Mehmet Sait DİLEK, M. Yasin TASKESENLİOĞLU

Erzurum’un Rus isgaline düsüsünün batı kamuoyundaki yankıları

Erzurum Vilayeti savunmaya elverişli yapısı ve ana yolların kavşak noktasında bulunması nedeniyle askerî, siyasî ve ticarî açıdan önemli bir konuma sahiptir. Bu durum, bölge üzerinde beklentisi bulunan Çarlık Rusya için Erzurum ve çevresini ana hedef haline getirmekteydi. XIX. yüzyıldan itibaren Erzurum’a yönelen Rus ordusu, I. Dünya Harbi esnasında gerçekleştirdiği yeni taarruz girişimiyle varlığını bölgede yeniden hissettirdi. Bununla beraber, batı basını Kafkasya Cephesi’nde yaşanan sert çarpışmaları Petrograd-Londra-Paris merkezli kaynaklardan günü gününe takip edip Erzurum’un düşüşünü 1916 yılının en önemli siyasi gelişmelerinden biri olarak algıladı. Bu çalışmada Erzurum Vilayeti’nin 16 Şubat 1916’da Rus işgaline düşüşünün batı kamuoyundaki yankıları dönemin önde gelen gazete ve dergileri vasıtasıyla ele alınacaktır

Anahtar Kelimeler:

Erzurum, Çarlık Rusya, Kamuoyu, İşgal, Propaganda

The Reflections of the Fall of Erzurum to Russian Occupation in Western Public Opinion

Having a structure convenient for defence and being on the crossroads of main routes, Erzurum Province has an important position regarding military, political and economic aspects. This condition made vicinity of Erzurum the main target for Tsarist Russia which had some expectations on the area. The Russian Army, having turned towards for Erzurum from 19th century onwards, made its existence felt in the area with the new offensive move during World War I. Nevertheless, western press followed the fierce battles taking place in the Caucasian Front day by day through the sources based in Petrograd-London-Paris and perceived the fall of Erzurum as one of the most significant political incidents in 1916. In this study, the fall of Erzurum to Russian occupation on February 16, 1916 and its reflections in western public opinion will be studied through leading newspapers and journals of that time

Keywords:

Erzurum, Tsarist Russia, Public Opinion, Occupation, Propaganda,

PDF

___

Askeri Tarih Belgeleri Dergisi
Atatürk Dergisi (Atatürk Üniversitesi)
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(Atatürk Üniversitesi) Beyaz Doğu Boston Daily Globe
Gazi Akademik Bakış Dergisi L’Humanité La Croix Le Figaro Le Matin Le Petit Journal Los Angeles Times
Review of Armenian Studies The Argus
The Atlanta Constitution
The Christian Science Monitor The Graphic
The Hartford Courant
The New York Times The Sphere
The Sydney Morning Herald, The War Illustrated The Washington Post The West Australian
ALLEN, W.E.D; Muratoff, Paul, 1828-1921 Türk-Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, Ankara, 1966.
AVŞAR, Servet, “Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz Propaganda Faaliyetleri ve Osmanlı Devleti”, Atatürk Üniversitesi, Atatürk Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, (2002), s.121-141.
BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, III/III, TTK, Ankara, 1991.
BRYCE, James- TOYNBEE, Arnold, The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, London-New York-Toronto, 1916.
BUCHAN, John, Green Mantle, London, 2009.
BUCHAN, John, Doğudaki Sır, (Çev.Nazlı Özgün), IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2003.
DAVUTOĞLU, Ahmet, Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, İstanbul, 2010.
DOĞAN, Şahin, Rus Kaynaklarına Göre Doğu Anadolu’daki Ermeni Faaliyetleri (1914-1918), Kahramanmaraş, 2007, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
Genel Kurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Kafkas Cephesi 3’ncü Ordu Harekâtı, II, Ankara, 1993.
HELMREİCH, Paul, Sevr Entrikaları, (Çev. Şerif Erol), Sabah Yayınları, İstanbul, 1996.
HOPKİRK, Peter, İstanbul’un Doğusu’nda Bitmeyen Oyun, (Çev.Mehmet Harmancı), Yeni Yüzyıl, İstanbul, 1995.
KILIÇ, Selami, “Tarihi Süreç İçinde Erzurum’un Stratejik Önemi”, Beyaz Doğu, Sayı:2 (Nisan-Mayıs-Haziran 2005), Erzurum, s.31-38.
KONUKÇU, Enver, “Turks, Armenians and Erzurum, 1916-1918”, Review of Armenian Studies, A Quarterly Journal of History, Politics and International Relations, 2007, Volume:4, No11-12, s.65-82.
MASLOFSKİ, Umumi Harpte Kafkas Cephesi (Eserinin Tenkidi), (Çev.Kaymakam Nazmi), Genelkurmay Başkanlığı, Ankara, 1935. Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Rus İlişkileri (1907-1921), III, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006.
PARROTT, Edward, The Children’s Story of The War, London-Edinburgh-New York, 1917.
PRİCE, M. Philips, War and Revolution in Asiatic Russia, London,1918.
PUŞKİN, Aleksander Sergeyeviç, Erzurum Yolculuğu, (Çev: Z. Baştımar), Yenigün Yayınevi, İstanbul, 1961.
Rus Devlet Arşivi Gizli Belgeleri Türkiye’nin Parçalanması ve Rus Politikası (1914- 1917), (Haz.Nurer Uğurlu), Örgün Yayınevi, İstanbul, 2004.
ŞAHİN, Enis, “Rus İşgali Sırasında Erzurum ve Çevresinde Ermenilerle İlgili Meydana Gelen Gelişmelerin Batı Basınındaki Yansımaları (1916)”, II. Uluslararası Türk Ermeni İlişkileri Sempozyumu, 21-22 Haziran 2007, Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürlüğü, Bildiriler Kitabı, Erzurum, 2009, s.55-78.
ŞAHİN, Enis-Yavuz, Fikret, “İngiliz The Times Gazetesi’ne Göre Erzurum’un Ruslar Tarafından İşgali (1916)”, Atatürk Üniversitesi, Atatürk Dergisi, Cilt 5, Sayı 3, (Ocak 2007), s.15-51. The Literary Digest, History of the World War, (Ed. Francis Whiting Halsey), VIII, New York and London, 1919.
ÜZEN, İsmet, “Türklerin Kut’ül-Amare Kuşatması Sırasında İngiliz Ordusu’nda Bulunan Hintli Askerlerin Tutumu (Aralık 1915-Nisan 1916)”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, 3. Sayı, s.81-102.
YÜKSEL, Mevlüt, “I. Dünya Savaşı’nda Erzurum’un İlk İşgal Günleri”, Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 37, Erzurum, 2008, s.259-287.
YÜKSEL, Mevlüt, I. Dünya Savaşı’nda Erzurum’un Rus İşgaline Düşüşü, Erzurum, 2006, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).