İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Farsça Yazmaların Öyküsü: Bir Giriş

Türkiye kütüphaneleri bugün İslâmî yazmalar itibariyle dünyanın en zengin ve en değerli koleksiyonlarına sahiptir. Arapça (160.000 cilt), Türkçe (70.000 cilt) ve Farsça (13.000 cilt) yaklaşık 250.000 cilt yazmadan oluşan bu zengin koleksiyonun, mecmû‘alarla birlikte 600.000 eseri bulduğu tahmin edilmektedir. Arşivlerde bulunan binlerce risâle ve rapor ile özel koleksiyonlarda bulunan pek çok yazma bu sayıya dahil değildir. Türkiye kütüphanelerinde bulunan toplam 250.000 cilt civarındaki yazmadan yaklaşık 146.000 cilt kadarı İstanbul kütüphanelerinde bulunmaktadır. Bu rakamlara göre, İstanbul, bugün dünyada en çok İslâmî yazmanın toplandığı şehir durumundadır. Elimizde kesin ve ayrıntılı kataloglar bulunmamakla birlikte, bugün Türkiye kütüphanelerinde bulunan yazmalardan ancak %6-7’sinin Farsça olduğunu söylemek mümkündür. Bununla birlikte, bu yazmalar, eskilik, orijinallik ve sanat değeri itibarıyla, sayısal oranlarının çok daha üzerinde bir önem taşımaktadır. İran dili, edebiyatı, tarihi ve kültürü ile ilgili pek çok eserin eski ve muteber nüshaları Türkiye kütüphanelerinde bulunmaktadır. Bu yazmaların oluşumu uzun bir süreçte ve farklı yollarla gerçekleşmiştir. Bu çalışma, İstanbul kütüphaneleri örneğinde, Türkiye kütüphanelerinde bulunan Farsça yazmaların oluşumu ile ilgili bir ön taslak oluşturma gayretine matuftur

The Story of Persian Manuscripts in Istanbul Libraries

Turkish libraries today possess the richest and most valuable collection of Islamic manuscripts in the world. This priceless collection consists of approximately 160,000 manuscripts in Arabic, 70,000 in Turkish and 13,000 in Persian, making a total of 250,000, which rises to 600,000 if one includes majmū‘as. These figures do not take account of the thousands of pamphlets and reports in the archives and manuscripts in private collections. Approximately 146,000 volumes of the total of 250,000 manuscripts kept in Turkish libraries are in Istanbul. According to the aforementioned figures Istanbul is the repository of the largest Islamic manuscripts collection in the world. Although we do not have systematic catalogues it is possible to say that only 6-7 % of those manuscripts kept in Turkey are written in Persian. However these manuscripts are extremely important in terms of their age, originality and artistic value. Ancient and valuable copies of many manuscripts regarding Iranian language, literature, history and culture are kept in Turkish libraries. These manuscripts were collected over a long period of time. This article is a preliminary step in tracing the development of the collections of Persian manuscripts in Turkish libraries, by studying the example of the Istanbul libraries

___

  • Ahmed Munzevî, Fihristvâre-yi kitâbhâ-yi Fârsî, I-VIII, Tahrân 1374/1995- 1384/2005.
  • Ak, Coşkun, “İstanbul Kütüphanelerindeki El Yazması Padişah Divanları: XV- XVII. Asır”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, III/2, (1988), s. 23- 39.
  • Aksu, Hüsamettin, “İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde Bulunan Minyatürlü, Resimli, Şekilli, Cedvelli, Plân ve Haritalı Türkçe-Arapça-Farsça Yazmalar”, İ.Ü.E.F. Sanat Tarihi Yıllığı, XIII, (1988), s. 19-62.
  • Anhegger, R., “Mu‘âlî’nin Hunkâr-nâmesi”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi, I/1, (1949), s. 145-166.
  • Asgar Dilperîpûr, “Nushahâ-yi hattî-yi dîvân-i sultân Selîm-i ‘Osmânî der- kitâbhânehâ-yi Turkiye”, Name-i Aşina, II/1, (1996), s. 46-55.
  • Askeri Müze Yazma Eserler Kataloğu, İstanbul 1998.
  • Ateş, Ahmed, “Anadolu Kütüphanelerinden Mühim Yazma Eserler (Amasya)”, Tarih Vesikaları, I/16, (1955), s. 1-32.
  • Ateş, Ahmed, “Kastamonu Genel Kitaplığında Bulunan Bazı Mühim Arapça ve Farsça Yazmalar”, Oriens, V/1, (1952), s. 28-46.
  • Ateş, Ahmed, “Anadolu’nun Unutulmuş Büyük Bir Şairi: Sayf al-Dîn Muhammed al-Fargânî”, Belleten, XXIII/91, (1959), s. 415-456.
  • Ateş, Ahmed, “Hicrî VI-VIII. (XII-XIV.) Asırlarda Anadolu’da Farsça Eserler”, Türkiyat Mecmuası, VII-VIII, (1945), s. 94-135.
  • Ateş, Ahmed, “Konya Kütüphanelerinde Bulunan Bazı Mühim Yazmalar”, Belleten, XVI/61, (1952), s. 49-130.
  • Ateş, Ahmed, “Raşīd al-Dīn Vatvāt’ın Eserlerinin Bazı Yazma Nüshaları”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi, X/14, (1959), s. 1-24.
  • Ateş, Ahmed, İstanbul Kütüphanelerinde Farsça Manzum Eserler, I, (Üniversite ve Nuruosmaniye Kütüphaneleri), [yay. Nihad M. Çetin], İstanbul 1968.
  • Aydın, Şadi, “Farsça Divan Sahibi Osmanlı Sultanları ve Divânlarının Nüshaları”, Nüsha, Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, II/6, (2002), s. 45-56.
  • Babinger, Franz, Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, Türkçe terc. Coşkun Üçok, Ankara 1992.
  • Bakar, İsmail, Sadberk Hanım Müzesi Yazma Eserler Kataloğu. Hüseyin Kocabaş Koleksiyonu, İstanbul 1997.
  • Bayraktar, Nail, Atatürk Kitaplığı Belediye Yazmaları, Cevdet Paşa Yazmaları, ve Kur’ân-ı Kerimler Alfabetik Kataloğu, İstanbul 1997.
  • Bayraktar, Nail, Atatürk Kitaplığı Muallim Cevdet Yazmaları Alfabetik Kataloğu, İstanbul 1998.
  • Bayraktar, Nail, Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazma Kitapları Listesi, İstanbul 1989.
  • Bayraktar, Nail, Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları Alfabetik Kataloğu, I- III, İstanbul 1993-2001.
  • Bayraktar, Nail, Atatürk Kitaplığı Türkçe Yazma Divanlar Alfabetik Kataloğu, İstanbul 2001.
  • Bayraktar, Nail, Atatürk Kitaplığına Yeni Bağışlanan Yazma Kitapların Alfabetik Kataloğu, I-II, İstanbul 1991-1994.
  • Beiträge zur Erschliessung der arabischen Handschriften in Istanbul und Anatolien, I-IV, ed. Fuat Sezgin, Frankfurt 1986.
  • Browne, Edward G., A Descriptive Catalogue of the Oriental Mss. Belonging to the Late E.G. Browne, ed. Reynold A. Nicholson, Cambridge 1932.
  • Çetin, Nihad M., “Mathnawî’nin Konya Kütüphanelerindeki Eski Yazmaları”, Şarkiyat Mecmuası, IV, (1961), s. 97-118.
  • Çığ, Kemal, “Türk İslam Eserleri Müzesi’ndeki Minyatürlü Kitapların Kataloğu”, Şarkiyat Mecmuası, III, (1959), s. 51-90.
  • Dağlı, Y. – İşli, E. N. – Serbest, C. – Türe, D. F., Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Yazmalar Kataloğu, İstanbul 2001.
  • Dizer, Muammer – Özgüç, Atilâ, Kandilli Rasathanesi Kitaplığı Takvim Kataloğu
  • Dizer, Muammer, Kandilli Rasathanesi Kitaplığı Yazma Eserler Kataloğu, I, İstanbul 1973.
  • Duda, Herbert W., “Die persischen Dichterhandschriften der Sammlung Es‘ad Efendi zu Istanbul”, Der Islam, XXXIX, (1964), s. 38-70.
  • Erzi, Adnan Sadık, “Türkiye Kütüphanelerinden Notlar ve Vesikalar I”, Belleten, XIV/53, (1950), s. 85-105; “Türkiye Kütüphanelerinden Notlar ve Vesikalar II”, Belleten, XIV/56, (1950), s. 595-647.
  • Fatemeh Mohajeri, Ayasofya Kütüphanesi’nde Mevcut Olan Farsça Manzum Eserler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1975.
  • Flügel, Gustav, Die arabischen, persischen, türkischen Handschriften der kaiserlichen und königlichen Hofbibliothek zu Wien, I-II, Wien 1865.
  • Gölpınarlı, Abdülbâkî, Mevlânâ Müzesi Yazmalar Kataloğu, I, Ankara 1967.
  • Horn, Paul, “Persische Handschriften in Constantinopol”, ZDMG, 54, (1900), s. 275-332, 475-509.
  • hsanoğlu, E. – Şeşen, R. – Gündüz, G. – Bekar, M. S. – Furat, A.H., Osmanlı Coğrafya Literatürü Tarihi, I-II, İstanbul 2000.
  • hsanoğlu, E. – Şeşen, R. – Gündüz, G. – Bekar, M. S., Osmanlı Mûsikî Literatürü Tarihi, İstanbul 2003.
  • İhsanoğlu, E. – Şeşen, R. – Gündüz, G. – Bekar, M.S., Osmanlı Askerlik Literatürü Tarihi, I-II, İstanbul 2004.
  • hsanoğlu, E. – Şeşen, R. – İzgi, C. – Akpınar, C. – Fazlıoğlu, İ., Osmanlı Astronomi Literatürü Tarihi, I-II, İstanbul 1997.
  • İhsanoğlu, E. – Şeşen, R. – İzgi, C., Osmanlı Matematik Literatürü Tarihi, I-II, İstanbul 1999.
  • İnal, Güner, “Şah İsmail Devrinden Bir Şehname ve Sonraki Etkileri”, İ.Ü.E.F. Sanat Tarihi Yıllığı, V, (1973), s. 497-529.
  • rec Afşâr, “Fihrist-i Kitâbhâne-yi Sadru’d-dîn-i Konevî”, Tahkîkât-i İslâmî, X/1-2, (1374/1995), s. 477-502.
  • İrec Afşâr, “Hatmu’l-garâ’ib= Tuhfetu’l-‘Irâkeyn, nusha-yi muverrih-i 593 (Vîn)”, Mu‘ârif, XVI/2, 1378/1999, s. 3-38.
  • rec Afşâr, “Der-bâre-yi ‘Hatmu’l-garâ’ib’”, Mu‘ârif, XVII/1, 1379/2000, s. 21-22.
  • İrec Afşâr, “Mekâm-i encâme der-nusha”, Nâme-yi Bahâristân, 5, (1381/2002), s. 39-104.
  • rec Afşâr, Fihrist-i destnevîshâ-yi Fârsî der-Kitâbhâne-yi Millî-yi Otrîş ve Arşîv-i Otrîş der-Vîn, Tahran-Wien, 1382/2001.
  • stanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları, I, Türkçe Tarih Yazmaları, İstanbul 1943.
  • stanbul Kütüphanelerinde Fatih Hususî Kütüphanesi ve Fatih Çağı Müelliflerine Ait Eserler, İstanbul 1953.
  • Kanunî Sultan Süleyman’ın 400. Ölüm Yıldönümü Dolayısıyla (7 Eylül 1566-7 Eylül 1966) Sergi Kataloğu, İstanbul 1966.
  • Karahan, Abdulkadir – Yazıcı, Tahsin – Ali Milani, Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki Şehnâme Yazmalarından Seçme Minyatürler, I, İstanbul 1971.
  • Karatay, Fehmi Edhem – Stchoukine, Ivan, Les manuscrits orientaux illustrés de la bibliothèque de l’université de Stamboul, Paris 1933.
  • Karatay, Fehmi Edhem, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Kataloğu, I, Kur’an ve Kıraat, İstanbul 1951; II: Tefsirler, İstanbul 1953.
  • Karatay, Fehmi Edhem, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Kataloğu, I-IV, İstanbul 1962-1969.
  • Karatay, Fehmi Edhem, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Farsça Yazmalar Kataloğu, İstanbul 1961.
  • Karatay, Fehmi Edhem, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu, I-II, İstanbul 1961.
  • Meier, Fritz, “Stambuler Handschriften dreier persischer Mystiker: ‘Ain al-qudāt al-Hamadānī, Nağm ad-dīn al-Kubrā, Nağm ad-dīn ad-Dāja”, Der Islam, XXIV/1, (1937), s. 1-42.
  • Muctebâ Mînovî, “Ez Hazâ’in-i Turkiye -I-”, Mecelle-yi Dâneşkede-yi Edebiyyât, IV/2, (1335/1956), s. 42-75; “Ez Hazâ’in-i Turkiye -II-”, Mecelle-yi Dâneşkede-yi Edebiyyât, IV/3, (1335/1956), s. 51-89; “Ez Hazâ’in-i Turkiye - III-”, Mecelle-yi Dâneşkede-yi Edebiyyât, VIII/3, (1340/1961), s. 1-29.
  • Muhammed Takî Dâneşpejûh, Fihrist-i Mîkrofîlmhâ-yi Kitâbhâne-yi Merkezî-yi Dâneşgâh-i Tahrân, I, Tahran 1348/1969.
  • Özen, Mine Esiner, Dr. Emel Esin Kütüphanesi Kataloğu. Yazma Eserler, İstanbul 1995.
  • Paul, Jürgen, “Anonyme arabische und persische inšā - Handschriften aus den Sammlungen der Süleymaniye-Bibliothek (Istanbul)”, ZDMG, 144/2, (1994), s. 301-329.
  • Richard, Francis, Catalogue des manuscrits Persans, I. Ancien Fonds, Paris 1989.
  • Ritter, Hellmut, “La Parure des Cavaliers und die Literatur über die ritterlichen Künste”, Der Islam, XVIII, (1929), s. 116-154.
  • Ritter, Hellmut, “Philologika, VII. Arabische und persische Schriften über die profane und die mystische Liebe”, Der Islam, XXI, (1933), s. 84-109.
  • Ritter, Hellmut, “Philologika IX: Die vier Suhravardî”, Der Islam, XXIV/3-4, (1937), s. 270-286; XXV, (1938), s. 35-86.
  • Ritter, Hellmut, “Philologika, XI: Maulānā Ğalāladdīn Rūmī und sein Kreis”, Der Islam, XXVI, (1942), s. 116-158; s. 221-249.
  • Ritter, Hellmut, “Ayasofya Kütüphanesinde Tefsir İlmine Ait Arapça Yazmalar”, Türkiyat Mecmuası, VII-VIII, (1945), s. 1-93.
  • Ritter, Hellmut, “Autographs in Turkish Libraries”, Oriens, VI, (1953), s. 63-90.
  • Ritter, Hellmut, “Die persischen Dichterhandschriften der Fatih-Bibliothek in Istanbul. Revidiert und herausgegeben von Benedikt Reinert”, Oriens, 29-30, (1986), s. 110-258.
  • Seven, Rıfkı, Kandilli Rasathanesi Kitaplığı Yazma Yapıtlar Kataloğu, II, İstanbul 1977.
  • Seyhan, Nezihe, Süleymaniye Kütüphanesindeki Minyatürlü Yazma Eserlerin Kataloğu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul 1991.
  • Storey, C. A., Persian Literature. A Bio-bibliographical Survey, I/1, London 19702; Edebiyyât-i Fârsî, ber-mebnâ-yi te’lîf-i İstorî, tercume-yi Y. Bregel, Farsça terc. Y. Aryanpûr-S. İzedî-K. Keşâverz, tahrîr A. Munzevî, I-II, Tahran 1362/1983.
  • Süleymaniye Kütüphanesi Nuri Arlasez Koleksiyonu Yazmalar İndeks Kataloğu, İstanbul 1991.
  • eşen, Ramazan, “İstanbul Kütüphanelerinde Tarih ve Tercüme-i Hale Dair
  • Bilinmeyen Bazı Yazmalar”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi, XXII, (1968), s. 143-168.
  • Şeşen, Ramazan, “Türkiye Kütüphanelerinde Bulunan Bazı Mühim Yazmalar”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi, XXIII, (1969), s. 83-110.
  • eşen, Ramazan, “Türkiye Kütüphanelerindeki Tanıtılmamış Bazı Farsça
  • Yazmalar”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, VIII/1-4, (1984), s. 5-70.
  • eşen, Ramazan – Akpınar, Cemil – İzgi, Cevad, Türkiye Kütüphaneleri İslâmi
  • Tıb Yazmaları (Arapça, Türkçe, Farsça) Kataloğu, ed. Ekmeleddin İhsanoğlu, stanbul 1984.
  • eşen, Ramazan – İzgi, Cevad – Akpınar, Cemil, Köprülü Kütüphanesi Yazmalar
  • Kataloğu, I-III, İstanbul 1406/1986.
  • Tauer, Felix, “Les manuscrits persans historiques des bibliothèques de Stamboul, I. Histoire Générale”, Archiv Orientální, III/1, (1931), s. 87-118; “II. Histoire de Muhammad, des ‘Alides et des Halīfas. Les Kısasu’l-Anbiyâ”, Archiv Orientální, III/2, (1931), s. 303-326; “III. Histoire de l’Irān et de la Transoxiane”, Archiv Orientální, III/3, (1931), s. 462-491; “IV. Histoire des états Turcs en Asie Mineure et de l’empire Ottoman”, Archiv Orientální, IV/1, (1932), s. 92-107; “V. Histoire des Indes - Index”, Archiv Orientálni, IV/2, (1932), s. 193-207.
  • Tekindağ, Şehabettin, “İzzet Koyunoğlu Kütüphanesinde Bulunan Türkçe Yazmalar Üzerinde Çalışmalar, I”, Türkiyat Mecmuası, XVI, (1971), s. 134
  • Tevfîk Hâşimpûr Sobhânî – Husâmu’d-dîn Aksû [Hüsameddin Aksu], Fihrist-i nushahâ-yi hattî-yi Fârsî-yi Dâneşgâh-i İstânbûl, Tahran 1374/1995.
  • Tevfîk Hâşimpûr Sobhânî, Fihrist-i nushahâ-yi hattî-yi kitâbhânehâ-yi Turkiye, Tahran 1373/1994.
  • Türk Cilt Sanatı Sergisi, (25 Kasım-1 Aralık 1968), Süleymaniye Kütüphanesi Koleksiyonlarından Seçilmiş Yazma Eserler, Ankara 1968.
  • Türkiye Yazma Eser Kütüphaneleri ve Bu Kütüphanelerde Bulunan Yazmalarla İlgili Yayınlar Bibliyografyası, (IRCICA), İstanbul 1995.
  • Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu, 34/1, T.C. Kültür Bakanlığı Kütüphaneler Genel Müdürlüğü, Ankara 1981 [Ali Nihat Tarlan Koleksiyonu]; Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu, 34/2, Ankara 1984 [Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Koleksiyonu]; Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu, 34/3, Ankara 1987 [Amcazade Hüseyin Paşa ve Hekimbaşı Mustafa Nazif Efendi Koleksiyonları]; Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu, 34/4, Ankara 1994 [Âşir Efendi Koleksiyonu].
  • Verzeichnis der orientalischen Handschriften in Deutschland, XIV/1, Persische Handschriften, I, herausgegeben von Wilhelm Eilers, beschrieben von Wilhelm Heinz, Wiesbaden 1968.
  • III. K a y n a k v e A r a ş t ı r m a l a r
  • ‘Abbâs İkbâl], “Ebkâru’l-efkâr ve Reşîdu’d-dîn Vatvât”, Mecelle-yi Yâdigâr, IV/1- 2, Tahran 1326/1947, s. 82-95.
  • ‘Abbâs İkbâl, “Kibletu’l-kuttâb Sultân ‘Alî Meşhedî”, Mecelle-yi Dâneşkede-yi Edebiyât, XIII/2, (Tahran 1344/1965), s. 87-93.
  • ‘Âşık Çelebi, Meşā‘ir üş-şu‘arā or Tezkere of ‘Āşıq Çelebi, ed. G. M. Meredith- Owens, (G.M.S. N.S. vol. XXIV), London 1971.
  • ‘Azîz b. Erdeşîr Esterâbâdî, Bezm ü rezm, Türkçe terc. Mürsel Öztürk, Ankara 1990.
  • Ahmed b. Ahmed b. Ahmed Domânisî, Mucmelu’l-akvâl fî hikem ve’l-emsâl, neşr. İrec Afşâr – Mahmûd Umîdsâlâr, Tahran 1381/2002.
  • Ahmed b. Sa‘d b. Mehdî b. ‘Abdu’s-Samed el-‘Osmânî ez-Zencânî, Sultana Öğütler. Alâeddin Keykubat’a Sunulan Siyâsetnâme, Türkçe terc. H. Hüseyin Adalıoğlu, İstanbul 2005.
  • Ali Asgar Hikmet, Câmî, Hayatı ve Eserleri, Türkçe terc. M. Nuri Gençosman, İstanbul 1949.
  • Alpay, Meral – Özkan, Safiye, İstanbul Kütüphaneleri, İstanbul 1982.
  • Bahşâyiş b. Çalıca, Eski Oğuzca Sözlük. Bahşayiş Lügati, hazırlayan Fikret Turan, İstanbul 2001.
  • Balata, Refet Yalçın, Hunkâr-nâma (Tevârîh-i Âl-i ‘Osmân), Mîr Seyyid ‘Alî b. Muzaffer-i Ma‘âlî, İ.Ü.E.F. Fars Dili ve Edebiyatı Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1992.
  • Bayram, Mikâil, “Anadolu’da Te’lif Edilen İlk Türkçe Eser Meselesi”, V. Millî Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri (25-26 Nisan 1995), Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, Konya 1996, s. 95-100.
  • Bayram, Mikâil, “Anadolu’da Telif Edilen İlk Eser. Keşfu’l-‘Akabe”, İ.Ü.E.F. İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, VII/3-4, (1979), s. 291-307.
  • Bayram, Mikâil, “Sadreddin Konevî Kütüphanesi ve Kitapları”, Türkler, VII, ed. H.C. Güzel-K. Çiçek-S. Koca, Ankara 2002, s. 585-586.
  • Bayram, Mikâil, “Selçuklular Zamanında Malatya’da İlmî ve Fikrî Faaliyetler”, I.- II. Millî Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri (20-21 Mayıs 1991), Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, Konya 1993, s. 119-124.
  • Bayram, Mikâil, Anadolu’da Kaleme Alınan İlk Farsça Eser. Keşfu’l-‘Akabe, Konya 1981.
  • Bayram, Mikâil, Şeyh Evhadu’d-dîn Hâmid el-Kirmânî ve Evhadiyye Hareketi, Konya 1999.
  • Bilgegil, Zehra, “Raşid al-Din Vatvât’ın Abkâr al-Afkâr fî Resâ’il va’l-Aş‘âr İsimli Eserinin Yeni Bir Nüshası”, Belleten, LVII/220, Ankara 1994, s. 745-750.
  • Bilgin, Orhan, “Turkey”, The World Survey of Islamic Manuscripts, III, General ed. Geoffrey Roper, London 1994, s. 271-400.
  • Bosworth, C. E., Doğuşundan Günümüze İslam Devletleri, Türkçe terc. H. Canlı
  • Cahen, Cl., Osmanlılardan Önce Anadolu, Türkçe terc. Erol Üyepazarcı, İstanbul 2000.
  • Câmî, Nâmehâ ve munşa’ât, neşr. ‘Esamu’d-dîn Urunbayev-Esrâr Rahmanov, Tahran 1378/2000.
  • Can, Mustafa, “Sadreddin Konevî’nin Eserleri ve Kütüphanesi”, Selçuk Üniversitesi Selçuk Dergisi, 4, (1989), s. 113-127.
  • Cunbur, Müjgân, “Kütüphane Vakfiyelerinden Notlar”, Erdem, I/3, (1983), s. 711- 743.
  • Cunbur, Müjgân, “Selçuklu Devri Konya Kütüphaneleri”, Selçuk Üniversitesi Selçuk Dergisi, II/1, (1986), s. 37-44.
  • Çağman, Filiz – Tanındı, Zeren, “Osmanlı-Safevi İlişkileri (1578-1612) Çerçevesinde Topkapı Sarayı Müzesi Resimli El Yazmalarına Bakış”, Aslanapa Armağanı, ed. Selçuk Mülayim-Zeki Sönmez-Ara Altun, İstanbul 1996, s. 37-62.
  • Çoruhlu, Tülin, “Osmanlı Cebehanesine Ganimet Olarak Giren Akkoyunlu Silahları”, Uluslararası Dördüncü Türk Kültürü Kongresi, Bildiriler 4-7 Kasım 1997, Ankara, yay. A. Aktaş Yasa, I, Ankara 1999, s. 177-189.
  • Dânişnâme-yi edeb-i Fârsî. Edeb-i Fârsî der Anâtolî ve Bâlkân, ed. Hasan Anûşe, VI, Tahran 1383/2005.
  • Dener, Halit, Süleymaniye Umumî Kütüphanesi, Ankara 1957.
  • Erünsal, İsmail E., “Fâtih Devri Kütüphaneleri ve Molla Lütfî Hakkında Birkaç Not”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi, XXXIII, (1982), s. 57-78.
  • Erünsal, İsmail E., “Medieval Ottoman Libraries”, Erdem, I/3, (1983), s. 745-754.
  • Erünsal, İsmail E., Türk Kütüphaneleri Tarihi, II, Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri, Ankara 1991.
  • Erünsal, İsmail E., “The Catalogue of Bāyezid II’s Palace Library”, İ.Ü.E.F. Kütüphanecilik Dergisi, 3, (1992), s. 55-66.
  • Erünsal, İsmail E., “The Development of Ottoman Libraries from the Conquest of Istanbul (1453) to the Emergence of the Independent Library”, Belleten, LX/227, (1996), s. 93-125.
  • Erünsal, İsmail E., “The Golden Age of Ottoman Libraries (1730-1754)”, İ.Ü.E.F. Kütüphanecilik Dergisi, Belge Bilgi Kütüphane Araştırmaları, 4, (1998), s. 19- 29.
  • Evhadüddin Hamid-i Kirmânî, Rubâiler, neşr. ve Türkçe terc. Mehmet Kanar, İstanbul 1999.
  • Evliyâ Çelebi, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi. Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Transkripsiyonu–Dizini, I, ed. Orhan Şaik Gökyay, İstanbul 1996.
  • Farrokh Malekzadeh, “İstanbul Topkapı Sarayı Müzesinde Bulunan Şâh İsmail-i Safevi’ye Ait Kupa”, İ.Ü.E.F. Tarih Enstitüsü Dergisi, 7-8, (1977), s. 263-276.
  • Fazlıoğlu, İhsan, “Sultân I. Alâeddin Keykubat’a Sunulan Siyâsetnâme: Letâ’ifu’l- ‘Alâ’iyye fî fedâ’ili’s-seniyye”, Dîvân, 1, İstanbul 1997, s. 225-239.
  • Fazlıoğlu, İhsan, “Osmanlı Felsefe-biliminin Arkaplanı: Semerkand Matematik- Astronomi Okulu”, Divan. İlmî Araştırmalar, XIV, (2003), s. 1-66.
  • Flemming, Barbara, “Türkler, Anadolu Beylikleri”, İA, XII/2, s. 281-286.
  • Gökman, Muzaffer, Bayezit Umumî Kütüphanesi, İstanbul 1956.
  • Gökman, Muzaffer, İstanbul Kütüphaneleri ve Yazma Tıp Kitapları, İstanbul 1959.
  • Hvândemîr, Hulâsatu’l-ahbâr, Süleymaniye Kütphanesi, Ayasofya, nr. 3190.
  • İbn Bîbî, el-Evâmiru’l-‘Alâ’iyye fî’l-umûri’l-‘Alâ’iyye, Tıpkıbasım, yay. Adnan Sadık Erzi, TTK, Ankara 1956.
  • nal Savi, Saime, “Anadolu’da Farsça Gramer Çalışmaları”, Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, IV, Konya 1994, s. 121-126.
  • İnal, Güner, İstanbul Topkapı Sarayı Müzesindeki Şehname Yazmalarının Minyatürleri Üzerinde Analitik Çalışma, Basılmamış Doçentlik Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul 1972.
  • nal, Güner, Türk Minyatür Sanatı (Başlangıcından Osmanlılara Kadar), Ankara 1995.
  • İrec Afşâr, “Mâlikiyet ve harîd u furûht-i nushahâ-yi hattî der-gozeşte”, Nâme-yi Bahâristân, I/2, Tahran 1379/2001, s. 47-58.
  • Jackson, P., “Wassāf”, EI2, XI, s. 174.
  • Kaleşi, Hasan, “Yugoslavya’da İlk Türk Kütüphaneleri”, Türk Kültürü, IV/38, (1965), s. 168-172.
  • Kartal, Ahmet, “Anadolu’da Farsça Şiir Söyleyen Türk Şairler (XI.- XVI. Yüzyıllar)”, Türkler, VII, Ankara 2002, s. 682-695.
  • Kartal, Ahmet, Osmanlı Medeniyetini Besleyen Kültür Merkezleri. -Edebî Açıdan-. (XI. Asırdan XVI. Asrın Sonuna Kadar Türk Edebiyatı ile Fars Edebiyatının Münasebetleri), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 1999.
  • Konya Vakıf Defteri, Belediye Kütüphanesi, Muallim Cevdet, O. 116/1, vr. 6b-8b.
  • Konyalı, İbrahim Hakkı, Âbideleri ve Kitâbeleri ile Konya Tarihi, Konya 1964.
  • Köprülü, M. Fuad, “Anadolu Selçukluları Tarihinin Yerli Kaynakları”, Belleten, VII/27 (1943), s. 379-485.
  • Köprülü, M. Fuad, “Anadolu’da Türk Dili ve Edebiyatının Tekâmülüne Umûmî Bir Bakış”, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1980, s. 333-343.
  • Köprülü, M. Fuad, “Türkler, III. Edebiyat”, İA, XII/2, s. 531-565.
  • Köprülü, M. Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1981.
  • Köymen, Mehmet Altay, “Türkiye Selçukluları Tarihine Dair Yeni Bir Kaynak: el- Veledü’ş-şefik”, T.T.K. Belgeler, XV/19, (1993), s. 1-22.
  • Kuran, Aptullah, Anadolu Medreseleri, Ankara 1969.
  • Kut, Günay – Bayraktar, Nimet, Yazma Eserlerde Vakıf Mühürleri, Ankara 1984.
  • Kut, Günay, “İstanbul’daki Yazma Kütüphaneleri”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi, XXXIII, (1982), s. 341-374.
  • Kütükoğlu, Bekir, “Şah I. Tahmasb’ın III. Murad’a Cülus Tebriki”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi, XI/15, (1960), s. 1-24.
  • Mansuroğlu, Mecdut, “Anadolu Metinleri, (XIII. Asır)”, Türkiyat Mecmuası, VII- VIII, (1942), s. 82-94.
  • Mansuroğlu, Mecdut, “The Rise and Development of Written Turkish in Anatolia”, Oriens, VII, (1954), s. 250-264.
  • Mazıoğlu, Hasibe, “Selçuklular Devrinde Anadolu’da Türk Edebiyatının Başlaması ve Türkçe Yazan Şairler”, Malazgird Armağanı, Ankara 1972, s. 297-316.
  • Mehdî Beyânî, Ahvâl ve âsâr-i hoşnevîsân, I, Nesta‘lik-nevîsân, Tahran 2536/19772; III, Tahran 1348/1969.
  • Mehdî Ferahânî Monferid, Peyvend-i siyâset u ferheng der-‘asr-i zevâl-i Timûriyân ve Safeviyân (873-11/1468-1505), Tahran 1382/2003.
  • Mehmedov, Hüsamettin, “Osmanlı Dönemi Gence-Karabağ Eyaletinde Vakıflar”, OTAM, 4, (1993), s. 635-644.
  • Merçil, Erdoğan, “Vassâf”, İA, XIII, s. 232-234.
  • Muhammed Emîn Riyâhî, Osmanlı Topraklarında Fars Dili ve Edebiyatı, Türkçe terc. Mehmet Kanar, İstanbul 1995.
  • Muhammed Takî Dâneşpejûh, “Kitâbhânehâ-yi İstânbûl”, Nushahâ-yi Hattî, 10, (1358/1979), s. 275-285.
  • Önder, M. – Binark, İ. – Sefercioğlu, N., Mevlânâ Bibliyografyası, II, Yazmalar, Ankara 1974.
  • Önder, Mehmet, “Selçuklular ve Osmanlılar Devrinde Konya Kütüphaneleri”, Konya, XIV/131-132, (1949), s. 5-7.
  • Önder, Mehmet, Konya Maarif Tarihi, Konya 1952.
  • Önder, Mehmet, Mevlana Şehri Konya, Konya 1962.
  • Öngül, Ali, “Nuruosmaniye Kütüphanesi”, M.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Türklük Araştırmaları Dergisi, VI, (1991), s. 141-149.
  • Özgüdenli, Osman G., Turco-Iranica. Ortaçağ Türk-İran Tarihi Araştırmaları, İstanbul 2006.
  • Özgüdenli, Osman G., “Osmanlı İranı I: Batı İran ve Azerbaycan Tarihi Hakkında Osmanlı Tahrîr Kayıtları: Coğrafî ve İdarî Taksimat”, AÜ DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, XXII/34, (2003), s. 83-107.
  • Özgüdenli, Osman G., “Şeyh Safîu’d-dîn Erdebîlî’nin Türbesinde Bulunan Kitaplar”, Marmara Üniversitesi Türklük Araştırmaları Dergisi, 10, (2001), s. 43-56.
  • Özgüdenli, Osman G., “Târîh-i Vassâf be-hattî mu’ellif ve mohr-i Kitâbhâne-yi Rab‘-i Raşîdî”, Nâme-yi Bahâristân, VII-VIII, (Tahran 1382/2004), s. 63-72.
  • Özgüdenli, Osman G., “İlhanlı Tarihine Ait Yeni Bir Kaynak: Târîh-i Vassâf’ın Müellif Nüshası”, TTK Belleten, LXX/258, (2006), s. 501-522.
  • Özgüdenli, Osman G., “Persian Manuscripts in Ottoman and Modern Turkish Libraries”,EIr.,(baskıda),(www.iranica.com.newsite.articles/ot_grp7ot_persian manuscripts).
  • Özgüdenli, Osman G. – Erdoğan, Abdulkadir, “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Farsça Yazmalar Hakkında Bazı Mülâhazalar”, Name-i Aşina, 15-16, (2004), s. 63-84.
  • Özkan, Mustafa, “Selçuklu ve Beylikler Devri Edebiyatı”, Türkler, VII, Ankara 2002, s. 634-656.
  • Özönder, Hasan, “Sadreddin Konevî Ma‘mûresinin Mimarî Teşekkülü”, Selçuk Üniversitesi Selçuk Dergisi, 4, (1989), s.129-167.
  • Öztürk, Mürsel, “Selçuklu Araştırmalarında Farsçanın Önemi”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, II, Konya 2001, s. 181-189.
  • Öztürkmen, Neriman Malkoç, İstanbul ve Ankara Kütüphaneleri, Ankara 1957.
  • Rahimov, Ebulfez, “Safevîlerin Türkiye’ye Hediye Gönderdiği Kitaplar”, Türk Kültürü, XXXIII/386, (1995), s. 347-350.
  • Ruknu’d-dîn Humâyûn-ferruh, Kitâb ve kitâbhânehâ-yi şâhanşâhî-yi İrân, II, ez sadr-i İslâm tâ ‘asr-i konûn, Tahran 1347/1968.
  • Sakaoğlu, Necdet, Türk Anadolu’da Mengücekoğulları, İstanbul 2005.
  • Sehi Beg, Heşt Bihişt. The Tezkere of by Sehī Beg, ed. Günay Kut, Harvard 1978.
  • Seyyid Mahmûd Mar‘aşî-yi Necefî, “Kitâbhânehâ ve nushahâ-yi hattî-yi kohen u nefîs der-Turkiye”, Gencîne-yi Şehâb, III, Kumm 1381/2002, s. 352-380.
  • Sohrweide, Hanna, “Dichter und Gelehrte aus dem Osten im osmanischen Reich (1453-1600). Ein Beitrag zur türkisch-persischen Kulturgeschichte”, Der Islam, 46/3, (1970), s. 263-302.
  • Şahinoğlu, M. N., “Vatvât”, İA, XIII, 235-240.
  • eşen, Ramazan, “Türkiye’deki Yazma Koleksiyonları ve Bunların Kataloglarının Neşredilmesi”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi, XXXV, (Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Hatıra Sayısı), (1994), s. 1-34.
  • eşen, Ramazan, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İstanbul 1998.
  • Ta‘lîkî-zâde Mehmed Subhî, Tebrîziyye, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Revan, nr. 1299.
  • Tercume-yi Târîh-i Taberî, Havâdis-i sâlhâ-yi 15 tâ 132 hicrî, ‘Aks-i nusha-yi mahfûz dar-Kitâbhâne-yi Astân-i Kods, Bunyâd-i Ferheng-i İrân, Silsile-yi ‘Aks-i Nushahâ-yi Hattî, 3, Tahran 1345/1966.
  • Togan, Zeki Velidi, “Câmî - Hayatı”, İA, III, s. 15-18.
  • Turan, Osman, “Selçuklu Devri Vakfiyeleri I, Şemseddin Altun-aba, Vakfiyesi ve Hayatı”, Belleten, XI/42, (1947), s. 197-235.
  • Turan, Osman, Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar, Ankara 19882.
  • Türkay, Cevdet, İstanbul Kütüphanelerinde Osmanlılar Devrine Aid Türkçe- Arapça-Farsça Yazma ve Basma Coğrafya Eserleri Bibliyografyası
  • Uzluk, Feridun Nafiz, Fatih Devrinde Karaman Vakıfları Fihristi, Ankara 1958.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Şah İsmail’in Zevcesi Taclı Hanım’ın Mücevheratı”, Belleten, XXIII/92, (1959), s. 611-619.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Osmanlı sarayında ehl-i hıref (sanatkarlar) defterleri”, Belgeler, XI, (1986), s. 23-76.
  • Ünver, Süheyl, “Anadolu Selçukluları Zamanında Umumî ve Hususî Kütüphaneler”, Atatürk Konferansları, 1964-1968, Ankara 1970, s. 3-27.
  • Ünver, Süheyl, “Artıklılar Kütüphaneleri Hakkında Yeni Tetkikler”, III. Türk Tarih Kongresi. (Ankara 15-20 Kasım 1943), Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara 1948, s. 221-224.
  • Ünver, Süheyl, “İkinci Selim’e Kadar Osmanlı Hükümdarlarının Hususî Kütüphaneleri Hakkında”, IV. Türk Tarih Kongresi. (Ankara 10-14 Kasım 1948), Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara 1952, s. 294-312.
  • Ünver, Süheyl, “Selçuklular Zamanında Kütüphaneler Üzerine Yeni Örnekler ve Bazı Mülâhazalar”, III. Türk Tarih Kongresi. (Ankara 15-20 Kasım 1943), Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara 1948, s. 642-646.
  • Ünver, Süheyl, İlim ve Sanat Bakımından Fatih Devri Notları, İstanbul 1947.
  • Vahhâb Velî – İlhâme Miftâh, Nigâhî be-revend-i nufûz ve gosteriş-i zebân û edeb- i Fârsî der-Turkiye, Tahran 1374/1995.
  • Yazıcı, Tahsin, “Mirhand”, İA, VIII, s. 360-361.
  • Yazıcı, Tahsin, Pârsînevisân-i âsyâ-yi sagîr, Tahran 1371/1992.
  • Yüksel, Murad, “Kara Timurtaşoğlu Umur Bey’in Bursa’da Vakfettiği Kitaplar ve Vakfiye Kayıtları”, Türk Dünyası Araştırmaları, 31, (1984), s. 137-147.
  • Anadolu’da Yazılan En Eski Eser, (Kapak). 2. Anadolu’da Yazılan En Eski Eser, (Ferağ Kaydı).
  • Bel‘amî, Tercume-yi Târîh-i Taberî, (Zahriyye). 4. Bel‘amî, Tercume-yi Târîh-i Taberî, (Ferağ Kaydı).
  • Hâkânî, Hatmu’l-garâ’ib (Tuhfetu’l-‘Irâkeyn), (Zahriyye).
  • Felek ‘Alâ’-yi Tebrîzî, Kânûnu’s-sa‘âde der-siyâkat, (el-Hâkî-yi
  • Sînobî’ye Ait İstinsah ve Temellük Kaydı).
  • Felek ‘Alâ’-yi Tebrîzî, Kânûnu’s-sa‘âde der-siyâkat, (Mahmûd b.
  • Ahmed b. Muhammed b. Yûsuf b. Ya‘kûb-i Amâsî’ye Ait 788/1386-87
  • Tarihli Temellük Kaydı).
  • Muhammed b. Huseyn-i Kâzerûnî Tarafından 11 Receb 748/16 Ekim
  • Tarihinde Kayseri Şehrindeki Gevher Nesibe Hatun Dâru’ş
  • Şifâsı’nda İstinsah Edilen Mecmû‛a, (Ferağ Kaydı). 9. Câmî’nin Silsiletu’z-zeheb İsimli Eserini Kendi Hattıyla
  • Sultan II. Bâyezîd’e Hediye Kaydı. 10. Câmî’nin Akkoyunlu Hükümdarı Sultan Ya‘kûb’a
  • Kendi Hattıyla Hediye Kaydı. 11. Timurlu Ebû Sa‘îd Bahadır Han’ın Hususî Kütüphanesine
  • Ait Bir Kitap. ând’ın Ravzatu’s-safâ İsimli Eserinin Muhammed Halîfe b. Deniz Halîfe-yi Yezdî’ye Ait 994/1586 Tarihli Nüshası. ând’ın Ravzatu’s-safâ İsimli Eserinin Safevilerden Bahâdır
  • Han Ustacalu’ya Ait Nüshası.
  • Şâhnâme’nin Şerîfî Tercümesinin Memlûk hükümdarı Kansu
  • Gavrî’nin Kütüphanesi İçin Hazırlanan Mütercim Nüshası, (Zahriyye).
  • Hazırlanan Nüshası, (Zahriyye).
  • Hazırlanan Nüshası, (Ferağ Kaydı).
  • Vakfedilen Mecmû‘a, (Yukarıda Şâh I. ‘Abbâs’ın Üzeri Boyanan Vakıf Kaydı ve Safevî Vakıf Mührü).
  • Vakfedilen Nizâmî’nin Hamsesi, (Kapak).
  • Vakfedilen Nizâmî’nin Hamsesi, (Safevî Vakıf Mührü, Kapak, Detay).
  • Târîh-i Vassâf’ın Evâhir-i Safer 1144/Ağustos 1731 tarihinde Mustafâ b. Sun‘ullâh Tarafından Bursa’da Ebî İshâk-i Kâzerûnî
  • Zâviyesi’nde İstinsah Edilen Nüshası, (Ferağ Kaydı).