge Ancient History, Revised edition of Volume II, Part 2, Chapter XXI (b), Cambridge, 1-19.
DURAND, J.-M., 1997, “La divination les oiseaux”, MARI 8, 273-282.
FRIEDRICH, J., 1952, Hethitisches Wörterbuch. Kurzgefasste kritische Sammlung der deutungen hethitischer wörter, Heidelberg.
GOETZE, A., 1950, “Hittite Instructions”, J.B. Pritchard (ed.), Ancient Near Eastern texts relating to the Old Testament, 207-210.
GUTERBOCK, H.G.- van den HOUT, T.P.H, 1991, The Hittite Instruction for the Royal Bodyguard.
HARRAK, A., 1987, Assyria and Hanigalbat. A Historical Reconstruction of Bilateral Relations from the Middle of the Fourteenth to the End of the Twelfth Centuries B.C., Texte und Studien zur Orientalistik, Band 4, Hildesheim-Zürich-New York.
HAWKINS, J. D., 1980, “Karkamiš”, Reallexikon der Assyriologie V/5-6, 426-446.
IMPARATI, F., 1974, “Una concessione di terre da parte di Tudhaliya IV”, Revue Hittite et Asianique XXXII, 1-208.
IMPARATI, F., 1975, “ ‘Signori’ e ‘figli del re’ ”, Orientalia. Nova Series 44, 80-95.
IMPARATI, F., 1983, “Aspects de l’organisation de l’état Hittite dans les documents juridiques et administratifs”, Journal of Economic and Social History of the Orient 25, 225-267.
IMPARATI, F., 1987, “La politique extérieure des Hittites: tendances et problèmes”, Hethitica VIII, Acta Anatolica. (Colloque Anatolian, Paris, 1985), R.Lebrun (ed.), 187-207.
IMPARATI, F., 1988, ”Armaziti: attività di un personaggio nel tardo impero ittita”, F.Imparati (ed.), Studi di storia e di filologia anatolica dedicati a Giovanni Pugliese Carratelli , 79-94.
JACOB-ROST, L., 1965, “Beiträge zum hethitischen Hofzeremoniell (IBoT I 36)” Mitteilungen des Instituts für Orientforschung 11, 165-225.
KLENGEL, H., 1965, Geschichte Syriens im 2.Jahrtausend v.u.Z. I, Berlin.
KLENGEL, H., 1975, “Neue Quellen zur Geschichte Nordsyriens im 2. Jahrtausend v.u.Z.”, Altorientalische Forschungen 2, 47-64.
KLENGEL, H., 1992, Syria 3000 to 300 B.C. A Handbook of Political History, Berlin.
KBo Keilschrifttexte aus Boğazköi. Leipzig/Berlin, 1919 vd.
KUB Keilschrifturkunden aus Boghazköi, Berlin 1921 vd.
LACKENBACHER, S., 1982, “Nouveaux Documents D’Ugarit–Une Lettre Royale”, Revue d’Assyriologie et d’Archéologie Orientale 76, 141-156.
LIPIŃSKI, E., 1981, “Ahat-milki, reine d’Ugarit, et la guerre du Mukiš”, Orientalia Loveniensia Periodica 12, 79-115.
LIVERANI, M., 1960, “Kargamış Nei Testi di Ugarit”, Rivista de Studi Orientali 35, 135-147.
MCMAHON, G., 1997, The Context of Scripture 1, W.W.Hallo (ed.), 217-221.
MALBRAN-LABAT, F., 1991, “Listes”, Une bibliothèque au sud de la ville. Les textes de la 34’ campagne (1973), P.Bordreuil ve diğerleri (ed.), Paris, 17-26.
NEVE, P., 1992, “Die Ausgrabungen in Boğazköy-Hattusa 1991”, Archäologischer Anzeiger III, 307-338.
NOUGAYROL, J., 1955, Le Palais Royal D’Ugarit III. Textes accadiens et hourrites des archives est, quest et centrales. Mission de Ras Shamra VI, Paris.
NOUGAYROL, J., 1956, Le Palais Royal D’Ugarit IV. Textes accadiens des archives sud. Mission de Ras Shamra IX, Paris.
NOUGAYROL, J. - LAROCHE, E. - VIROLLEAUD, C.- SCHAEFFER - C.F.-A., 1968, Ugaritica V. Nouveaux textes accadiens, hourrities et ugaritiques de Archives et Bibliothèques privées d’Ugarit. Commentaires des textes historiques, Paris.
RS Ras Şamra.
OTTEN, H., 1959, “Korrespondenz mit Tukulti-Ninurta I. aus Boğazköy”, E.Weidner (ed.), Die Inschriften Tukulti-Ninurtas I. und seiner Nachfolger. Archiv für Orientforschung. Internationale Zeitschrift für die Wissenschaft vom Vorderen Orient Beiheft 12, Graz, 64-68.
OTTEN, H., 1964, “Aufgaben eines Bürgermeisters in Hattusa”, Baghdather Mitteilungen 3, 91-95.
OTTEN, H., 1989, Die 1986 in Boğazköy gefundene Bronzetafel. Zwei Vorträge, Wiesbaden.
REYHAN, E., 1994, Hitit İdari Sisteminde Yer Alan Yönetim Görevlileri, (Ankara Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
RS Ras Şamra
SCHAEFFER, C.F.-A., 1956, Ugaritica III. Sceaux et cylindres hittites, épée gravée du cartouche de Mineptah, tablettes chypro-minoennes et autres découvertes nouvelles de Ras Shamra, Paris.
SINGER, I., 1983, “Takuhlinu and Haya : Two governors in the Ugarit Letter from Tel Aphek”, Tel Aviv 10, 3-25
SINGER, I., 1999, “A Political History of Ugarit”, Handbook of Ugaritic Studies. W.G.E. Watson ve N. Wyatt (ed.), Handbuch der Orientalistik, Abt. 1, Der Nahe und Mittlere Osten. Band 39, Leiden, Boston, Köln. st. satır
STARKE, F., 1996, “Zur ‘Regierung’ des hethitischen Staates”, Zeitschrift für Altorientalische und Biblische Rechtsgeschichte 2, E.Otto (ed.), Wiesbaden, 140-182.
STARKE, F., 2001, “Karkemis, Karkamis ”, Der Neue Pauly Enzyklopadie der Antike Band 6, H.Cancik ve H.Schneider (ed.), 280-283.
STURTEVANT, E.H.-BECHTEL, B., 1935, A Hittite Chrestomaty.
SÜEL, A., 1985, Hitit Kaynaklarında Tapınak Görevlileri İle ilgili Bir Direktif Metni, Ankara.
TAŞ, İ., 2007a, “Ugarit Kralı Ammištamru ile Amurrulu Prenses Arasındaki Boşanma Davası ve Diplomatik ve Hukuksal Sonuçları”, Ş.Batmaz-H.A.Şahin (ed.), Mısır-Hitit Ebedi Barış Antlaşması (Kadeş) ve Eski Önasya’da Barış, Erciyes Üniversitesi Kapadokya Araştırma Merkezi, Nevşehir.
TAŞ, İ., 2007b, IV.Tudhaliya’nın Asur Devleti ve Suriye’deki Vassal Krallıklara Yönelik Politikası, (Ankara Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi)
ÜNAL, A., 1973, “Zum Status der ‘augures’ bei den Hethitern”, Revue Hittite et Asianique 31, 27-56.
ÜNAL, A., 1998, “Ein Vogelorakel aus Boğazköy mit pseudo-rechtlichen Bemerkungen über Familienrecht (KUB 43.22 + = Bo 854 mit Dupl. KBo 13.71)”, Altorientalische Forschungen 25, 112-118.
ÜNAL, A., 2005, Hititler Devri’nde Anadolu III. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Eski Anadolu Uygarlıkları Dizisi:12, İstanbul.
van den HOUT, T.P.J., 1995, Der Ulmitesub-Vertrag. Eine Prosopographische Untersuchung, StBot 38.
von SCHULER, E., 1957, Hethitische Dienstanweisungen für hohere Hof- und Staatsbeamte. Ein Beitrag zum antiken Recht Kleinasiens. Archiv für Orientforschung. Internationale Zeitschrift für die Wissenschaft vom Vorderen Orient Beiheft 10, Graz.
YAMADA, M., 1992, “Reconsidering the letters from the ‘King’ in the Ugarit texts: royal correspondance of Carchemish?” Ugarit-Forschungen. Internationales Jahrbuch für die Altertumskunde Syrien-Palästines 24, 431-446.