ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGIN TEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973)
Amaç Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin salgın tedbirlerini kolera örneği üzerinden araştırmak ve bunlarla ilgili bilgileri sunmaktır. Gereç ve Yöntem Çalışma kapsamında konuyla ilgili yayınlar okunmuş, Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi Katalo ğunda tarama yapılmış, orijinal arşiv belgeleri incelen miş ve kronolojik sıralamaya uygun sonuçlara ulaşıl mıştır. Bulgular Türkiye salgınlarla mücadele etmek ve bunların ya yılmasını engellemek için gerekli tedbirleri almıştır. Bu kapsamda incelenen ilk arşiv belgesi 1924 ve son belge ise 1973 tarihlidir. Bulunan belge sayısı 38’dir. Kolera vakalarının görülmesi üzerine alınan tedbirle rin yanısıra hastalığın bildirimi için de bir mekanizma oluşturulmuştur. Yurt dışında başlayan salgınların memlekete bulaşmaması için özellikle sınır geçişlerin de ve ulaşım konularında tedbirler alınmıştır. Kolera aşısı üretimi ve yedeklenmesi için çaba gösterilmiş tir. Salgın görülen ülkelere aşı gönderilmiştir. 1970’te İstanbul-Sağmalcılar’daki kolera salgını ile mücadele edilmiştir. Bu salgından sonra kolera ile mücadele için çeşitli tedbirler alınmıştır. Aynı yıl karayolu ile hacca gitmek yasaklanmıştır. Bulgaristan ile kolera mücade lesi için bir protokol imzalanmıştır. Sonuç İncelenen arşiv belgelerinden yurtdışında görülen salgınlar konusunda sınırları kapatma, deniz ve hava yolu ulaşımını durdurma gibi önlemlerin alındığı gö rülmüştür. Ayrıca aşılama, hijyen, izolasyon ve tedavi konularında önemli işler başarılmıştır. Gerektiğinde kesin ve radikal kararlar alınmıştır. Tüm bunlar gü nümüzde yaşanan salgınlara ve özellikle de yeni tip coronavirus (COVID-19) pandemisine karşı devreye sokulan tedbirlerle büyük benzerlik göstermektedir. Geçmişte sağlanan başarıların veya eksik kalınan hususların bugün ve gelecekte oluşacak salgınlarla mücadelede iyi birer yol gösterici olacağını düşün mekteyiz.
IN THE LIGTH OF ARCHIVE DOCUMENTS TURKEY'S MEASURES AGAINST EPIDEMIC: EXAMPLE OF CHOLERA
Objective According to cholera example to investigate Republi can period of Turkey's epidemic measures and to pro vide the information obtained about them. Materials and Methods Within the scope of this study, publications related to the subject were read, the Turkish State Archives Re public Archive Catalog was scanned, the original arc hive documents were examined and the results in ac cordance with the chronological order were reached. Results Turkey had taken the necessary measures to struggle with the epidemics and prevent the outbreak. The first archive document examined in this context is 1924 dated and the last document is 1973 dated. The num ber of documents found is 38. Measures were taken upon the occurrence of cholera cases. In addition, a mechanism has been established for reporting the di sease. The measures have been taken especially in border crossings and transportation issues in order to prevent outbreaks started abroad. Efforts have been made to produce and back up cholera vaccine. Howe ver, vaccines have been sent to countries what strugg le with epidemics. In 1970, with the cholera epidemic that took place in Sagmalcilar-Istanbul was struggled. Various measures have been taken to struggle chole ra after this epidemic. In the same year, it is forbidden to go on the hajj by road. A protocol has been signed with Bulgaria for the fight against cholera. Conclusion According to the archive documents examined, it has been observed that measures such as closing borders and stopping sea and air transportation are taken regarding outbreaks seen abroad. Also, impor tant works have been accomplished in the fields of vaccination, hygiene, isolation and treatment. When necessary, final and radical decisions were made. All of these are very similar to the current epidemics and especially the measures taken against the new type of coronavirus (COVID-19) pandemic. We think that the successes or deficiencies provided in the past will be a good guide in combating the outbreaks that will occur today and in the future.
___
1. Cockburn TA, Cassanos JG. Epidemiology of endemic cholera. Public Health Rep. 1960; 75(9):791-804.2. Codeço CT. Endemic and epidemic dynamics of cholera: the role of the aquatic reservoir. BMC Infectious diseases. 2001;1(1):1-14.
3. Güler Ç, Akın L. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2012.
4. Öztürk G, Günay O. Halk Sağlığı Genel Bilgiler. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları; 2011.
5. Dünya Sağlık Örgütü. Cholera [İnternet]. World Health Organization. 2019[Erişim tarihi 24 Mart 2020]. Erişim adresi: https:// www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cholera
6. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri. Vibrio cholerae infection illness and symptoms [İnternet]. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri. 2014[Erişim tarihi 24 Mart 2020]. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/cholera/illness.html
7. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri. Vibrio cholerae infection treatment [İnternet]. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri. 2018[Erişim tarihi 24 Mart 2020]. Erişim adresi: https:// www.cdc.gov/cholera/treatment/index.html
8. World Health Organization. Ending cholera a global roadmap to 2030 [İnternet]. Switzerland: WHO. 2017[Erişim tarihi 24 Mart 2020]. Erişim adresi: https://www.who.int/cholera/publications/ global-roadmap.pdf?ua=1
9. Ali M, Nelson AR, Lopez AL, Sack DA. Updated global burden of cholera in endemic countries. PLoS neglected tropical diseases. 2015; 9(6)1-13.
10. Ardıç M. Bakü’de kolera salgını ve Osmanlı Devleti’nin başvurduğu bazı sıhhî uygulamalar (1893-1894). SUTAD. Ağustos 2019; (46):303-16.
11. Gültekin E, Sultan II. Abdülhamid döneminde koleraya karşı ilaç geliştirme çalışmaları, bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 92: 115-34.
12. Uçar M, Birinci dünya savaşında Türk ordularındaki sağlık hizmetlerinin arşiv belgeleri ışığında değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. 2010.
13. Özbay K, Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri. C. I, İstanbul: Yörük Basımevi, 1976.
14. BCA, 272-0-0-14 / 76 - 32 – 11/07.07.1924.
15. BCA, 30-18-1-2 / 6 - 54 – 10/06.11.1929.
16. BCA, 30-18-1-2 / 23 - 64 – 17/14.09.1931.
17. BCA, 30-18-1-2 / 24 - 74 – 15/ 11.11.1931.
18. BCA, 30-10-0-0 / 257 - 728 – 14/27.07.1938.
19. BCA, 30-10-0-0 / 258 - 734 – 4/07.07.1939.
20. BCA, 30-18-1-2 / 114 - 67 – 7/17.10.1947.
21. BCA, 30-18-1-2 / 114 - 67 – 15/17.10.1947.
22. BCA, 30-10-0-0 / 177 - 224 – 13/08.11.1947.
23. BCA, 30-10-0-0 / 267 - 800 – 17/03.12.1947.
24. BCA, 30-10-0-0 / 177 - 224 – 14/23.12.1947.
25. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 79 – 17/25.12.1947.
26. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 81 - 4/25.12.1947.
27. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 85 – 16/25.12.1947.
28. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 96 – 9/21.02.1948.
29. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 96 – 17/21.02.1948.
30. BCA, 30-18-1-2 / 115 - 96 – 18/21.02.1948.
31. BCA, 30-18-1-2 / 117 - 62 – 12/10.09.1948.
32. BCA, 30-18-1-2 / 126 - 58 - 5/30.07.1951.
33. BCA, 30-18-1-2 / 188 - 51 – 6/25.08.1965.
34. BCA, 30-18-1-2 / 195 - 32 – 10/03.05.1966.
35. BCA, 30-18-1-2 / 198 - 60 – 13/25.08.1966.
36. BCA, 30-18-1-2 / 200 - 73 – 10/01.11.1966.
37. Bakar C. Kırk yedi yıl sonra yeniden bir salgının hikâyesi: 1970 Sağmalcılar kolera salgınından günümüze dersler. Turk J Public Health 2017; 15(3): 245-69.
38. Dedeoğlu N. Kırk yedi yıl sonra yeniden bir salgının hikayesi: 1970 Sağmalcılar kolera salgınından günümüze derslere yanıt. Turk J Public Health 2018;16 (1): 76-9.
39. BCA, 30-18-1-2 / 259 - 82 - 14/20.11.1970.
40. BCA, 30-18-1-2 / 261 - 2 - 14/16.01.1971.
41. BCA, 30-18-1-2 / 262 - 9 -3/04.02.1971.
42. BCA, 30-18-1-2 / 262 - 13 -6/26.02.1971.
43. BCA, 30-18-1-2 / 273 - 81 -2/08.11.1971.
44. BCA, 30-18-1-2 / 274 - 87 - 20/30.11.1971.
45. BCA, 30-18-1-2 / 274 - 85 - 7/19.11.1971.
46. BCA, 30-18-1-2 / 289 - 77 - 20/16.09.1972.
47. BCA, 30-18-1-2 / 295 - 15 - 7/24.02.1973.
48. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. COVİD-19 Rehber [İnternet]. Sağlık Bakanlığı. 2020 [Erişim Tarihi: 26 Mart 2020]. Erişim adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/depo/ rehberler/COVID-19_Rehberi.pdf
49. Dünya Sağlık Örgütü. COVID-19 [İnternet]. World Health Organization. 2020 [Erişim tarihi: 26 Mart 2020]. Erişim adresi:https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/ situation-reports/20200311-sitrep-51-covid-19.pdf?sfvrsn=- 1ba62e57_10
- ISSN: 1300-7416
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: SDÜ Basımevi / Isparta
Sayıdaki Diğer Makaleler
AMYAND’S HERNIA IN PEDIATRIC AGE: A SINGLE SURGEON EXPERIENCE
INCISURA SCAPULAE MORFOMETRİSİ VE TİPLENDİRİLMESİ
Yadigar KASTAMONİ, Semra AKGÜN, Kenan ÖZTÜRK, Mehtap AYAZOĞLU
THE EXPRESSION OF VANILLOID RECEPTOR SUBTYPE-1 (VR1) IN GONADOTROPIN-RELEASING HORMONE IN RAT BRAIN
Ayşe Rümeysa YAMAN, Duru KUZUGÜDENLİOĞLU ULUSOY, Feyza DÖNMEZ
ASETABULUM KIRIKLARI CERRAHİ TEDAVİSİNDE POSTERİOR YAKLAŞIM: KLİNİK VE RADYOLOJİK SONUÇLAR
Murat TOPAL, Ali AYDIN, Ahmet Emre PAKSOY, Kemal ZENCİRLİ, Ahmet KÖSE, Vahit YILDIZ, Recep DİNÇER
KARDİTSİZ AKUT ROMATİZMAL ATEŞ TANISINDA ZORLUKLAR
ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SALGIN TEDBİRLERİ: KOLERA ÖRNEĞİ (1924-1973)
Fadime Mutlu İÇDUYGU, Hale ŞAMLI, Türkkan EVRENSEL, Asuman ÖZGÖZ, Kuyaş Hekimler ÖZTÜRK, Mustafa CANHOROZ, Adem DELİGÖNÜL, Necat İMİRZALIOĞLU
DIFFICULTIES IN THE DIAGNOSIS OF ACUTE RHEUMATIC FEVER WITHOUT CARDITIS