Eston Basınında Kütahya-Eskisehir ve Sakarya Muharebeleri

Mevcut makale, Eston gazetelerinin Kütahya-Eskişehir Muharebeleri ve Sakarya Savaşı ile bu muharebelerinin öncesi ve sonrasına dair haberlerine yer vermekte ve bu çerçevede, Eston gazeteleri ve Batı gazeteleri arasında adı geçen muharebelere yönelik olarak ne tür benzerlikler ve farklılıklar olduğunu irdelemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, Eston gazetelerinin savaş haberlerini hangi kaynaklara dayandırdığına da değinmektedir. Araştırma kapsamında, Estonya’da 1920’li yılların başında en yüksek satışı olan beş gazetenin 1 Temmuz–11 Ekim 1921 tarihleri arasında yayımlanmış sayıları incelenmiştir. Batı gazeteleri olarak Fransız ve İngiliz gazeteleri ele alınmıştır. Eston gazetelerinin Kütahya-Eskişehir Muharebeleri’ne dair haberleri en çok Berlin Radyosu’ndan alınmıştır. Berlin Radyosu, daha çok Atina haberlerini aktarmaktaydı. Hem Atina’dan hem de Yunanlılardan kaynaklanan haberlerin tüm Kütahya-Eskişehir Muharebeleri haberlerindeki payı çeşitli gazetelerde %58,3–%88,3 arasında değişirken, Kemalistlerin haberlerine hiç işaret edilmemiştir. Yunanlılardan ziyade Kemalist görüşlü İstanbul kaynaklı haberler ve Atina’dan alınan Reuter Ajansı’nın haberlerinin payı çeşitli gazetelerde sırası ile %5,9–%25 ve %5,9–%22,2 arasında değişmekteydi. Haberlerin içeriğine bakıldığında, Atina ve Yunan haberlerine kıyasla Batı ve özellikle İstanbul haberlerinin daha tarafsız olduğu görülür. Eston gazeteleri Yunan yanlısı haberleri hiç yorumlamadığından Fransız gazetelerine kıyasla büyük ölçüde bunların etkisi altında olduğu sonucu çıkartılabilir. Sakarya Savaşı zamanındaki Eston gazetelerinde çıkan yorumlarda Yunanistan’ın Yunanistan’ın askeri durumu ile ilgili gittikçe derinleşen şüphe ve Türk ordusunun güçlülüğü ele alınmaktadır. Bunlardan ikincisi Fransız basınında da çok üzerinde durulmuştu. Her iki basının bu konu ile ilgili tutumu kıyaslanırken özetleyebiliriz ki Eston basınında Yunanistan’ın askeri durumu hakkında ilk şüpheler ortaya çıkıp derinleşirken Fransız basını Yunanistan’ın askeri durumunun iyiliği hakkındaki önceki şüphelerinin doğru olduğunu vurgulamaktaydı. Fransız basını Yunanlılarla alay bile etmekteydi. zaferinin Türkiye’nin bağımsızlığını kazanmasına etkisi, Sakarya Savaşı, Eston gazetelerinde oldukça az yankı bulmuştu. Bir gazetede tüm Kurtuluş Savaşı’nın kısa bir özeti çıktıysa da diğer gazetede Türklerin Sakarya Savaşı’ndan sonraki tutumları konu edilmekteydi. Eston gazetelerine göre Türkler, Yunanlıları denize kadar kovalamadan önce barıştan bahsetmek istememekteydiler. Batı yorumlarında da, aynı sıralarda, Yunanlıların Türklere taviz vermesi gerektiğinden söz edilmekteydi

Anahtar Kelimeler:

Sakarya Savaşı, Eskişehir-Kütahya Muharebeleri, Mustafa

The Battles of Kütahya-Eskişehir and Sakarya dated 1921 in Estonian Press

The objectives of the article “The Battles of Kütahya-Eskişehir and Sakarya, dated 1921, in Estonian Press“ was to determine 1) the attitude of Estonian press of that time towards these battles before, during and after them; 2) the sources to which Estonian press was referring giving information about the battles; 3) the similarities and differencies between the attitudes of Estonian press from one side and French, English presses from the other side. As the investigation’s material the biggest Estonian newspapers of that time, “Kaja“, “Postimees“, “Päevaleht“, “Tallinna Teataja“ and “Vaba Maa“ were used. Before the Battles of Kütahya-Eskişehir the main themes connected with the Turkish National War and treated by Estonian newspapers were the rejection of the proposal of the intermediation of the Allies by Greece, the attitude of Greece towards the military aid of the Western countries, the attack of the Kemalists to Istanbul, the probable participation of the Balkan countries in the Turkish National War. The second theme was also important for French and English newspapers. According to Estonian press the Allies failed in intermediation because their measures were not good enough. But the Western newspapers considered only Greece guilty in their failure. During the Battles of Kütahya-Eskişehir Estonian press referred as a main source of its battle information to the radio of Berlin. The radio of Berlin got its battle information mainly from the news of Athens. Therefore, Estonian press, differently from French press, was quiet blinded by the temporary military success of the Greeks. The Battles of Sakarya was covered by Estonian newspapers mainly acording to news of the radio of London. And often the source of their news was not given. The most objective are the news received by different radios from Istanbul or from big Western News agencies. The Greek news have become more steady-going than earlier. The commentaries printed during the battle treate of the impact of the Greece’s victory on Turkey’s independence, the suspictions about the goodness of the military situation of the Greece, the strenght of Turkish army. The second theme was also an important theme for French press. And differently from Estonian press which became suspictious about the bad military perspectives only after the retreat of the Greeks had begun, French press kept stressing they had been sceptical about Greece’s perspectives all the time. The echoes of the Battle of Sakarya were quiet modest in Estonian press. Only a short review of a whole war was given and the probable attitudes of the Turks after the battle were analized. The probable attitudes of the Turks after the battle were not a main theme for the Western press. But “The Times“ marked the time has come to influence theGreeks to give in to the Turks

Keywords:

The Battles of Kütahya-Eskişehir and Sakarya, Mustafa Kemal the Turkish National War, Estonian Press, Estonian newspapers,

PDF

___

I. Estonca Kaynaklar A) Süreli Yayinlar Kaja Temmuz–10 Ekim 1921 Postimees Temmuz–10 Ekim 1921 Päevaleht Temmuz–10 Ekim 1921 Tallinna Teataja Temmuz–10 Ekim 1921 Vaba Maa Temmuz–10 Ekim 1921
B) Kitap ve Makaleler ARU, K., 2002. Eestikeelne ajakirjandus aastatel 1766-1940. ’1766-1940 Yıllarında
Estonca Basın’. – Eestikeelne ajakirjandus 1766–1940 ’1766-1940 Yıllarında
Estonca Basın’. Toimetajad ’editörler’: Annus, E., Loogväli T., Tallinn: Eesti Akadeemiline Raamatukogu ’Eston Akademi Kütüphanesi’. HARRO, H., 1994. Ajalehtede tiraaži analüüsi võimalusi. ’Gazete Tirajlarını Analiz
Etme İmkânları’. – Eesti ajakirjanduse ajaloost ’Eston Gazetecilik Tarihinden’ IX., Tartu:Tartu Ülikool ’Tartu Üniversitesi’. –––– 1996. Eesti ajakirjandusturu kujunemise aspekte kahe maailmasõja vahelisel perioodil. ’Eston Gazetecilik Endüstrisinin İki Dünya Savaşı Arasındaki
Oluşum Yönleri’. – Eesti ajakirjanduse ajaloost ’Eston Gazetecilik Tarihinden’ X., Tartu: Tartu Ülikool ’Tartu Üniversitesi’. LAUK, E., 1991. Eesti vabariigi ajakirjandusest 1920., 1930. aastatel. ’Eston
Cumhuriyeti’nin 1920’li, 1930’lu Yıllardaki Gazeteciliğinden’. – Eesti ajakirjanduse ajaloost ’Eston Gazetecilik Tarihinden’ VII., Toimetaja ’editör’
P. Maimik. Tartu: Tartu Ülikool ’Tartu Üniversitesi’. –––– 2000. Eesti ajakirjanduse arengujooni XX sajandi lõpust 1930. aastateni. ’Eston
Gazeteciliğinin XX. Yüzyılının Sonlarından 1930’lu Yıllara Gelişme Yönleri’.
Peatükke Eesti ajakirjanduse ajaloost 1900–1940. ’Eston Gazetecilik
Tarihinden Bölümler’. C) Ansiklopediler Postimees87 – Eesti Entsoklüpeedia VII, 1994. Tallinn: Eesti Entsoklüpeediakirjastus
“Tallinn: Eston Ansiklopedisi Yayınevi”. Ansiklopedi makalelerinde yazarların isimleri verilmemiştir. Päevaleht – Eesti Entsoklüpeedia ’Eston Ansiklopedisi’ VII, 1994. Tallinn
Kirjastus “Valgus” ’Tallinn: Valgus Yayınevi’. Tallinna Teataja – Eesti Entsoklüpeedia IX, 1996. Tallinn: Eesti
Entsoklüpeediakirjastus “Tallinn: Eston Ansiklopedisi Yayınevi”. Vaba Maa – Eesti Entsoklüpeedia X, 1998. Tallinn: Eesti Entsoklüpeediakirjastus
“Tallinn: Eston Ansiklopedisi Yayınevi”. II. Türkçe Kaynaklar A) Kitap ve Makaleler AKYÜZ, A., 1988. Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu (1919–1922).
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayımevi. KÖSTÜKLÜ, N., 2002, “Millî Mücadele’de Batı Cephesi, Savaşlar ve Zaferler“
Türkler, C.16 (Editörler: Güzel, H. C., Çiçek, K., Koca, S.), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara: Balkan Ciltevi. ÖZKAYA, Y., 1981. I. ve II. İnönü Başarılarının Türk ve Dünya Kamu Oyu ve Basın Tarafından Yorumlanışı. – Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Yayınları No: 468, Ahmet Şükrü Esmer Armağanı, Ankara. ÖZTOPRAK, İ., 1989. Türk ve Batı Kamuoyunda Milli Mücadele. - Atatürk Kültür
Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları XVI. dizi, sayı.58, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.